MOORD ALL’ITALIANA – Een vergeten meesterwerk van politiek filmer Elio Petri krijgt een schitterende dvd-editie.

1969

Film: ****

Extra’s: ****

(Carlotta/TwinPics; Franse import, originele Italiaanse versie met Franse onderschriften).

Film. Eind jaren 60 en begin jaren 70 excelleerde de Italiaanse cinema in maatschappijkritische films die ondanks hun scherpzinnige, provocerende en radicale karakter toch een ruim publiek wisten aan te spreken. Elio Petri’s Onderzoek naar een burger boven alle verdenking is daarvan een mooi voorbeeld. De hele film wordt gedomineerd door de over-rompelende persoonlijkheid van Gian Maria Volonté, een acteur die na schurkenrollen in spaghettiwesterns de belangrijkste ster van de toenmalige Italiaanse politieke cinema werd.

Volonté zet hier wellicht zijn beste vertolking neer als de verwaande Romeinse politie-inspecteur die gepromoveerd wordt tot het opsporen van politieke dissidenten, maar tijdens zijn laatste dag bij de criminele brigade zelf een moord begaat. In een vlaag van jaloezie keelt hij zijn minnares (Florinda Bolkan), die tijdens hun seksspelletjes rond onderwerping vrij onberekenbaar uit de hoek kwam. Nu voert hij het onderzoek naar de misdaad die hij op zijn kerfstok heeft.

Zo zeker is hij van zijn onaantastbaarheid dat hij de sporen niet uitwist, maar ze daarentegen nadrukkelijk in zijn richting stuurt. Zo belandt hij in een onmogelijke situatie: enerzijds wil hij gestraft worden, maar anderzijds wil hij als boven elke verdenking verheven burger vrijuit gaan. Af en toe raakt hij zelf verstrikt in de verwarring die hij zaait, maar meestal weet hij zowel ondergeschikten als oversten met veel uiterlijk vertoon om de tuin te leiden.

Dit sarcastische portret van een psychotische fascistoïde politieman die met zijn brutale collega’s jacht maakt op Maoïsten, homo’s en radicale studenten, vat niet alleen zeer goed de antiautoritaire tijdgeest van de contestatiejaren. Het discours rond ondermijning van de staat, terreur en repressie weerspiegelt ook het Italië van onontwarbare complotten en obscurantistische genootschappen.

Ook esthetisch is deze film een hoogvlieger: Petri hanteert met zwier een visueel flamboyante stijl vol maniëristische effecten. Zijn formalistische mise-en-scène maakt optimaal gebruik van de opzichtig eigentijdse decors. De film mag dan nog in de Eeuwige Stad spelen, geklasseerde monumenten krijg je nooit te zien. Wel haalt Petri het maximum uit de ruimtelijke contrasten tussen de geraffineerde art nouveau in het liefdesnest van het slachtoffer en het strakke sixtiesmodernisme in het kantoor en de flat van de inspecteur.

Tot slot zorgt Ennio Morricone’s snerpende score voor een extra spotzieke toon. Het obsederende thema komt je bijna de oren uit, ware het niet dat de variaties zo briljant en spitsvondig zijn.

Extra’s. De Collector’s Edition bevat naast enkele degelijke docu’s (waaronder een 80 minuten durend portret van Petri) een cd met niet alleen Morricone’s integrale score, maar ook alternatieve versies en variaties, allemaal goed voor samen 25 tracks.

Patrick Duynslaegher