Toen hij twee jaar geleden stevig scoorde met z’n soloplaat ‘Paper Monsters’ dreigde Dave Gahan er nog mee Depeche Mode te verlaten. Hij wou zich niet langer de wet laten dicteren door Martin Gore, tot dan dé songschrijver van het huis. Maar zie, vandaag ligt in de winkel toch maar mooi een nieuwe cd van de groep te blinken. Als dat niet om opheldering vraagt!

Door Peter Van Dyck

‘PLAYING THE ANGEL’

OP 17/10 UIT BIJ MUTE/EMI

‘Jij ook een glas water?’, vraagt Dave Gahan (43) wanneer ik zijn hotelkamer in Parijs binnenwandel. Hij grijpt naar de fles, maar merkt niet dat een glazen theepot in de weg staat. In zijn graaibeweging slaat de zanger van Depeche Mode de pot aan diggelen. Ach, wat geeft het, scherven brengen geluk – en daar heeft hij al een stevige dosis van. Dave Gahan is een contente mens, en daar is meer dan één reden voor: (a) hij heeft een succesvolle groep die ondanks alle tegenwind stevig in het zadel blijft, en houdt er op de koop toe een bloeiende solocarrière op na; (b) na twee echtscheidingen heeft hij dan toch de liefde van z’n leven gevonden; (c) hij is de trotse vader van een tienerzoon (Jack, uit z’n tweede huwelijk) en een dochtertje (Stella); en bovenal (d) is hij blij dat hij nog onder de levenden is. Bijna een decennium geleden had Gahan een kanjer van een drugsverslaving. Om een idee te geven van de vroegere decadentie van Depeche Mode: in 1993 nam de groep een psychiater én een drugsdealer mee op tournee – met dat verschil dat de eerste al snel werd bedankt voor bewezen diensten en de tweede de lange rit uitzat. Het spul werd Gahan bijna fataal. Op 28 mei 1996 deed een overdosis – het gevolg van een ‘ speedball’ van cocaïne en heroïne – zijn hart stilstaan: twee minuten lang was hij klinisch dood. Dat voorval ligt ver achter hem: Gahan is al jaren clean, en het leven lacht hem weer toe.

En toch, toch is het opnieuw een en al kommer en kwel op de nieuwe Depeche Mode-cd Playing The Angel, de eerste waarop Martin Gore de credits deelt met Gahan. De groep die door Elizabeth Wurtzel ‘ miserable chic’ werd gedoopt in haar boek Prozac Nation, gaat er prat op een nieuwe dynamiek te hebben gevonden, maar op tekstueel vlak is de band nog geen haar veranderd.

‘En waar gaat het nieuwe album over: nog méér leed en pijn?’, vroeg Mute-platenbaas Daniel Miller toen hij jullie in de studio bezocht. Als ik de songtitels bekijk – ‘A Pain That I’m Used To’, ‘Suffer Well’, ‘The Sinner In Me’, ‘Damaged People’, ‘The Darkest Star’ -, dan begrijp ik waarom.

Gahan:Hmmm. Toch denk ik dat hét thema waarover Depeche Mode schrijft ‘relaties’ is. Martin en ik worstelen met onze relaties, en dus met het leven. Het is voor ons afzien vóór we op het punt komen om onszelf aan iemand te geven. De ander toelaten een deel van je leven te worden, dat vind ik geen gemakkelijke opgave. Nu, door alle ellende heen is altijd wel wat licht te ontwaren, alleen duurt het altijd verdomd lang voor ik het zie. Vandaar mijn theorie in Suffer Well: je lijdt zo lang als je zelf wil. Je kan de pijn op elk moment een halt toeroepen. Ik denk trouwens dat we ons succes precies aan die openheid over onze intieme, relationele problemen te danken hebben: mensen herkennen zich daarin.

Waarom heb je het zo moeilijk om je aan iemand te binden? Schrik om té afhankelijk van de ander te worden?

Gahan: Schrik om mezelf te verliezen. Verliefdheid kan de krachtigste, maar ook de pijnlijkste emotie zijn. In die mate zelfs dat je eenzaamheid bijna als comfortabel zou beschouwen. Het leven als vrijgezel lijkt zoveel simpeler. Intussen heb ik ondervonden dat mezelf afsluiten van de wereld niet dé oplossing is voor mijn probleem. Ik heb het geprobeerd, maar het is niks voor mij. (lacht)

‘Liefde is een werkwoord’ is dus een stelling die je alleen maar kan onderschrijven?

Gahan:Exactly. Ik zie relaties als a work in progress. De relatie waar ik het hardst aan moet werken, is die met mezelf. Ik heb een klare kijk op de trekjes van mijn persoonlijkheid die ik niet zo leuk vind, maar m’n goeie kanten zie ik meestal over het hoofd. (lacht) Mijn vrouw maakt me er constant attent op dat ik ook mijn positieve eigenschappen moet erkennen. Weet je, ik geniet nog het meest van mijn leven als ik het door de bril van mijn kinderen kan zien. Eerlijk: als ik te lang van ze weg ben, overvalt me een desolaat gevoel. We proberen zoveel mogelijk te communiceren met elkaar. Ik heb thuis een webcam laten plaatsen, zodat ik hen altijd kan zien en spreken, waar ik ook ben. Aan het fysieke contact hecht ik steeds meer waarde, terwijl ik daar vroeger altijd van wegliep. Ik sloeg voor de realiteit en voor mezelf op de vlucht.

