‘Portugal’ is voor Cyril Pedrosa wat ‘De helaasheid der dingen’ was voor Dimitri Verhulst. Een persoonlijk boek over zijn afkomst dat critici euforisch maakt en tegelijk zijn doorbraak bij een breder publiek betekent. ‘Het was nodig om mijn eerste strips te verknoeien.’
I t ain’t what you do, it’s the way that you do it. Ella Fitzgerald zong het al, maar misschien zit de beenwarmerversie van Bananarama verser in uw geheugen. Het motto is Cyril Pedrosa (39) alvast niet vreemd. Na zijn bescheiden hitjes Drie Schimmen en Autobio nam de Fransman van Portugese afkomst zich voor om zijn worsteling met zijn roots tot een strip te verwerken. Semi-autobiografisch geneuzel is de laatste jaren uitgegroeid tot een van de grootste clichés van de volwassenenstrip, dus met het thema kon Pedrosa zich niet van een hoop bagger onderscheiden. Toch kon Portugal al indrukwekkende adelbrieven voorleggen nog voordat de Nederlandse vertaling verscheen: beste boek van het jaar volgens de Franse striphandelaars, een belangrijke albumprijs op het festival van Angoulême en nog een handvol andere onderscheidingen. Dat heeft Pedrosa te danken aan zijn gezonde ambitie en aan zijn stijlbeheersing. In meer dan 250 bladzijden laat hij Simon Muchat, stripauteur van Portugese afkomst, worstelen met zijn identiteit en met de onderlinge relaties in zijn familie. Pedrosa besteedt veel aandacht aan het ritme van anekdotes en dialogen, zodat de crisis van zijn personage subtiel kan blijven. De tekenstijl varieert virtuoos en breekbaar volgens de sfeer van de scènes. Wanneer ik Pedrosa feliciteer met zijn boek, lacht heel zijn gezicht. Hij geniet er duidelijk van dat hij net met dit persoonlijke boek critici en lezers kan inpakken.
‘Portugal’ zit vol met kleine anekdotes die zo uit het leven gegrepen lijken. Samen met het beroep van het hoofdpersonage voedt dat de veronderstelling dat het een verkapte autobiografie is.
CYRIL PEDROSA: Om dicht bij wat ik echt wilde vertellen te raken, moest ik heel persoonlijke dingen gebruiken. Mijn verhaal is niet opgebouwd rond iets dramatisch, maar rond kleine, subtiele gebeurtenissen. Erg precieze dialogen, of zelfs dingen die niet worden uitgesproken. Om dat goed te kunnen doen, moest ik uit mijn eigen leven putten. Toch wou ik geen autobiografie maken. Het moest fictie blijven, omdat ik op die manier dingen kon verzinnen die het verhaal sterker maken, zonder dat ik werd geremd door de werkelijkheid van mijn leven. Eigenlijk zijn er weinig gebeurtenissen overgebleven in het boek die ik letterlijk heb meegemaakt. De enige uitzonderingen zijn dat het personage Simon auteur is van stripverhalen, en dat hij voor de eerste keer een reis onderneemt naar Portugal, het land van zijn voorvaders.
In ‘Portugal’ stelt een man zich vragen over zijn roots. Kan dat thema iets met uw leeftijd te maken hebben?
PEDROSA: Ik heb een soort midlifecrisis doorgemaakt, ja. Ik heb lang gedacht dat ik het wel zonder mijn familie en mijn voorgeschiedenis kon doen. Dat was jeugdige overmoed, want op een bepaald moment nemen afkomstvragen toch de bovenhand. Portugal was niet therapeutisch in de zin dat ik moest worden genezen van een dwang-idee, maar het heeft me wel deugd gedaan om mijn hersenschimmen in een boek vorm te geven. Daardoor is het een belangrijk boek voor mij.
Ook ‘Drie Schimmen’ ging al over een vader-zoonrelatie. Wat hebt u met dat thema?
PEDROSA: Niet alleen de relatie tussen vader en zoon: familierelaties interesseren me tout court. In deze fase van mijn leven ben ik tegelijk vader en zoon. De twee rollen kunnen me boeien. Ik ben als vader bezig met de rol die ik in het leven van mijn kinderen wil spelen, maar ik ben ook nog niet helemaal klaar met mijn eigen ouweheer. In Drie Schimmen staat mijn vaderrol centraal, vooral dan de angst die een ouder kan ervaren omdat hij wil dat zijn kind zonder problemen kan opgroeien. Portugal gaat dan weer vooral over mijn zoonrol. Als zoon ben ik op dit moment geboeid door mijn afkomst en de gesloten manier waarop die in mijn familie wordt beleefd.
Simon haat zijn vorige strips. Om die reden vindt hij het vreselijk dat hij uitgenodigd wordt om oude boeken te signeren. Is dat een bekend gevoel?
