Antonioni in Anatolië – Vier jaar na ‘Uzak’ steekt Nuri Bilge Ceylan opnieuw de Bosporus over. Maar of hij met dit pretentieuze drama over een terminale relatie ook welkom is?

Nuri Bilge Ceylan met Ebru Ceylan, Nuri Bilge Ceylan, Nazan Kesal

In deze sombere tijden waarin ambitieuze arthousecinema alsmaar vaker het onderspit delft voor rotconservatieve popcornthrash zou je een originele en exquis gefotografeerde film als Iklimer hartstochtelijk aan de borst moeten drukken. Maar dan zou de liefde toch wat meer wederzijds mogen zijn. Frustrerend aan deze Turkse zedenstudie is niet alleen het zelfingenomen ‘kijk mij eens Antonioni naar de kroon steken’-toontje; vooral de statische personages irriteren vaker dan ze charmeren. Waardoor je uiteindelijk Cappadocisch koud blijft bij hun emotionele verzuchtingen in dit lijdzaam langs de seizoenen trekkende liefdesdrama.

Dat regisseur Nuri Bilge Ceylan – die vier jaar geleden doorbrak met de winterse heimatparabel Uzak – zichzelf (plus zijn échte vrouw en ouders) centraal zet, hoeft alvast niet te verwonderen. Hier speelt hij de verveelde universiteitsprofessor Isa die in de zonovergoten proloog plaatjes zit te schieten wanneer hij samen met zijn jongere vrouw Bahar een Griekse tempel bezoekt. Happy kun je het koppel niet noemen: afgaande op de verveling die Ceylan met zijn minimalistische stijl evoceert, hangt de zoveelste huwelijkscrisis in de lucht. Wanneer Bahar even later op het strand ligt te soezen en droomt dat ze door haar man levend wordt begraven – symboliek, weet u wel – lijkt de volgende scène, waarin ze een punt zetten achter hun relatie, dan ook niet meer dan een logisch gevolg.

Wat volgt, is een extreem gestileerde maar gekunstelde mijmering in high definition over aantrekken en afstoten, waarin nogal wat echo’s klinken uit Antonioni’s L’avventura. In tegenstelling tot de recent overleden maestro (wiens latere werk trouwens ook wel eens met de parodie durfde te flirten) weet Ceylan echter maar zelden de existentiële angst van zijn personages te vatten en blijft het een constructie vol overrijpe metaforen en indrukwekkende scoopcomposities. Hoogtepunten: de bizarre, in één shot van vijf minuten gevatte seksscène waarin Isa zijn ex de kleren van het lijf rukt, alsof ze plots in een hoogdravende versie van Nine and a Half Weeks zijn beland. En de tragisch grappige, ook al in één take geschoten winterscène in het busje waarin Isa en Bahar een ernstig gesprek proberen te voeren maar voortdurend onderbroken worden door collega’s die te pas en vooral te onpas in en uit het busje wippen.

You get the picture: met een radicale film als deze kan het zowel vriezen als dooien. Nogal wat doorgaans betrouwbare collega’s hebben het dan ook over ‘een absoluut meesterwerk’, maar er zijn even valabele argumenten om dit episch liefdesdrama terug de Bosporus over te jagen als artistiekerige windowdressing die de sherryslurpende art crowd tracht op te vrijen. Toegegeven: de strenge regie, de prachtige scoopfotografie van Gökhan Tiryaki en die paar frappante scènes die zich niet makkelijk uit je geheugen laten wringen, deden ons zowaar óók verlangen naar een glaasje sherry.

Dave Mestdach