In de VS staat hij op één in alle charts, bij ons is hij voorlopig nog ‘de protegé van Ryan Adams’. Op 16 januari komt songwriter Jason Isbell in de Botanique op eigen kracht de strafste verhalen van deze tijd vertellen, over de fles en kwetsbare vrouwen. ‘Mijn muziek is geboren toen Dylan in ’65 zijn elektrische gitaar vastpakte.’
‘Weet je wat het meest mijn hart heeft gebroken toen ik opgroeide? Het moment dat ik besefte dat het leven niet één groot avontuur was, en ik nooit Indiana Jones zou worden.’ Jason Isbell steekt een sigaret op in zijn kleedkamer in Kansas City. En toch. Branie heeft hij genoeg. Een oog voor oude verhalen ook. Vrouwen? Welja. Trains, planes and automobiles: Isbell (36) heeft ze allemaal gezien, bestuurd en laten crashen. En tot zijn eigen verbazing heeft hij het allemaal overleefd. Zijn biootje op Twitter luidt: What a short, perfectly normal trip it’s been. Hij grijnst en trekt een Red Bull open.
Het minder normale deel van het avontuur had te maken met een jarenlange kwalijke afdronk. Maar zoals het een songwriter betaamt, distilleerde Isbell er twee succulente platen uit: Southeastern (2013) en Something More Than Free, dat vlot de eindejaarslijstjes van 2015 haalt. Meer nog: de man uit Alabama stond op één in de Amerikaanse rock-, folk- en countryhitlijsten. Je zou er bijna ‘Champagne!’ achteraan roepen.
Heel veel reden was er niet om te feesten toen Isbell in 1979 in Green Hill, Alabama werd geboren. Ma was 17 jaar, pa 19 – Jason zou er de adembenemende song Children of Children over schrijven: ‘I was riding on my mother’s hip, she was shorter than the corn. All the years I took from her just by being born.’ Green Hill is vandaag nog helemaal hetzelfde als toen, vertelt hij. ‘Het is een arme streek, het echte boerenleven, net op de grens tussen Tennessee en Alabama. Mensen sturen er hun kinderen naar school omdat ze dan toch een warme maaltijd zouden krijgen. Het dorp heeft niet één stoplicht, er is één winkeltje waar ze alles hebben, een postkantoor is er niet. Maar ik heb best een fijne kindertijd gehad. Mijn grootouders, ooms en tantes speelden allemaal een instrument. Elke zondag kwam die hele bende samen, en om me bezig te houden, leerden ze me ook spelen. Het eerste wat ik kon, waren vroege countryliedjes en gospelsongs – opa was een predikant in de pinksterbeweging, nogal hardcore.’
HUISVROUWEN EN TRUCKERS
De Here Jezus is niet doorgedrongen in zijn werk, maar het harde leven in het Zuiden heeft sporen nagelaten. Southeastern en Something More Than Free staan vol verhalen over dood, drank, kwetsbare vrouwen en ranzige hotels. ‘Ik ben een gewone jongen, denk ik’, zegt hij met zijn nasale Southern drawl. ‘Al werk ik niet zo hard als de meeste mensen die ik ken. Mijn pa schilderde huizen, mijn ma was behanger. Ik voel me goed bij truckers, sjouwers, spoorarbeiders en huisvrouwen: als je in de buurt blijft van mensen die handenarbeid doen, heb je altijd iets om over te schrijven. Wat hen bezighoudt, is authentiek. (op dreef) Weet je, als man opgroeien in het zuiden van de States is iets complex. Er is nogal wat hanigheid mee gemoeid, met jagen en vissen en harde sporten. Daar heb ik toch wat afstand van genomen. I don’t necessarily need a dead deer. ‘
Nee, dan liever muziek. Dertig kilometer van Green Hill ligt het stadje Muscle Shoals, met zijn beroemde FAME Studios. Aretha Franklin, Etta James en Wilson Pickett waren er kind aan huis geweest, gitarist Duane Allman (later van The Allman Brothers) sloeg er letterlijk zijn tent op voor de deur, hopend op een kans. Isbell hoefde niet te kamperen. ‘Toen ik 19 was, was het een van de weinige plekken waar je terechtkon. Op zaterdag mochten jonge muzikanten er een cover komen opnemen – ik denk dat ze een soort school voor sessiemuzikanten wilden oprichten. Ze leerden me akkoordenschema’s lezen, studiotechniek, alles om een opnamesessie te overleven. Toen ik een paar jaar later zelf een paar songs had geschreven, ging ik ze daar aanbieden, in de hoop dat ze mijn band een contract zouden geven. Daar kwam niets van in huis. Ik kreeg een publishing-contract als songschrijver voor anderen, meer niet.’ Het leverde hem wél contacten op, onder meer met de Southern rockers van Drive-By Truckers. Na een paar repetities aan hun keukentafel werd hij vast groepslid. Twee dagen later begon de tournee, en de bijbehorende festiviteiten. ‘Ik begon te drinken en te snuiven zodra ik wakker werd. Tijdens een concert dronk ik een hele fles Jack Daniel’s. We mochten van geluk spreken als we zonder hulp van het podium konden lopen. Een paar uur later werd ik dan wakker. Ik had overal pijn, wist niet waar ik was – meestal in het huis van een of andere vrouw.’ Dat viel slecht binnen de band: Isbell was getrouwd met de bassiste. Er kwam een scheiding van. Hoewel. ‘We zaten nog altijd in dezelfde groep, dus de ?scheiding” was gewoon de houten wand tussen de slaapcabines in de tourbus. Ze verdiende beter, ik had nooit met haar mogen trouwen.’