PEDROSA: Zeker. Simon vindt het lastig om de verantwoordelijkheden van zijn volwassen leven te aanvaarden. Tegelijk blijft hij hangen in stripwerk dat onder zijn mogelijkheden ligt. Zijn houding tegenover eerder werk herken ik. Ik kan naar mijn oude werk kijken, ik erken het als het mijne en ik ben blij dat ik het heb gemaakt. Toch heb ik het gevoel dat veel van mijn vroege strips eigenlijk mislukt zijn ( Pedrosa doelt op onvertaalde reeksen als Ring Circus, nvdr). ik ben daar een hele tijd ongelukkig over geweest. Geleidelijk ben ik tot het besef gekomen dat het nodig was om die boeken te verknoeien. Daardoor kan ik nu beter. Mislukken maakt deel uit van een scheppingsproces. Als je niet aanvaardt dat het resultaat ondermaats kan zijn, dan kan je niet vooruit raken.
Het heeft lang geduurd eer ik pre-cies wist welke richting ik uit wilde met mijn strips. Toen ik van de animatiewereld ( Pedrosa tekende nog mee aan ‘The Hunchback of Notre Dame’ en ‘Her-cules’, nvdr) in de strip terechtkwam, was ik 26. Om een of andere vreemde reden had ik mezelf ingeprent dat ik een eigen grafische stijl nodig had. Een stijl ontwikkelen die iedereen kon herkennen als de mijne, lijkt me nu bijzonder ijdel. De boeken waarin ik dat probeerde, hebben gelukkig niet goed verkocht. Daardoor moest ik mijn eigen ideeën wel opnieuw overdenken. Op dat moment was ik niet gelukkig met mijn manier van tekenen. Dus heb ik mezelf voorgehouden dat ik beter boeken kon maken waar ik zelf plezier aan beleefde.
Bent u bang om uw virtuositeit te veel te etaleren? U toonde een zwierige, aangename lijn in ‘Drie Schimmen’, maar die laat u in ‘Portugal’ achterwege.
PEDROSA: Ik ben zoals iedereen: ik wil graag tonen dat ik de slimste, de beste en de meest virtuoze ben. Maar ik probeer tegen die neiging te vechten. De stijl moet afhangen van het verhaal dat je wil vertellen. Bij sommige verhalen past een heel gecontroleerde en netjes afgewerkte stijl. Voor mijn verhalen, daarentegen, is een totaal andere aanpak aangewezen. Als tekenaar moet je daarvoor in jezelf gaan zoeken wat je niet kan. Jezelf onmogelijke opdrachten geven. Op je bek gaan, om daarna een ander evenwicht in je stijl te vinden. Zo ontdek je manieren om iets te tekenen. Vooral in het derde deel van Portugal vond ik het belangrijk om die weg op te gaan, omdat het perfect past bij het verhaal. Simon probeert in dat deel voor het eerst in zijn leven iets nieuws. Hij neemt risico’s en weet vooraf totaal niet wat er zal gebeuren. In de tekening moest dat merkbaar zijn. Ik begon dus aan een pagina te tekenen zonder potloodschetsen. Ik illustreerde direct met technieken die niet meer uitwisbaar waren. Natuurlijk maakte ik dan fouten. Maar die gebruikte ik om iets nieuws te creëren. Als ik rood had gekleurd in plaats van groen, dan moest ik daarna dat rood een functie kunnen geven. Zo’n werkwijze maakt een strip tekenen heel spannend. Dat heb ik al doende ervaren. Het paste niet alleen bij dit boek, maar het stimuleerde me ook als tekenaar.
Die lossere stijl is de laatste jaren ook erg in de mode. Denk maar aan Joann Sfar.
PEDROSA: Joann, Fred ( van Philémon, nvdr) en Sempé ( De Kleine Nicolaas, nvdr) zijn fantastische vertegenwoordigers van die spontanere manier van tekenen. Als ik naar het werk van die mannen kijk, weet ik dat ik daar niet naast kan staan. Je moet je eigen grenzen kennen. Ik zie elke dag dat ik geen avant-gardistische tekenaar ben die de gangbare grafische praktijk eigenhandig zal vernieuwen. Ik kan de verworvenheden van die grote tekenaars wel tot de mijne maken, en die dan op een eigen manier toepassen. De weinige nieuwe elementen in mijn tekenstijl vind ik per ongeluk.
PORTUGAL
Uit bij uitgeverij Silvester, 272 blz., euro39,95.
FOCUS TRAKTEERT
WWW.KNACKFOCUS.BE
Win 5 exemplaren van Portugal. Zie pagina 8.
DOOR GERT MEESTERS
CYRIL PEDROSA
‘IK BEN ZOALS IEDEREEN: IK WIL GRAAG TONEN DAT IK DE SLIMSTE, DE BESTE EN DE MEEST VIRTUOZE BEN.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
