‘IN ITALIË VINDEN ZE DAT WE NOG TE SOFT ZIJN’

Toen het Italiaanse House of Cards in elkaar stuikte: 'Nog maar vier of vijf jaar geleden zou het in Italië onmogelijk geweest zijn om hierover een tv-serie te maken.'

1992 was het jaar van Nirvana, van de eerste Belg in de ruimte en de eerste sms. Voor Italië markeerde het vooral het begin van een bewogen feuilleton vol corruptie, geweld en politieke aardverschuivingen. De Italiaanse topreeks 1992 heropent enkele bedenkelijke bladzijden uit het Italiaanse geschiedenisboek. ‘Maar de seks is ook op-en-top Italiaans.’

Het begint allemaal wanneer toppoliticus Mario Chiesa, lid van de Italiaanse socialistische partij, in Milaan wordt gearresteerd op verdenking van omkoperij. Wanneer zijn partij zich van hem distantieert, begint hij te praten. Het is het startschot van de operatie Mani Pulite – ‘schone handen’ – een rist gerechtelijke onderzoeken die grootschalige corruptie in de Italiaanse politiek en het bedrijfsleven aan het licht brengen en uiteindelijk leiden tot het Tangentopoli-schandaal en de ineenstorting van de gevestigde politieke machten in Italië.

Die gebeurtenissen vormen de ruggengraat van 1992, een tiendelige, ambitieuze, met flink wat seks en macht doorspekte Italiaanse dramaserie – een kruising tussen The Sopranos, Romanze criminale en House of Cards – geregisseerd door filmmaker Giuseppe Gagliardi en gebaseerd op een idee van Italiaans steracteur Stefano Accorsi, die ook een van de hoofdrollen voor zijn rekening neemt.

En al zou je het niet meteen verwachten op basis van het onderwerp, de reeks heeft een heel internationale look en feel: een stijlvolle cinematografie, een swingende soundtrack, een showrunner én een kudde scenaristen die de complexe verhaallijnen overzien – the American way, dus. Internationale recensies hebben het over ‘een geheide hit voor de Italiaanse tv-industrie’, want ‘zelden was een land zo moedig om zichzelf een spiegel voor te houden’. Met de Italiaanse fictie gaat het dus uitstekend, mocht u daar nog aan twijfelen.

Het verhaal vermengt feit en fictie naadloos door de introductie van een handvol fictieve personages. Leonardo Notte (Stefano Accorsi) is een cynische reclamehotshot en onvervalste playboy die werkt voor Publitalia, het reclamebedrijf waar in het echte leven Silvio Berlusconi zijn carrière begon. De sexy pin-upgirl Veronica Castello aast op een job als presentatrice in primetime, de robuuste Golfoorlogveteraan Pietro Bosco wordt plots het uithangbord van de opkomende populistische partij Lega Nord en de jonge, op wraak beluste flik Luca Pastore bevindt zich in het centrum van de actie wanneer hij nietsvermoedend de Mani Pulite-onderzoeken in gang zet.

GIUSEPPE GAGLIARDI: Het publiek, en zeker het Italiaanse, ként de afloop van dit verhaal natuurlijk al. Maar door die vijf verzonnen protagonisten – mensen van vlees en bloed door wier ogen je de gebeurtenissen ziet – wordt het allemaal een pak persoonlijker en voor de kijker hopelijk ook spannender, zonder dat we een vertekend beeld geven.

STEFANO ACCORSI: Het verhaal van de afgelopen twintig jaar in Italië móést verteld worden: de economische en politieke meltdown, de opbouw van de zogenaamde Tweede Republiek na het schandaal. De gevolgen van wat er in 1992 gebeurd is, waren niet te overzien: de Italiaanse burger raakte zijn vertrouwen in de politiek helemaal kwijt, magistraten werden in de boeien geslagen, zakenlui pleegden zelfmoord omdat ze in verdenking werden gesteld en antimaffiarechters als Giovanni Falcone en Paolo Borsellino werden zonder verpinken opgeblazen in hun auto.

De media-invloed van voormalig premier Silvio Berlusconi is enorm, ook nu nog. Is er nooit tegenwind van zijn kant geweest op jullie serie?

GAGLIARDI: Nooit. Sterker nog: toen de Italiaanse pers de eerste twee afleveringen te zien kreeg, op het voorbije filmfestival van Berlijn, kregen we te horen dat we iets te soft waren geweest. (lacht) Kijk, de reeks is niet gemaakt vanuit een eenzijdig standpunt: de focus ligt op de verhaallijnen en de personages. Dat was wel anders bij regisseurs als Nanni Moretti, die Berlusconi als een nogal dubieuze figuur portretteerde in Il caimano (2006), en Paolo Sorrentino, die het leven van gewezen premier Giulio Andreotti op een op zijn zachtst uitgedrukt controversiële manier verfilmde in Il divo (2008). Mochten we het verhaal van de Lega Nord, die groot is geworden in 1992 en ook een voorname rol speelt in de reeks, hebben willen vertellen vanuit het oogpunt van de gewone man, dan zouden we het over kortzichtige partijtenoren moeten hebben, over leugenaars, bedriegers en zotten. We hebben wijselijk besloten dat niet te doen. Wij Italianen hebben altijd de neiging gehad om heel tendentieus en eenzijdig naar het nieuws te kijken: dit zijn de goeden en dat zijn de slechten. Ik hoop dat we dat hebben kunnen vermijden en dat we voor de niet-Italiaanse aanpak zijn gegaan. (lacht)

Een jongere Berlusconi krijgt een ‘cameo’ in 1992: in een tv-uitzending kun je hem zien toen hij vooral nog bekendstond als succesvol ondernemer.

