Met de barokke biopic Il Divo dwong Paolo Sorrentino drie jaar geleden een internationale doorbraak af. Ster of niet, met opvolger This Must Be the Place slaat de Italiaanse hyperstilist een heel andere weg in. Sean Penn die als gepensioneerde gothrocker op zoek gaat naar de nazibeul die zijn vader in Auschwitz vernederde? ‘Het is mijn plicht het lot te tarten.’

Het ging Paolo Sorrentino lang voor de wind. Zijn eerste drie films – bekendste titel: Le conseguenze dell’amore (2004) – maakten stuk voor stuk een goede beurt op het Filmfestival van Cannes. Ondanks de kritiek op zijn flinterdunne plots werd de Italiaanse scenarist-regisseur gelauwerd als een van de opmerkelijkste stilisten van de hedendaagse eurocinema. Met zijn vierde film, Il Divo (2008), was het écht raak. Sorrentino transformeerde het levensverhaal van de omstreden politicus Giulio Andreotti met een opera-achtige mise-en-scène tot een verrukkelijk barokke biopic. Het leverde hem in Cannes de Prijs van de Jury op.

‘Het leek alsof de hele wereld aan mijn voeten lag’, lacht Sorrentino. ‘En toch was ik niet gelukkig. Waarom niet? Ik had er geen idee van wat mijn volgende project zou worden.’ Maanden kampte de regisseur toen al met een kanjer van een writer’s block. ‘Ik wilde iets vertellen over een ondergedoken nazioorlogsmisdadiger. Alleen wist ik niet wat. Een rechtstreekse confrontatie met een van zijn slachtoffers leek me te gemakkelijk.’

Vreemd genoeg kwam de oplossing van Sean Penn, voorzitter van de jury die Sorrentino in Frankrijk had gelauwerd. ‘We schudden elkaar de hand tijdens het slotfeest, praatten honderduit over de meest uiteenlopende zaken en ineens wist ik het: ik móést een film met hem maken.’ Penn bracht Sorrentino bovendien op het idee om de Holocaust vanuit een ander perspectief te benaderen: dat van de volgende generatie, die van de kinderen van de overlevers van de concentratiekampen. ‘Zo kon ik benadrukken dat de mens zelfs de verschrikkelijkste dingen razendsnel vergeet.’

Het resultaat is een film met een erg apart verhaal: Cheyenne, een rockicoon op rust dat met zijn vrouw in Dublin woont, wil de sleur doorbreken en trekt naar de Verenigde Staten. Doel is daar de man te zoeken die zijn vader in Auschwitz vernederd heeft. ‘Een ideaal excuus om enkele van mijn stokpaardjes erin te steken. Dublin bijvoorbeeld vind ik fantastisch: de stad heeft iets ontzettend melancholisch en het barst er van de muzikanten omdat ze er geen belasting hoeven te betalen. Ook Amerika fascineerde me al jaren. Eerst als bioscoopbezoeker, daarna als toerist.’

De titel verwijst dan weer naar een nummer van Talking Heads, Sorrentino’s lievelingsgroep. ‘Ik droeg al mijn lieven op om het te draaien op mijn begrafenis. Nu ik gelukkig getrouwd ben, besloot ik dat het een beter idee was om het in een film te verwerken. Dat David Byrne bereid bleek om een oude makker van Cheyenne te spelen, kan ik nog steeds niet geloven.’

Toen het script richting Penn vertrok, was het bang afwachten. ‘Iemand had me verteld dat hij een veertigtal scenario’s per week krijgt. De kans dat hij het mijne zou lezen, leek me microscopisch klein. Toch belde hij me al na enkele dagen om toe te zeggen.’

Samen werkten ze het hoofdpersonage uit: ‘Cheyenne is een voormalige heroïne- en alcoholverslaafde. Vandaar dat ik vond dat hij langzaam moest praten en bewegen. Sean kwam zelf met een eigenaardig lachje dat die sloomheid accentueerde.’ Over één ding waren ze het meteen eens: Cheyennes look. ‘We hebben ons gebaseerd op Robert Smith, de frontman van The Cure die ondanks zijn leeftijd nog steeds met gecrepeerde haren, bloedrode lippen en exuberante eyeliner op het podium staat. Dat vonden we iets ongelooflijk tragisch hebben.’

Hoewel Sorrentino in Penn de perfecte medeplichtige had gevonden voor zijn van de pot gerukte project, bleek het ‘what the fuck?’-gehalte zelfs voor het Cannespubliek te hoog. De reacties tijdens de vorige editie waren op hun best gematigd en van een prijs was geen sprake. De regisseur laat het niet aan zijn hart komen. ‘Het lot tarten: dat is mijn plicht. Enkel projecten die op complete catastrofes kunnen uitdraaien, kunnen echte meesterwerken opleveren. Ik ga met plezier op mijn bek. Het zal waarschijnlijk niet de laatste keer zijn.’

THIS MUST BE THE PLACE

Vanaf 21/03 in de bioscoop.

DOOR STEVEN TUFFIN

PAOLO SORRENTINO

‘IK GA MET PLEZIER

OP M’N BEK.’