In ‘Precious’ vraag je jezelf af: wat heb ik m’n kinderen aangedaan? ‘I wish I could take the pain for you’, zing je.

Gahan: Een mooie regel van Martin. Wat ik zo knap aan dat liedje vind, is dat Martin als het ware uit zichzelf treedt. Hij slaat zijn eigen acties gade, en stelt vast hoe die zijn kinderen, die hij zo graag ziet, aantasten. Dat inzicht is verschrikkelijk pijnlijk, dat weet ik uit ervaring. Een echtscheiding verwerken is verschrikkelijk, zeker als er kinderen in het spel zijn. Wat ik Martin heb proberen duidelijk te maken, is dat je niet in het verleden mag blijven hangen. Je moet nú een goeie relatie met je kinderen zien op te bouwen. Die band zal altijd blijven, ook al moet je ze loslaten. Je bent hun vader, niet één of andere hogere kracht die hen kan controleren.

Onlangs maakte ik met mijn 18-jarige zoon een lange wandeling in New York, nadat we samen naar de bioscoop waren geweest. Plots zei hij: ‘ Dad, you can’t live your life through me.’ Hij stond op het punt om met de school te kappen – een beslissing waartegen ik hevig protesteerde. Door zijn uitspraak zag ik onder ogen dat ik moet accepteren dat hij andere keuzes maakt dan ik zelf zou willen, hoe moeilijk me dat ook valt. Ik was bang dat hij de kansen zou mislopen die ik hem wou gunnen. Het leven is één grote les in onthechting. Het is een illusie te denken dat je je leven onder controle kunt hebben. Voor een neurotisch mens als ik betekent dat besef een grote stap. Vroeger vroeg ik me bij elke gebeurtenis verschrikt af: welk effect zal dit op mij hebben? Mijn vrouw is op dat vlak mijn tegenpool: ze neemt alles zoals het komt.

‘Where were you when I fell from grace?’, stel je in ‘Suffer Well’. Nochtans heb ik de indruk dat weinigen je in de steek hebben gelaten toen je in de jaren ’90 diep in de shit zat.

Gahan: Dat klopt, maar dat besefte ik toen niet. Die zin in Suffer Well is aan mezelf gericht. Toen ik op m’n absolute dieptepunt zat, richtte ik me op een bepaald moment naar de hemel: ( overdreven dramatisch) ‘Oh God, waarom doe je mij dit aan?’ Ik wil niet beweren dat God repliceerde, maar er was een innerlijke stem die me van antwoord diende: ‘Ik heb jou niet verlaten, je hebt jezelf in de steek gelaten.’ Héél confronterend was dat. In diezelfde periode belde Martin me op. We zaten halverwege de opnames van Ultra en alles leek in de soep te draaien omwille van mijn onverantwoorde gedrag. Hij zei: ‘We zijn goed op weg om onszelf kapot te maken. Wat denk je? Is het niet beter dat we gewoon stoppen?’ Mijn antwoord was: ‘ I don’t give a fuck.‘ Ik vocht voor m’n leven en riskeerde een gevangenisstraf – het voortbestaan van Depeche Mode was echt mijn laatste zorg. Nu besef ik: hij wás er toch maar voor me. Hij was duidelijk bezorgd. Als ik er nu op terugkijk, moet ik inderdaad toegeven dat ik heel wat beschermengelen had. Mensen stonden klaar om me te helpen, en toch verkoos ik hen te mijden. Ik zou het allemaal wel op míjn manier doen. Ik heb een heel zelfdestructieve natuur, en jammer genoeg sleur ik soms anderen mee de vernieling in. Ik weet nu dat ik de diepe put waarin ik zat zélf had gegraven. Als ik rondom me kijk, moet ik tot mijn spijt vaststellen dat heel wat mensen bedreven zijn in het saboteren van de goeie dingen in hun leven.

Hoe verklaar je dat Depeche Mode, ondanks alle hindernissen, een van de weinige succesvolle eightiesbands is die wist te overleven?

