Vergeet dat gedoe over de Chinese Muur en die monsters die eroverheen proberen te raken. De échte inzet van The Great Wall is: kan Hollywood een brug naar China slaan?
Geen idee of het de bedoeling was, maar het was wel grappig. De eerste trailer van The Great Wall begon met een reeks epische shots van de Chinese Muur, begeleid door een al even bombastische tekst: ‘One of mankind’s greatest wonders. 1700 years to build. 5550 miles long. What were they trying to keep out?’ Waarna er ‘MATT DAMON’ op het scherm verscheen. In hoofdletters.
Dat was wat ongelukkig.
Sowieso was het vreemd om Damons naam te zien opduiken. Een fantasyfilm over de Grote Muur met een budget van 150 miljoen dollar – de duurste productie ooit die volledig op Chinees grondgebied werd gedraaid. Geregisseerd door Zhang Yimou, de regisseur van Raise the Red Lantern en House of Flying Daggers en zowat de grootste naam van de Chinese cinema. Het is niet de plek waar je Damons naam verwacht – zeker niet naast die van Chinese sterren als Jing Tian, Andy Lau en Lu Han. Maar The Great Wall is dan ook geen Chinese film: het is een Chinees-Amerikaanse productie. Grotendeels Engels gesproken. Grotendeels gefinancierd door Legendary Entertainment, de Hollywoodstudio achter onder meer Interstellar en Jurassic World die sinds vorig jaar in handen is van de Chinese Wanda Group. De verstrengeling van de Chinese en Amerikaanse cinema werd nooit nadrukkelijker in één film gevat.
Dat is dan ook de échte inzet van The Great Wall. De vraag is niet waarom de Chinese Muur gebouwd werd en of Matt Damon hem overeind kan houden. De vraag is: kan The Great Wall de muur tussen China en Hollywood afbreken?
China als reddingsboei
De romance tussen de VS en China is niet nieuw. Al een jaar of zeven is Hollywood naar het oosten aan het turen. De reden is simpel: er valt geld te rapen in China. Veel geld. Het voorbije decennium groeide de Chinese middenklasse exponentieel – en daarmee ook het cinemabezoek. In 2015 kwamen in China elke dag gemiddeld 27 nieuwe cinemaschermen bij, waardoor de box office in één jaar tijd met 48,7 procent groeide, tot 6,8 miljard dollar. Cijfers die ondertussen weliswaar betwist worden, zeker nu die Chinese groei in 2016 wat leek stil te vallen, maar niemand lijkt eraan te twijfelen dat China spoedig de grootste box office ter wereld zal hebben. Ten vroegste eind dit jaar, ten laatste in 2019, zal China de VS inhalen.
Wat ook betekent dat de Chinese markt voor Hollywood stilaan even belangrijk is als de inkomsten in eigen land. Films als The Last Witch Hunter en Terminator: Genisys – die enkel door hun Chinese recette uit de kosten raakten – maakten dat al duidelijk. De laatste scepsis werd vorig jaar weggenomen door Warcraft. De film, gebaseerd op de gelijknamige gamereeks, haalde in de VS maar 47 miljoen dollar op – op een budget van 160 miljoen – en leek op weg om dé zomerflop van 2016 te worden. China besliste er anders over: met dank aan 3,2 miljoen Chinese gamers – en de sterrenkracht van de Chinese acteur Daniel Wu, weliswaar verstopt in een orc-pak – kwam daar nog eens 220 miljoen dollar bij. De sequel heeft intussen al groen licht gekregen.
Het is dus niet alleen Matt Damon: elke Amerikaanse blockbuster probeert aan de andere kant van de Grote Muur te raken. Alleen: dat is niet zo makkelijk. De Chinese markt is streng gereguleerd voor buitenlandse films. Deels doordat de Chinese cinema, meer dan in de VS of in West-Europa, wortels heeft in de propaganda – en de overheid buitenlandse inmenging wil vermijden. Deels ter bescherming van de eigen filmindustrie – de derde grootste ter wereld, na Hollywood en Bollywood.
Who you gonna call? Super Power Dare Die Team!
