HIPSTERHOP

A$AP Rocky namecheckt Ann Demeulemeester, Pitchfork roept Kendrick Lamars Good Kid, MA.A.D City uit tot plaat van het jaar en ondertussen hypet NME met Joey Bada$$ al de volgende naam. De nieuwe hiphopgeneratie beweegt zich wel heel nadrukkelijk in een blanke hipsterwereld. ‘I’d probably wear skinny jeans / but my dick don’t fit.’

I got the blunt in my mouth / Usually I’m drug-free, but shit I’m with the homies.’

Als de passages van Odd Future in de Chocolaterie en A$AP Rocky in de AB een indicatie waren, zien we zondag bij Kendrick Lamar in de AB eenzelfde beeld: een jonge hiphopper die rapt over achtervolgd worden door de politie na je eerste auto-inbraak, ontdekken dat je joint aangelengd is met cocaïne of in een hinderlaag gelokt worden en in elkaar gemept worden; en dat voor een publiek van hippe blanke twintigers in skinny jeans met asymmetrisch kapsel wier grootste angst van de avond is de laatste trein richting Gent of Antwerpen te missen. Niet dat we daar schamper over willen doen, maar het blijft een vreemde contradictie: de nieuwe generatie hiphoppers uit Compton en Harlem bereikt – zeker in Europa – opvallend duidelijk de blanke middenklasse. En dan in het bijzonder de meest verguisde vertegenwoordiger van de blanke middenklasse: de hipster.

Voor u het kunt zeggen, schrijven wij het: nieuw is dat niet. Sinds het midden van de jaren tachtig al was de blanke tienermarkt een belangrijk doelpubliek voor de hiphop. Al in 1991 schreef Newsweek in een coververhaal over gangsterrap dat 80 procent van het hiphoppubliek blank is, wat zich ook zou vertalen naar de cd-verkoop – een statistiek die nooit hard gemaakt werd, maar wel in de hoofden van de muziekindustriebonzen leefde. Artiesten als LL Cool J – bij de eersten die de stap zetten naar een mainstreampubliek – werden er fijntjes op gewezen dat het enkel de welstellende blanke jeugd was die tickets kon kopen voor zijn optredens; NWA verbaasde zich er naar eigen zeggen bij hun eerste show over dat 95 procent van het publiek blank was. De rauwheid van het genre sloeg duidelijk ook buiten de getto’s aan. Het noopte Naughty by Nature zelfs tot een ondubbelzinnige waarschuwing: ‘If you ain’t never been to the ghetto, don’t ever come to the ghetto.’

MAAR VANAF EIND JAREN NEGENTIG KWAM DAAR VERANDERING in. Naarmate gangsterrap meer en meer de dominante beweging binnen de mainstreamhiphop werd, werd het genre minder en minder politiek en maatschappelijk en ging het meer en meer om gettocredibiliteit draaien. Thema’s die iets moeilijker lagen bij het blanke publiek. De beste illustratie daarvan is de opgang die het begrip ‘wigger’ maakte, een samentrekking van white nigger: blanke jeugd die baggy jeans aantrok, zich cornrows aanmat en zwart vernacular imiteerde – keepin’ it real, ya’ll – en zichzelf zo tot de risee van de muziekliefhebbers bombardeerde. De gettocultuur stond te ver af van de blanke middenklasse om er geloofwaardig deel van uit te maken – wie twee jaar geleden een aflevering van Holland in the Hood meepikte, weet waar we het over hebben. Mainstreamhiphop, van late Snoop Dogg tot 50 Cent, werd een prima genre om mild ironisch feestjes op te bouwen, maar ook niet meer dan dat. Ondertussen werd het genre door buitenstaanders gereduceerd tot een rist tot in den treure herhaalde clichés: hoes,blingbling en thuglife, om de woorden van ene Bart De Wever te gebruiken – nooit gedacht dat we hem zouden citeren in een stuk over hiphop. Niemand die zich ondertussen afvroeg of singer-songwriters een depressief wereldbeeld, zelfmoordgedachten en een ongezonde fixatie met liefdesverdriet promootten, maar dat terzijde.

In die zin is het niet toevallig dat net nu gangsterrap aan een commerciële terugval bezig is, Kendrick Lamar de AB in geen tijd uitverkoopt – wat gezien zijn gebrek aan airplay en hits een verrassing genoemd mag worden. Good Kid, M.A.A.D City, zijn alom bewierookte debuutplaat van eind vorig jaar, draait namelijk niet om gettocredibiliteit. Oké, hij komt uit Compton, een plek die de wereld enkel via NWA kent, maar zijn plaat gaat niet over de verheerlijking van zijn roots, wel over de lotgevallen van een goede jongen in een moeilijke buurt. Patserigheid heeft plaatsgemaakt voor een zekere poëzie; de hardheid is veranderd in melancholie en emotionaliteit; commerciële hits hebben het veld geruimd voor een overkoepelend verhaal – de ondertitel van Lamars debuut is niet voor niets A Short Film by Kendrick Lamar.