Gahan: Depeche Mode is altijd een rare mix van gedachtegoed geweest. Op de een of andere manier komen die schijnbaar botsende ideeën toch mooi samen als we collectief aan iets werken, en is het resultaat altijd méér dan de som der delen. De kracht van Depeche Mode is dat we alle individuen de nodige ruimte geven. Als één duidelijk idee aan de grondslag zou liggen, waren we al lang ten dode opgeschreven. Ik heb nu de moed om creatiever bij het proces betrokken te zijn, en de anderen moedigen die evolutie aan. Dat zie ik als een teken dat we voor een nieuw begin staan. Toen ik na mijn solotournee met Paper Monsters liedjes begon te schrijven, wist ik helemaal niet of er nog een nieuwe Depeche Mode zou komen. Op een dag kwam Daniel Miller van Mute op bezoek, en toen ik vertelde dat ik al wat nieuwe nummers in de schuif had, vroeg hij of ze voor Depeche Mode bestemd waren. ‘Geen idee’, antwoordde ik. ‘Ik weet dat Martin ook aan vers materiaal bezig is. Misschien moeten jullie de koppen eens bij elkaar steken’, stelde hij voor. ‘Ik geloof heel sterk dat jullie nog een goeie plaat in je hebben. Depeche is niet voorbij, toch?’ En ik moest hem gelijk geven. Ik had inderdaad het gevoel dat het werk nog niet af was. Depeche Mode heeft nooit ver vooruit gepland. Onze houding was altijd: we zien wel. We schoten pas in gang wanneer we de tijd rijp achtten, en geen moment eerder. Vroeger maakte ik me altijd zorgen over dat kortetermijndenken, maar nu vind ik het een gezonde ingesteldheid.

Je had je met ‘Paper Monsters’ zo hard geamuseerd dat je in interviews luidop twijfelde aan je toekomst bij Depeche Mode. Ik neem aan dat je een en ander goed moest doorpraten vóór je weer met Martin de studio in ging?

Gahan: Zeker. Het laatste wat ik wou, was een plaat maken omdat het moést. Ik wou weten of Martins honger om er weer tegenaan te gaan even groot was als die van mij. Zijn enthousiasme is soms moeilijk te peilen, weet je. Van zodra we in de studio zitten, ben ik al bezig met hoe we de songs live moeten brengen. Bij Martin mis ik die betrokkenheid soms. Met Paper Monsters had ik bewezen dat ik liedjes kon schrijven, en het leek me niet meer dan logisch dat ik nu bij Depeche Mode óók een compositorische inbreng zou hebben. Dé vraag bij ons verkennend gesprek was: ‘Hoe maken we deze plaat ánders?’ We waren het er al snel over eens dat we niet met een producer in zee moesten die een fan was en enkel ons ego zou strelen. Na het vertrek van Alan Wilder ( in 1995 stapte het vierde bandlid op wegens een gebrek aan waardering, pvd) hebben we best nog goeie platen gemaakt, maar pas nu hebben we in producer Ben Hillier iemand gevonden die ons op dezelfde manier aanvult. Ben was niet in ons verleden geïnteresseerd – ik denk zelfs dat hij ons oude werk niet eens goed kent. Hij had geen vooropgezet concept. Hij vertrok vanuit de nieuwe songs.

Toen het idee voor ‘Paper Monsters’rijpte, klaagde je erover dat Martin niet in staat bleek zijn respect voor jou onder woorden te brengen. Voel je al wat verbetering?

Gahan: Mijn eigen perspectief is veranderd. In de periode vóór Paper Monsters zocht ik bij iedereen bevestiging. Ik wilde gehoord worden. Wanneer Martin tevreden over iets is, dan zegt hij gewoon niets. Hij roert alleen zijn mond als hij iets afkeurt, en dan nog wel op een heel indirecte manier. ’t Is een moeilijke mens om mee samen te werken. Het meeste ben ik over hem te weten gekomen via zijn songs. Als je me op de man af vraagt hoe hij in elkaar zit, moet ik je het antwoord schuldig blijven.

Na 25 jaar met elkaar te hebben opgetrokken? Is dat niet raar?

Gahan: We zijn allebei gecompliceerde mensen. Of beter gezegd: we maken het onszelf veel te ingewikkeld. Heel vermoeiend is dat. Precies omdat het energie vreet, probeer ik er iets aan te doen. Ik besef dat ik een geweldig leven heb, en probeer het te koesteren. Ik concentreer me op wat het leven te bieden heeft en niet langer op wat me allemaal niét te beurt valt. Dat negativisme heb ik 43 jaar lang volgehouden. Pas toen ik aan Paper Monsters werkte, begon ik het leven wat rooskleuriger te zien. Het was alsof ik mezelf een klap in m’n gezicht verkocht: ‘ Get on with it and stop complaining.‘

Verraste de lof die ‘Paper Monsters’ oogstte je niet? De pers, vooral de Britse, is niet altijd lief voor jullie geweest.

Gahan: Depeche Mode heeft nooit op veel sympathie kunnen rekenen van de journalisten. I thought I really was gonna get a kick-in. Ik wou mijn emoties zo eerlijk mogelijk tonen, zonder al te veel poespas, en stelde me heel kwetsbaar op. Ik denk dat die quasi-naïviteit de mensen heeft bekoord.

Peter Van Dyck

‘IK BESEF NU PAS DAT IK DE DIEPE PUT WAARIN IK ZAT, ZéLF HAD GEGRAVEN.’

‘HET LEVEN IS HET MOOIST ALS JE HET DOOR DE BRIL VAN JE KINDEREN ZIET.’