INTERVENTIE!
2007 werd het jaar van de crash. De rest van Drive-By Truckers kon niet meer leven met het geslemp en het (toen) opvliegende karakter van Isbell, en zette hem eruit. Het hielp niet. ‘Ik kocht een motor en vertrok thuis in Alabama. Ik reed helemaal naar Florida, dan weer noordwaarts naar Georgia – ik volgde mijn notitieboekje met adressen van meisjes die ik op tournee had ontmoet, zie je? Het is een mirakel dat ik die trip overleefd heb. Toen ik thuiskwam, was ik er nog erger aan toe dan toen ik vertrok. Jarenlang had ik die levensstijl volgehouden, er waren zo veel alarmbellen geweest, maar ik ging gewoon door.’
Tot een dag in februari 2012: interventie! Zijn nieuwe vrouw (violiste Amanda Shires), zijn manager en zijn ouwe maat Ryan Adams grepen in en stuurden hem op rehab in Nashville. ‘Amanda had genoeg van mijn uitvluchten. Op een dag hoorde ze me zeggen: ?Ik drink niet ’s ochtends.” Waarop zij: ?Klopt. Jouw ochtend begint om één uur ’s middags. En om één uur drink jij wél.” (stilte) Een ontwenningskuur is een beetje zoals een scheiding. De breuk zelf is lang niet zo ellendig als de drie jaar ervoor.’ Isbell staat sinds drie jaar droog, maar zijn verleden achtervolgt hem – als hij het al niet zelf opwekt in songs zoals How to Forget, over een ex die in gezelschap sterke verhalen van vroeger blijft bovenhalen. Niet altijd even comfortabel voor mevrouw Isbell, toch? ‘Kijk, songs schrijven is mijn job, en dat snapt zij ook. Het was van bij het begin van onze relatie duidelijk dat ik nooit zou kunnen trouwen met iemand die niet met mijn verleden kan leven. Ze weet dat je als muzikant eerlijk moet kunnen zijn.’ Spijt heeft hij niet, niet echt. ‘Ik ben nog altijd blij dat ik bij de Truckers ging spelen. Het was niet altijd makkelijk, zeker niet op het eind, maar als je iets wilt doen wat de moeite loont, zul je altijd weleens door een harde periode heen moeten. Alles welbeschouwd waren de Truckers een geweldige ervaring.’ Niet drinken blijft moeilijk, dat wel. ‘Soms heeft een mens eens een glas nodig, nee? Maar dan denk ik aan Rick Danko en Richard Manuel van The Band (Isbell schreef het pakkende Danko/Manuel voor de bassist en pianist van die groep, nvdr.). Ik heb als songwriter ontzettend veel van hen geleerd, ook hoe je de dingen níét moet doen. Ze hebben fantastische muziek gemaakt, maar ze hebben zo gemorst met hun talent en met hun geluk. Zeker Richard, die kapot is gegaan aan de drank en zich op zijn 42e ophing. Intriest. Je kunt hun leven romantiseren, maar ik wil nog een paar jaar muziek maken.’
