‘IN AMERIKA KUN JE LEVENSLANG KRIJGEN VOOR EEN AUTO IN DE FIK STEKEN’

Met Night Moves mag ze dan al de ecologische-thrillertoer op gaan, indiekoningin Kelly Reichardt blijft ook nu in Amerika’s troebele psyche pulken. ‘Cinema is méér dan een verstrooiend verhaaltje vertellen.’

Met intimistische parels als Old Joy (2006), Wendy & Lucy (2008) en Meek’s Cutoff (2010) heeft Kelly Reichardt (49) zich het voorbije decennium tot Amerika’s indiekoningin gekroond. Haar ecoterreurthriller Night Moves, met Jesse Eisenberg, Dakota Fanning en Peter Sarsgaard als radicale ecologisten die een stuwdam opblazen en daardoor in gewetensnood komen, zat in de officiële selecties van zowel Venetië als Toronto, in Deauville – ook bepaald geen obscuur festival – werd hij zelfs uitgeroepen tot beste film. Is Reichardts ‘groene’ variant op Dostojevski’s Schuld en boete té klein, té traag en té complex om in ons huidige bioscoopcircuit te overleven? Even checken.

Night Moves speelt zich af rond de bossen en meren van Oregon, maar vooral op de grens tussen engagement en radicalisme. Waarom voegde je er thrillerelementen aan toe?

KELLY REICHARDT: Om het publiek naar dat ambigue grensgebied te lokken en daar hopelijk te doen nadenken over die thema’s. Ik denk dat we ons allemaal wel eens de vraag gesteld hebben: wat loopt er mis met onze wereld en ons milieu en doe ik hard genoeg mijn best om daar iets aan te doen? Dat zijn de vragen die ik en mijn vaste scenarist Jon Raymond ons stelden toen we begonnen. We gebruiken de conventies van de thriller – er zit zelfs een tikkende tijdbom in – maar uiteindelijk geven we er een andere draai en inhoud aan en krijgt de kijker niet wat hij gewend is. Hopelijk maakt hem dat hongerig naar antwoorden.

Het zal een deel van het publiek ook gewoon doen afhaken.

REICHARDT: Dat weet ik. Maar ik maak geen mainstreamfilms. Ik maak door de personages gedreven films voor mensen die meer van cinema verwachten dan puur entertainment. Daar is niks elitairs aan. Dat is gewoon een keuze, zoals Michael Bay ervoor kiest om 100 miljoen dollar op te blazen. Onze explosie kun je alleen horen. Geld voor vuurwerk was er niet. (lacht)

Hoe sta je zelf tegenover de terreurdaden van je personages?

REICHARDT: Ik heb er sympathie voor en tegelijk veroordeel ik het. Het ecologisch activisme in Amerika is op sterven na dood. Jammer. In de nineties had je nog groene groeperingen die op sympathie konden rekenen. Sinds 9/11 is dat totaal veranderd. Voor veel Amerikanen zijn het allemaal terroristen in de dop. We hebben sowieso nooit een cultuur van protest en verzet gekend, in tegenstelling tot Europa, maar nu zijn we meer dan ooit een bange, paranoïde natie. Je kunt levenslang krijgen voor een auto in de fik steken.

Het spook van 9/11 was ook al discreet aanwezig in Wendy & Lucy en Meek’s Cutoff. Hoop je met je films mensen politiek bewust te maken?

REICHARDT: Ik wil niet preken – mijn leven is ook niet perfect, maar ik geef wel al twintig jaar filmles in New York – vooral aan blanke kids uit de middenklasse – en ik stel vast dat de huidige generatie veel minder kritisch en rebels is dan die van mij. Ze hebben hun leven lang niks anders gekend dan gesponsorde boodschappen op YouTube en hun iPhone. Ze zien het gevaar niet meer in van uniformisering en commercialisering. Wat kan hen het schelen dat hun privacy en vrijheden worden verkocht op het internet. Ze zijn nooit buiten hun cocon geweest en lijken ook niet meer geïnteresseerd in wat er daarbuiten te ontdekken valt. Vandaar mijn sympathie voor iedereen die nog durft af te wijken en zijn nek uit te steken.

Heb jij als tiener wel auto’s in de fik gestoken dan?

REICHARDT: Daar was ik te braaf voor maar ik kwam wel af en toe op straat. Ik zeg niet dat ik politieke films maak maar mijn films zijn er tenminste een uiting van dat ik geef om mijn wereld en erover nadenk. Dat maak ik mezelf toch wijs om met een gerust geweten te kunnen slapen. (lacht)

Trekt die uniformisering en commercialisering zich ook door in de culturele beleving van jongeren?

REICHARDT: Ik wil niet als een gefrustreerde oude tante overkomen, maar ik ben niet optimistisch. Elk jaar schrijven zich bij mij jongeren in die regisseur willen worden maar nog nooit van Godard of Antonioni hebben gehoord en denken dat film hetzelfde is als dialogen in de mond van acteurs leggen die in close-up de ene emotionele climax na de andere beleven. Onlangs vroeg ik in een college van honderd jongeren wie er ooit een stomme film had gezien. Er was er één die fier zijn hand opstak. Bleek dat hij op YouTube een clipje van tien minuten uit The Birth of a Nation (1915) had gezien. Dat zijn momenten waarop ik een borrel kan gebruiken. (lacht)

Steven je dan niet af op een burn-out als docente, of als maakster van minimalistische cinema?

REICHARDT: Elk jaar zijn er die wél geïnteresseerd zijn, die wél een open geest hebben. Daar trek ik me aan op. Als ik hen al iets wil bijbrengen, dan dat cinema méér is dan een verstrooiend verhaaltje. Pas op: ik kan genieten van een goede Hollywoodthriller. Maar goede cinema bevat meerdere lagen en betekenis kun je ook puren uit beelden en geluiden, en vooral uit de interactie daartussen. Wat tussen de regels verscholen zit, is minstens zo belangrijk als wat je hoort en ziet.

Wie bracht jou tot die inzichten?

REICHARDT: Ik ben opgegroeid in Florida, cultureel braakland. Als tiener zag ik enkel de Hollywoodhits. Begin jaren tachtig ging ik in Boston studeren en daar zag ik Hitchcock, Fassbinder en Satyijit Ray. They just blew my mind. Blijkbaar kon je ook films maken zonder stormtroopers of reuzenhaaien. En je kon beelden voor zich laten spreken.

Slotvraag: vorig jaar beweerde de uitgever van Edward Abbeys roman The Monkey Wrench Gang dat Night Moves plagiaat is. Is dat proces inmiddels van de baan?

REICHARDT:(knikt) We hebben gelijk gekregen. Dat boek ging over drie mensen die een dam opblazen. Dat was het enige raakpunt. Belachelijk dat het zover moest komen maar hé, het is Amerika, het land waar de dollar koning is.

NIGHT MOVES

10/10, 17.30 uur; 12/10, 22.30 uur; 18/10, 20 uur. Eind maart in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

Kelly Reichardt

‘MIJN FILMS ZIJN MEER DAN PUUR ENTERTAINMENT. DAAR IS NIKS ELITAIRS AAN. DAT IS GEWOON EEN KEUZE, ZOALS MICHAEL BAY ERVOOR KIEST OM 100 MILJOEN DOLLAR OP TE BLAZEN.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content