SEKS, BOETE EN HAGEDISSEN – De Amerikaanse auteur Russell Banks breekt, na jaren hulde in eigen land, eindelijk ook op het Europese continent door, met dit knap portret van twee tot elkaar veroordeelde paria’s. Een roman over lust en verlokkingen, over leugen en waarheid, een roman die onder je huid kruipt.

Russell Banks, Signatuur (originele titel: Lost Memory of Skin), 416 blz., ? 25.

Kid woont al een tijdje onder het viaduct, in een geïmproviseerd tentje met wat schamele bezittingen, en zijn enige vriend en beschermer: een uit de kluiten gewassen iguanodon. Verborgen onder zijn baggy pants, een enkelband met gps-chip die zijn gaan en staan genadeloos registreert. Pas de twintig voorbij en Kid is al een paria geworden, veroordeeld wegens een seksmisdaad en als straf uitgesloten van de maatschappij; hij mag niet in de buurt van minderjarigen komen, werken of wonen, wat de hele stad Calusa tot verboden terrein maakt. Samen met enkele andere perverten leeft hij dan maar onder een brug, vastgekluisterd in een urbaan vagevuur. De mannen vormen een kleine gemeenschap waar onderling wantrouwen heerst – Kid ziet er best jong uit en kan voor aanranders een leuke prooi zijn. Meer dan zijn hachje bewaken doet Kid niet meer, al de rest is hem verboden en veel fut om uit zijn kooi te breken heeft hij niet. Tot de Professor langskomt. Een goeiige beer van een vent met een ernstige eetstoornis en een briljant brein; als socioloog wil hij de kleine gemeenschap bestuderen én helpen. Na de eerste strubbelingen krijgt iedereen een taak toebedeeld en daarmee ook eigenwaarde. Het experiment lijkt te werken – wat ooit een toevluchtsoord voor zwervers was, lijkt plots op een ministadje – en Kid raakt gefascineerd door de mysterieuze Professor; tussen hen beiden groeit een soort vader-zoonrelatie van aantrekken en afstoten. Wanneer tijdens een storm een vloedgolf het kampement met de grond gelijkmaakt, neemt de Professor Kid in huis. Daar onthult de Professor een zwarte vlek uit zijn verleden: de man heeft zijn intelligentie laten misbruiken door een aantal geheime diensten die hem nu beu zijn en hem uit de weg willen ruimen. En de Professor weet al hoe: een geënsceneerd seksschandaal zal hem tot zelfmoord drijven. Terecht wantrouwig en in ruil voor een grote som geld, neemt Kid de taak op zich om een videotestament op te nemen. Wat hem op zijn beurt mogelijk in gevaar brengt…

Ondanks het delicate onderwerp – wanneer je ontdekt wat Kid heeft mispeuterd, neemt je sympathie voor de ranzige jongeling een diepe duik – construeerde Russell Banks een knappe roman waarbij alle morele clichés slim worden vermeden. Naast een subtiel en vaak ontroerend portret van twee verloren zielen vertelt Banks ook iets over onze hysterische zondebokmaatschappij. Moeten we seksuele delinquenten uit ons midden verwijderen, of heeft iedereen baat bij gecontroleerde rehabilitatie? Wanneer Banks het thrilleraspect opschroeft, hou je even je hart vast – een existentieel drama kan zo naar de knoppen worden geholpen met een spionage-insteek – maar Banks beschikt over voldoende talent en metier om netjes te landen. Zonder echte catharsis, zonder wijsvingerig oordeel, zonder misdaadkarikaturen – Huid is een roman die je niet zomaar loslaat, die je eigen bestaan even op losse schroeven zet en je doet nadenken over schuld en boete. Voor minder mag de literatuur niet gaan, voor minder lees je niet.

RODERIK SIX

SLEUTELZINNEN: Hier, bij de andere mannen, zal hij zijn huis bouwen. Net als hen een seksdelinquent. Schuldig. Schuldig. Schuldig.