GAGLIARDI: Berlusconi was in 1992 een van de ‘nieuwe mannen’, die zich aan het Italiaanse volk presenteerde als een optimist: ‘Dit is het land waar ik van hou, en ik zal alles doen om ervoor te zorgen dat het niet in handen valt van de donkere krachten’ – de linkerzijde dus. Zijn partij Forza Italia kwam pas op in 1993, maar het is een historisch feit dat hij in 1992 al is beginnen rond te kijken, ‘prospectie’ is gaan doen om de machtswissel in Italië voor te bereiden. In publieke speeches begon hij voor het eerst te spreken over zijn hoop op een nieuw en beter Italië.

ACCORSI: Mensen verklaarden hem voor gek toen hij zei dat hij in de politiek ging stappen, maar hij wilde nu eenmaal graag il cavaliere uithangen. (lacht)

Wat heeft twintig jaar Berlusconi met Italië gedaan? Is het land er nu beter aan toe of moet er straks ook nog een 2015 gemaakt worden?

GAGLIARDI: Het corrupte politieke systeem uit die jaren werd iets systematisch. Je kreeg een systeem waarin politici op grote schaal en continu worden omgekocht door ondernemers. De corruptie is nu zelfs zo wijdverbreid dat criminelen hun eigen diensten kunnen opzetten. We dachten toen dat er een revolutie ophanden was, maar die is er nooit gekomen. Francesco Saverio Borrelli, de hoofdaanklager die in 1992 de corruptieschandalen onderzocht, zei vier jaar later, in 1996: ‘Hadden we van tevoren geweten welke consequenties de geboorte van die Tweede Republiek zou hebben op de Italiaanse samenleving, dan waren we misschien gewoon bij het oude systeem gebleven en zouden we al die onderzoeken niet hebben gevoerd.’

Waarom een tv-serie, en geen film?

ACCORSI: Het zou te veel geschiedenis zijn om in twee uur te proppen. Het plan is altijd geweest: meteen voor televisie. Een serie is perfect voor een lang uitgesponnen verhaal als dit, dat een romaneske structuur vergt. En als alles goed gaat, maken we straks ook een 1993 en een 1994. Je hebt haast dertig uur nodig om een verhaal als dit te vertellen. Tenzij je een film maakt van vier of vijf uur, zoals Bertolucci gedaan heeft met zijn Italië-epos Novecento (1976). Maar dan moet je pas écht met een straffe, geïnspireerde pitch uit de hoek komen.

In Italië werd de reeks uitgezonden op betaalzender Sky Italia. Denk je dat je een reeks als 1992 voor de publieke omroep had kunnen maken?

ACCORSI: Dat zou te ingewikkeld zijn, denk ik. Kabeltelevisie heeft alles gerevolutionaliseerd. Je kunt een serie als deze op dit moment enkel op Sky Italia kwijt, niet op de openbare omroepen. We hadden met een van de bazen van Sky gesproken over het idee, en hij was meteen laaiend enthousiast: ‘Let’s get to work’, zei hij. Een week later konden we met de productie starten. Heel gemakkelijk. Op de publieke zenders is dat anders. Zelfs al heb je een producer aan boord die héél geïnteresseerd is in je project, dan nog zit je met een ingewikkeld systeem en met allerlei juridische issues die het creatieve proces enorm kunnen vertragen. In 2010 of 2011 hadden we deze serie zelfs onmogelijk kunnen maken. Toen werden de Italiaanse media nog te fel gecontroleerd door de toenmalige politieke machthebbers.

Wat trok je zo aan in het personage dat je speelt, Leonardo Notte?

ACCORSI: Hij is een man zonder morele grenzen die er alles aan zal doen om te krijgen wat hij wil. Hij is op de vlucht voor een duister verleden en treft plots zijn verloren gewaande tienerdochter op de stoep aan. Het is een ongewoon personage en het was heel bevrijdend om hem te spelen. Ook bevrijdend: de veelvuldige seks in 1992.

Juist, ja. Al in de eerste tien minuten krijgen we een seksscène zoals je die maar zelden ziet in mainstreamfictie: rechttoe rechtaan, zonder franjes.

ACCORSI: Op-en-top Italiaans dus. (lacht) In Amerikaanse fictie wordt altijd heel preuts gedaan over seks: er wordt wel over gepraat, maar er wordt niets getoond. Wij tonen alles voluit. Seks is ook een deel van de wereld in 1992: het is koopwaar, een middel om hogerop te raken. De personages in deze reeks hebben altijd een motief om seks te hebben, er zit altijd een verhaal achter. Motivatie genoeg dus om in je blootje voor de camera te gaan staan. (lacht)

1992

Vanaf 10/6 te zien in het Play More-abonnement van Telenet.

DOOR ANDREAS ILEGEMS

Giuseppe Gagliardi – ‘DE CORRUPTIE UIT DIE TIJD IS NIET WEG: ZE IS ONDERTUSSEN ZELFS ZO WIJDVERBREID DAT CRIMINELEN HUN EIGEN DIENSTEN KUNNEN OPZETTEN.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content