In elk geval: per jaar mogen in China maar 34 Amerikaanse films uitgebracht worden, en van die films mag slechts 25 procent van de opbrengst naar Hollywood terugvloeien – in de meeste andere landen is dat de helft. Daarnaast worden er een dertigtal Amerikaanse films uitgebracht via een zogenaamde flatfee: de Amerikaanse producenten verkopen de filmrechten voor een vast bedrag aan een Chinese distributeur, die vervolgens alle inkomsten aan de lokale kassa’s mag houden.
Daar komt nog eens bij dat elke Amerikaanse film de toestemming van de Chinese censuur nodig heeft om te mogen verschijnen. En die Chinese censuur heeft zo haar eigen criteria. Zo moeten 14 van die 34 Amerikaanse films in 3D zijn – 3D is een groot succes in China. Films over tijdreizen en geloof in geesten en bovennatuurlijke elementen zijn verboden, al zit er wel wat rek op dat principe. De recente Ghostbusters-remake – een nostalgiefilm waar Chinezen weinig mee hebben – kreeg geen release in China, ondanks een volstrekt ridicule alternatieve titel: Super Power Dare Die Team.Looper, een tijdreisfilm, kwam wél uit in China – met dank aan de aangepaste Chinese versie, die zich voor een flink stuk in Shanghai afspeelt -, net zoals Fantastic Beasts and Where to Find Them. De geestelijke gezondheid van de Chinese bevolking lijkt al bij al even belangrijk als commerciële overwegingen.
Dan is er nog het criterium waar niemand onderuit kan: de films mogen de Chinese staat niet in een slecht daglicht plaatsen. En dus doen Amerikaanse blockbusters, uit een soort preventieve zelfcensuur, al enige tijd hun best om China te paaien. Voorbeelden genoeg. In The Martian was het de China National Space Administration dat de boel mocht redden voor Matt Damon. ‘Thanks to China, we get another chance at this’: letterlijke quote uit de film. Pixels schrapte een scène waarin de Chinese Muur werd verwoest. Het zombievirus uit World War Z ontstond niet in China, zoals in het boek. In de originele comic van Doctor Strange is het personage van Tilda Swinton een Tibetaanse, in de film wordt het T-woord niet genoemd. Men in Black 3 knipte dan weer alle Chinese slechteriken. Wat knap lastig is als er een volledige vechtscène zich in Chinatown afspeelt. De Chinese versie werd uiteindelijk 13 minuten korter.
Logue One
Tegelijk proberen Amerikaanse blockbusters zo aantrekkelijk mogelijk te zijn voor de Chinese markt. U heeft het misschien niet opgemerkt , maar aan zowat elke grote film van de laatste jaren werden Chinese product placement en cameo’s toegevoegd. In Transformers: Age of Extinction krijgt Stanley Tucci tijdens een knokscène de assistentie van een toevallige passant die de Chinese bokser Zou Shiming blijkt te zijn. Iron Man 3 had enkele scènes, exclusief voor de Chinese markt, waarin Robert Downey Jr. door dokter Wu wordt behandeld, gespeeld door de Chinese ster Wang Xueqi. In Captain America: Civil War gebruikt Tony Stark een Chinese Vivo-gsm en zorgt zo voor een van de grootste plotgaten in de film. Niet alleen omdat het ding niet verkrijgbaar was in de VS, maar het lijkt ook weinig realistisch dat de belangrijkste Amerikaanse wapenfabrikant van de overheid Chinese technologie zou mogen gebruiken. Kung Fu Panda 3 was zelfs een heuse Chinees-Amerikaanse coproductie, waarin ook de monden van de personages synchroon met de Chinese dubbing liepen.
Het veelzeggendste voorbeeld is evenwel Star Wars. The Force Awakens mag in Europa en de VS dan wel een enorm succes zijn geweest, in China deed de film het maar matig aan de kassa. En dus werd Rogue One geoptimaliseerd voor de Chinese markt: met Donnie Yen en Jiang Wen werden twee Chinese acteurs aan de cast toegevoegd, terwijl de stormtroopers nu ook in enkele martial-artsscènes en masse tegen de grond werden gewerkt. Zelfs The Force kan het niet meer zonder Chinese hulp.