BIJ TWIJFEL: DENK AAN DYLAN
Het was een van de mooiste YouTubefilmpjes van vorige zomer: Jason Isbell die in een afgebladderde kamer op het Newport Folk Festival te horen krijgt ‘dat de organisatie een kleine verrassing voor hem heeft’. Waarop iemand binnenstapt met de Fender Stratocaster waarmee Bob Dylan precies vijftig jaar eerder op Newport zijn folkfans schandaliseerde en de rockgeschiedenis veranderde. Isbell aait het instrument, ruikt eraan en speelt een stukje Little Wing van Jimi Hendrix. Op zijn linkeronderarm is een grote tattoo te zien: een zin uit Dylans Boots of Spanish Leather: ‘Just carry yourself back home unspoiled from across that lonely ocean’ – een zalvende waarschuwing voor op moeilijke dagen. Hij rilt nog even wanneer hij aan die dag terugdenkt. ‘Dylan is, samen met Neil Young en Bruce Springsteen, van cruciaal belang voor me geweest. Newport was een magisch moment. De gitaar leek wel nieuw – het verhaal gaat dat Dylan ze op het vliegtuig achterliet na het concert, en dat de piloot ze al die tijd heeft bewaard, tot aan zijn dood. Toen werd ze voor bijna een miljoen dollar geveild. Je zou kunnen zeggen dat veel van de muziek die ik maak op dát concert in 1965 geboren is. Teksten met een diepgang die je doorgaans alleen in de folk hoorde, werden plots overgeplant op elektrische muziek. Dylan heeft die avond alles veranderd.’
Dat Something More Than Free de rock- en folkcharts zou aanvoeren, had hij niet zien aankomen, maar dat ook Nashville overstag zou gaan, was helemaal een verrassing. ‘Ik heb niet het gevoel dat ik daar niet thuis zou horen’, zegt Isbell. ‘Hoe je het ook wendt of keert, ik ben een countrymens. Ik kom uit Alabama, in het Zuiden, en dan is er geen ontkomen aan, het wordt een deel van jezelf. Niet dat ik in mijn jonge jaren countrysongs zat te ontleden, maar ik ben er ook niet van weggelopen. Een tijdlang vond ik het een probleem dat de muziekindustrie me niet wist te plaatsen, maar toen ik zag dat ik op één stond in alle hitlijsten, vond ik het ineens een verdienste.’ (lacht)
De grootste erkenning kwam uit een héél onverwachte hoek, tijdens een tributeconcert voor Dr. John op het New Orleans Jazz & Heritage Festival. ‘Plots stapte Springsteen op me af, en hij begon Traveling Alone, míjn song, in mijn oor te zingen. Het enige wat ik kon denken was: don’t freak out. Begin nu niet te gillen en op en neer te springen. Dat een van mijn grote helden wist dat ik bestond, was al overdonderend. Maar dat hij een song van me uit het hoofd zou kennen? Ga toch weg. Er bestaat een foto van dat moment, hij hangt bij me thuis aan de muur. Je zou mijn gezicht moeten zien. Ik herinner me zijn concert die dag goed. Tegen het eind van het eerste nummer droop het bloed van zijn rechterhand, zo hard speelde hij gitaar. Wat een overgave, na al die jaren.’ Hij steekt er nog een op, een mens moet toch iets.
Op 16 januari komt hij na The Boss ook de Belgen overtuigen, in de Botanique. Hij houdt van Brussel, zegt hij. Ook al is het nieuws over de rol van de stad bij de terreuraanslagen in Parijs doorgedrongen tot in Nashville, waar hij woont. ‘Na de release van Southeastern stond ik samen met Ryan Adams in de Botanique. Op een ochtend zijn we toen allemaal samen naar de markt gegaan op die plek die ze nu het jihadigetto noemen – euh, Moelenbiek? Ik zag er niets dan vriendelijke mensen, ik voelde me er perfect op mijn gemak. Als je dan hoort dat daar zo veel geweld vandaan komt… Laten we dit nu niet gewoon op de islam afschuiven, ik ken christenen die even geradicaliseerd zijn. De les die ik eruit trek is: dit mag me niet tegenhouden om op tournee te gaan. De kans is groter dat ik in de VS een auto-ongeluk heb dan dat ik in Molenbeek word opgeblazen. De drummer van Eagles of Death Metal is een vriend van me. Na het bloedbad in Le Bataclan moeten we allemaal een manier vinden om ermee om te gaan. Als hij dat kan, moet ik het ook kunnen.
JASON ISBELL
Concerteert op 16/1 in Botanique, Brussel.
DOOR BART CORNAND
Jason Isbell ‘PLOTS BEGON BRUCE SPRINGSTEEN TRAVELING ALONE, MÍJN SONG, IN MIJN OOR TE ZINGEN. HET ENIGE WAT IK KON DENKEN WAS: DON’T FREAK OUT.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
