Vrijdag 25/12, 20.10 – Canvas (herhaling op 6/1 op één)

Woensdag 30/12, 21.40 – vtm (herhaling op 1/1 op vtm)

So this is Christmas and what have we done? We krijgen weer ruimschoots de kans om daarover na te denken bij de jaaroverzichten van Het Journaal en Het Nieuws. Was 2009 het jaar van de angst of dat van het afscheid? Bjorn Soenens (VRT) en Stef Wauters (vtm) lichten toe.

Vanwaar het thema angst?

Bjorn Soenens: Het is eigenlijk een logische voortzetting van de vorige thema’s, De Kloof (2007) en De Val (2008). Na de val van de economie zagen we dit jaar de gevolgen: angst om je baan te verliezen, voor de dood, voor de opwarming van de aarde… Het zou best wel eens kunnen dat 2009 op termijn een kanteljaar blijkt. Hoe zal de beslissing van Obama over Afghanistan bijvoorbeeld uitdraaien? De Amerikaanse president wordt ook de rode draad van ons overzicht: in 2008 was hij nog de handelaar van de hoop, maar dit jaar bleek hij ook maar een mens met beperkingen.

En waarom kiest vtm voor ‘afscheid’?

Stef Wauters: Yasmine, Michael Jackson, Karel Van Miert, Nand Buyl, Frank Vandenbroucke, Manu Verreth en onlangs nog Ramses Shaffy… er leek maar geen einde aan te komen. Die opeenvolging zorgt ervoor dat in de collectieve psyche het gevoel ontstaat dat iederéén aan het doodgaan is. Tegelijkertijd zijn het stuk voor stuk iconische figuren van wie het overlijden het einde van een tijdperk betekenen.

Presenteren jullie ook nu weer van op locatie?

Wauters: Inderdaad, met de dood van Michael Jackson waren alle ogen dagen aan een stuk op Los Angeles gericht, vandaar dat we weer daarheen getrokken zijn. En verder zitten we ook in Dendermonde, wegens de moorden in de crèche, in de haven van Antwerpen voor het verslag over de Lange Wapper en in Tremelo, de geboorteplaats van de nu heilige Damiaan.

Bjorn, de titel en trailer van de VRT ogen nogal dramatisch. Viel 2009 jullie op als een ellendiger jaar dan anders?

Soenens: Neen, bij het samenstellen van een jaaroverzicht neem je altijd afstand van het nieuws. Uiteindelijk is het een aaneenschakeling van gebeurtenissen, de chaotische mix die onze wereld ook zo wonderlijk maakt. Oudgedienden Tony Verbruggen en Jean-Pierre Coppens verrichten al jaren monnikenwerk om het jaaroverzicht samen te stellen uit álle nieuwsmateriaal en niet louter uit de journaals. Zij maken er een erezaak van om telkens die beelden te vinden die het ene onderwerp mooi in het andere laten overgaan. ‘We hebben dit jaar weer goede marchandise‘, luidt het dan.

Stef, jij nam daarnet de woorden ‘crisis’ en ‘klimaatopwarming’ niet in de mond. Mijden jullie die thema’s om het overzicht toch wat luchtiger te maken?

Wauters: Absoluut niet, die thema’s komen zeker aan bod. Gedurende een heel jaar waken samenstellers Danny Verbergen en Peter Van Camp, montagetovenaar Tom Taverniers plus Pieter Saerens en Kristof Swinters voor het archief over het jaaroverzicht. Het doel is alle grote verhalen van de voorbije twaalf maanden weer samen te brengen. De dreigende sluiting van Opel Antwerpen is er daar een van. Toch hadden we het gevoel dat de crisis minder de grote zorg was die de mensen dag in dag uit bezighield. Ons jaaroverzicht wordt ernstig én leuk. Geef toe: 2009 was niet een en al ellende. We willen de vinger op de pols van het leven in Vlaanderen houden en daar horen ook mooie momenten bij.

Zijn jullie op beelden gestoten waarvan je dacht: dat we dat konden vergeten?

Wauters: Het is me veeleer opgevallen hoe onderwerpen op de achtergrond raakten. Helemaal in het begin dachten we dat 2009 wel eens het jaar van de Zuidpool zou kunnen worden, met het Belgische Prinses Elisabeth Station. We droomden er al van om daar een presentatie op te nemen, maar nu denk je: ‘Oh ja, het zou het met die missie zijn?’ Hetzelfde met de aardbeving in L’Aquila. Het geldt zelfs voor president Obama: alles wees erop dat hij de man van het jaar zou worden, maar die eer lijkt nu veeleer naar Silvio Berlusconi te gaan. Die heeft, of je hem nu mag of niet, het wereldtoneel gekruid afgelopen jaar.

En jullie, Bjorn?

Soenens: Vergeten doen we niet, want voor het jaaroverzicht wordt alles het hele jaar door minutieus bijgehouden. Wat aan het einde wel opvalt, zijn de hypes. De Lange Wapper heeft maanden het nieuws overheerst, maar geen idee waar ze nu is. En wie herinnert zich het sterrenmeisje nog? Het stukje over haar eindig ik trouwens met het woord helaas, om zo door te steken naar De Helaasheid der Dingen.

Een beetje ‘comic relief’ om ons op kerstdag niet met een al te groot schuldgevoel op te zadelen?

Soenens: Met een evenwichtige montage willen we inderdaad vermijden dat we de mensen een depressie bezorgen. Het jaaroverzicht is in feite impressionistisch, het doel is om het jaar vanuit helikopterperspectief te overzien. Het moet toegankelijk zijn voor een breed publiek, want op 6 januari wordt het ook nog eens op één uitgezonden. Tegelijkertijd is het echter onze verdomde plicht als journalist om de mensen die het zo goed hebben dat ze dreigen in slaap te vallen, wakker te schudden.

Hans van Goethem

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content