The Great Wall moet nu de volgende stap zijn. Geen blockbuster met wat chinoiserie eromheen, maar een volwaardige Chinees-Amerikaanse big budget-film. ‘Premium global content’, zoals het in Hollywood genoemd wordt: op Amerikaanse leest geschoeide cinema die voldoende Chinees is om de Chinezen aan te trekken, maar niet té Chinees om de rest van de wereldbevolking af te schrikken. Een win-winsituatie voor zowel China als Hollywood. Tinseltown slaagt er zo in om de strenge regulering te omzeilen – coproducties vallen niet onder de 34 buitenlandse films – én een groter deel van de winst op te strijken. China kan dan weer grote sterren naar zijn filmindustrie lokken – in Qingdao wordt gewerkt aan een reusachtig studiocomplex dat straks dertig buitenlandse producties per jaar moet lokken. Intussen krijgt de Volksrepubliek toegang tot de Amerikaanse markt.
Want dat is het Chinese perspectief in het verhaal. Terwijl Hollywood naar het Chinese geld zoekt, lonkt China naar dat van Hollywood. Grote studio’s als Legendary Entertainment en Ron Howards Imagine Entertainment zijn deels of helemaal in handen van Chinese investeerders. AMC Theatres, een Amerikaanse bioscoopketen, werd vorig jaar nog opgekocht door de Chinese Wanda Group. En jazeker, er raken maar een zestigtal Amerikaanse producties per jaar voorbij de Chinese censuur. Nog minder Chinese producties krijgen in de VS een release. Mei ren yu, beter bekend als The Mermaid, dat vorig jaar uitgroeide tot het grootste kassucces ooit in China, kreeg in de VS slechts een beperkte release. Dat het met 3 miljoen dollar aan de box office alsnog de grootste Chinese film in de Amerikaanse geschiedenis werd, zegt alles over hoe moeilijk het voor Chinese films is om Amerika te bereiken.
Het Trump-effect
De vraag is of The Great Wall zoveel verwachtingen wel zal kunnen waarmaken. In China haalde de film de voorbije maand 150 miljoen dollar op. Dat is niet slecht, maar ook niet het succes waarop gehoopt werd – de film werd in zijn openingsweekend verslagen door een lokale romcom. Volgende maand komt The Great Wall in de VS uit, maar ook daar blijkt een Chinees-Amerikaanse film marketen niet evident, de kop van Matt Damon ten spijt. De reden is simpel: wereldwijde blockbusters zijn vooral iets waar producenten van dromen, niet de kijker. Voor Chinese en Amerikaanse bioscoopbezoekers is het prima dat The Mermaid en Deadpool enkel in eigen land scoren en veel minder daarbuiten. Enkel in de ogen van de filmindustrie is dat anders.
Als The Great Wall straks flopt in de States, zou het dus best kunnen dat de flirt tussen China en Hollywood alweer wat bekoelt. Zeker als de Chinese box office verder blijft stagneren. En helemaal zeker wanneer Donald Trump straks president wordt, een man die niet bekendstaat om zijn grote voorliefde voor Chinese inmenging.
Maar wat er ook van komt, het lijdt geen twijfel dat China het uitzicht van de Amerikaanse blockbuster veranderd heeft. Ook zonder coproducties. Nu al is duidelijk dat de Chinese markt een criterium is om groen licht te kunnen krijgen in Hollywood. Het Chinese publiek houdt van superheldenfilms, maar niet als ze te donker zijn – genre Batman v Superman, dat ginds geen succes was. Te humoristisch, zoals Guardians of the Galaxy,is dan ook weer niet goed. Animatie is wél een uitstekend idee, wegens makkelijk te dubben. Voorwaarde: er moeten dieren meedoen – de Chinese recette van Inside Out was teleurstellend. Niet toevallig kende 2016 een gigantische toename aan lichtvoetige superhelden, schattige konijnen, blauwe visjes en panda’s.
Geen muur die dat zal tegenhouden.
THE GREAT WALL
Vanaf 18/1 in de bioscoop.
door Geert Zagers ? Illustratie Serge Baeken
Per jaar mogen in China maar 34 Amerikaanse films uitgebracht worden, en van die films mag slechts 25 procent van de opbrengst naar Hollywood terugvloeien.
In de Chinese versie van Rogue One gaan stormtroopers in martial-artsscènes tegen de grond.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