Met namen als Odd Future, A$AP Rocky, Danny Brown, Joey Bada$$ en Frank Ocean heeft zich het voorbije jaar een nieuwe generatie hiphoppers aangemeld, die een ander referentiekader heeft dan de traditionele hiphopwereld van het voorbije decennium. Tekenend voorbeeld: Danny Brown stond op het punt een contract te tekenen bij G-Unit, 50 Cents label, maar de deal sprong op het laatste moment af omdat hij een strak zittende jeans droeg – iets wat Fitty niet zag zitten. Het zegt iets over de aanvankelijke breuk van de nieuwe generatie met de traditionele hiphopwereld – in de hiphopmagazines werd in eerste instantie met geen woord gerapt over Odd Futures Tyler the Creator, terwijl hij al door NME gehypet werd en op festivals als Werchter stond.

Die skinny jeans lijkt een detail, maar is dat niet in een genre van baggy broeken. Het illustreert namelijk wat hun referentiekader wel is: dat van de skatewereld en het hipsteruniversum. Het is opvallend hoe blank de hiphop zich dezer dagen kleedt. Op zijn debuutplaat Long. Live. A$AP namecheckt A$AP Rocky een rist modemerken – niet alleen protserige logo brands als Gucci, maar ook uitgesproken high fashion als Martin Margiela en Ann Demeulemeester. Lamar rapt in Let Me Be Me over skinny jeans: ‘I’d probably wear ‘em / But my dick don’t fit.’ In die zin bouwt de nieuwe generatie verder op de looks van Kanye West, die ook al niet bang was van een preppy WASP-look.

Die band met de hipstercultuur gaat uiteraard verder dan vestimentaire keuzes. Lamar samplet in Money Trees flarden Beach House, A$AP Rocky rapt in Palace over een stukje Cirque du Soleil, verknipt door producer Clams Casino, Tyler the Creator roept chillwavehipster Toro y Moi uit tot artiest van het jaar. En ondertussen vinden rappers onderdak bij uitgesproken blanke labels: Danny Brown verkaste naar A-Traks Fool’s Gold, Shabazz Palaces tekende bij het legendarische indielabel Subpop, SpaceGhostPurrp bracht zijn debuut uit bij 4AD, ooit bakermat van de atmosferische pop van Cocteau Twins.

Het is verleidelijk om te stellen dat de nieuwe hiphopgeneratie verblankt – samen met een aantal grote namen als Kanye West, Jay-Z en Pharrell, die steeds salonfähiger zijn geworden – maar dat is een te enge, raciale kijk op de zaak. Ze is vooral een exponent van de open internetcultuur, waarin alle hokjes vervaagd zijn – ook die tussen dance en hiphop of tussen East Coast-, Southern- en West Coast-rap. Niet toevallig maakten de vertegenwoordigers van die nieuwe generatie stuk voor stuk naam met hun zelf op het web gezwierde mixtapes. Omdat ze geen kansen kregen van de hiphoplabels, die sinds de terugval van de gangsterrap weinig vernieuwende namen durven te lanceren, zochten ze hun weg via het internet.

Dat bracht hen onder de aandacht van de bastions van de indiecultuur: het was NME dat een groter publiek op Odd Future wees, het was Pitchfork dat Kendrick Lamar een flinke duw in de rug gaf door zijn debuut tot plaat van 2012 te bombarderen. Het authentieke, vernieuwende en vooral onontdekte geluid van de nieuwe generatie was gefundenes fressen voor de hypemachines.

Niet onbelangrijk: voor het eerst sinds gangsterrap wordt hiphop weer anders gepercipieerd. De aloude thema’s waar een blank publiek mee worstelde – hoes, blingbling en thuglife; dankuwel, Bart – verdwenen naar de achtergrond, terwijl de outing van Frank Ocean, Syd tha Kids openlijke lesbische voorkeuren bij Odd Future, de opkomst van queer-rappers als Zebra Katz en eigenzinnige vrouwelijke stemmen als Azealia Banks en Angel Haze komaf maakten met twee andere donkere vooroordelen die, in de ogen van de blanke middenklasse, boven het genre hingen: homofobie en vrouwonvriendelijkheid. Het voorbije jaar was een goed jaar voor het imago van de hiphop, voor het eerst sinds lang.

Tot slot, als u straks voor het podium van Kendrick Lamar staat, één tip van rapper Gucci Mane: ‘Als je als blanke meerapt en het n-woord valt, vervang het dan door ‘ninja’.’

De band tussen de hiphop en zijn blanke publiek mag dan zijn aangehaald, dat geeft u nog niet het recht om het n-woord te gebruiken.

KENDRICK LAMAR

3/2 in de Ancienne Belgique (uitverkocht).

A$AP ROCKY

Long. Live. A$AP is uit bij Polo Grounds/RCA.

DOOR GEERT ZAGERS

ER IS EEN NIEUWE GENERATIE HIPHOPPERS OPGESTAAN. TEKENEND VOORBEELD: DANNY BROWNS PLATENDEAL MET 50 CENT SPRONG AF OMDAT HIJ EEN STRAK ZITTENDE JEANS DROEG.