Woensdag 23/11, 22.00 – Canvas

Met Bedankt en merci filmde Kat Steppe al een melancholisch adieu aan de West-Vlaamse volkscafés. In Ik vergeet u nooit werpt ze een laatste blik op een bedreigde begraafplaats. ‘Als ik meen dat er iets gaat verdwijnen, voel ik al een kriebel om er iets mee te doen’, legt Steppe uit. ‘Ik was op het kerkhof van Menen om het graf van mijn opa te bezoeken. Bij enkele graven werd ik verrast door bordjes die wezen op een nakende opkuis.’

Wat voor kriebel voel je dan?

KAT STEPPE: Ik weet wel dat ik de teloorgang van zo’n kerkhof niet kan tegenhouden, maar met een film wil ik de tijd even bevriezen. Ik ben niet goed in afscheid nemen. Ergens hoop ik dat je bij het bekijken van mijn films over tien jaar zal denken: goed dat we de herinnering hebben.

Hoe ben je daar nu voor te werk gegaan?

STEPPE: Met de ploeg zijn we op Allerheiligen een eerste keer naar het kerkhof getrokken, omdat je er dan de meeste mensen kunt ontmoeten. We stonden in de vroegte op een hoogtewerker te filmen toen ik al een man met de fiets zag aankomen. Weer op de begane grond sprak ik hem aan. Bij onze kennismaking vertelde hij me dat hij het graf van zijn oudere broer Raymond bezocht, dat hij zelf ook Raymond heette en als het ware diens opvolger was. Hij was als schilder ook de opvolger van zijn vader, vertelde hij, al kwam hij nog niet aan diens enkels. In die paar zinnen zat zo veel betekenis dat ik meteen meer wilde weten.

Veel mensen zijn zo bang voor de dood dat ze er moeilijk of niet over kunnen praten. Heb jij dat ook gemerkt?

STEPPE: Het hielp dat het kerkhof van Menen al sinds 1974 gesloten is. Enkel mensen die nog een concessie hebben, zoals mijn grootmoeder, kunnen er begraven worden. Daardoor komen mensen er vooral grootouders of lang overleden mensen groeten en dat maakte het wellicht gemakkelijker om erover te praten. Zelfs voor mannen: mensen die mijn film al hebben gezien, waren verbaasd over het feit dat ook enkele mannen openlijk over verlies en afscheid praten.

Hoe ga je als filmmaker met zo’n verdriet om?

STEPPE: Hoewel het niet allemaal trieste verhalen zijn, heb ik bij veel mensen toch staan huilen. De hele crew trouwens. Ik heb niet alle interviews zelf afgenomen. Een groot deel heb ik overgelaten aan Frank Vander linden (zanger van De Mens en Steppes levensgezel; nvdr.) omdat ik de gesprekken liever aan een ervaren interviewer overlaat. Als iemand niet op een vraag ingaat, heb ik bijvoorbeeld de neiging om niet verder aan te dringen. Terwijl een goede interviewer toch weet te achterhalen wat er achter die stilte zit.

Met jouw film wil je een herinnering aan het oude kerkhof bewaren, maar vertellen die verlaten graven net niet dat alles vergaat?

STEPPE:Ik vergeet u nooit is zeker geen militante film tegen verandering. De oude graven die een stort dreigen te worden, maken plaats voor een mooi park. Maar als ik dan van op de foto’s van de graven door die overledenen word aangekeken, zou ik het liefst van al alle graven eeuwig blijven restaureren. Ik blijf ook elke dag mijn grootvader nog missen. Het hangt ervan af hoe je in het leven staat.

HANS VAN GOETHEM