Als we aan Paul McCartney denken, duikt spontaan de associatie ‘Mister Proper’ op. De zoetsappige McCartney van ‘Mull Of Kintyre’ en ‘Ebony And Ivory’ haalt makkelijk de overhand in onze herinneringen. Maar er is ook een andere, boeiendere, maar helaas te weinig aan bod komende kant aan de ex?Beatle: de McCartney die Lennon kennis liet maken met de avant?gardisten, de rock?’n?rollzanger die behoorlijk kan schreeuwen.

‘Driving Rain’, uit op 12/11 (EMI)

Je hebt zelf gezegd dat dit niet bepaald het album is dat je van Paul McCartney zou verwachten.

Paul McCartney: Het is inderdaad een duik in het onbekende. In de interviews die ik deed voor het coveralbum Run Devil Run vertelde ik over de manier waarop The Beatles in hun beginperiode opnamen. Ik herinnerde mij dat John en ik op maandagmorgen de studio binnenkwamen en aan de rest een nieuw geschreven nummer lieten horen. Het kwam er dus op neer dat George, Ringo, producer George Martin en technicus Geoff Emerick nooit op voorhand wisten welke song we die dag op band zouden zetten. Als ik terugblik, moet ik vaststellen dat dat altijd mijn favoriete werkmethode is geweest. Op Run Devil Run heb ik die draad opnieuw opgepikt. Ik wou dat de muzikanten zich onvoorbereid op de songs gooiden. Ik zei hen: Géén huiswerk.

De groep op Driving Rain is nieuw. Ik had nooit eerder met die lui gewerkt. Ik had hen zelfs nog nooit ontmoet. Uiteraard gebeuren er in zulke omstandigheden onverwachte dingen. We stapten heel los en open het opnameproces in. Ik dicteerde niets. Songs evolueerden gewoon. Neem nu de track I Do. Aanvankelijk, toen ik het schreef, was dat een laag gezongen soulnummer. Tijdens de sessies dacht ik plots: waarom zou ik niet wat hoger zingen. Dat leverde één van de mooiste momenten in de song op. Je hóórt me naar lucht happen om een octaaf hoger te gaan. Dat is een opwindend detail in de song.

Doordat ik weer koos voor de Rubber Soul-aanpak van The Beatles ben ik anders gaan denken en zingen. Ik liet producer David Kahne toe om met ideeën te komen. Hij speelde bijna DJ op een aantal mixes. We werkten tot een uur of zes à zeven ’s avonds en lieten hem daarna nog wat dollen met het materiaal. Meestal was ik wild van wat hij deed. Ook dát maakte dat de plaat richtingen uitging die ik niet had kunnen vermoeden.

Nam je dan een andere rol aan in de studio?

McCartney: Het maken van Run Devil Run heeft me ook doen inzien dat ik in de eerste plaats nog altijd een bassist ben. Zoals ik dat ook bij The Beatles was. Hoewel ik op de nieuwe plaat ook wat gitaar, piano en zelfs een beetje drums heb gespeeld, was ik toch vooral de bassist van de groep. Dat is een goed gevoel. Dat is mijn plaats, weet je. Mijn rol is heel simpel: ik speel bas en ik zing. Dat geeft me bevrediging.

Ben je je bewust van de neiging om de dingen té complex te maken?

McCartney: Dat gevaar loopt iedere muzikant. Toen ik begin februari een aantal nieuwe songs aan Ringo liet horen, reageerde die meteen: Je gaat er toch niets meer aan toevoegen, hé? Dat risico loop je altijd met muziek. Je hebt een perfect nummer en je denkt: zal ik er nog wat strijkers bij arrangeren? Zo kan je het helemaal verknallen. Een song overproduceren, is snel gebeurd. Daarom koos ik deze keer voor het understatement. Ik denk dat we slechts op een tweetal tracks achteraf nog wat overdubs hebben gezet. Over het algemeen namen we alles live, snel en eenvoudig op. Het heeft in totaal vijf weken in beslag genomen om de plaat af te krijgen. Zo ging dat ook in de vroege periode van The Beatles.

Waarom ben je er dan op een gegeven moment mee gestopt?

McCartney: Toen we met The Beatles begonnen, werkten we volledig volgens het boekje. We startten om halfelf ’s ochtends en verlieten de studio om halfzes. Tot we de verhalen hoorden over Frank Sinatra. Die werkte de hele nacht door. Dus wilden we dat ook wel eens proberen. Op die late uren hadden we in Abbey Road het rijk voor ons. Buiten de conciërge was er niemand anders in het gebouw. Dat was fun en inspireerde ons om nieuwe wegen in te slaan. Het nadeel is dat je na een tijd tureluurs wordt van die slapenloze nachten. Toen we aan de nieuwe plaat werkten, hadden we tenminste de avonden vrij. We konden, als we wilden, nog naar de bioscoop, een theatervoorstelling of een concert. We liepen geen twee maanden als zombies rond in de studio. Toen we met The Beatles de minst prettige tijden beleefden, deden we niets anders dan opnemen en slapen. Dat leidde tot ruzies. Daar zijn fantastische nummers uit voortgekomen, maar tegelijk verwoestte het ons leven. Nu is mijn motto: have a life. Ik héb nu een leven.

Er is die regel in jouw klassieke stuk ‘Liverpool Oratorio’: ‘being from Liverpool carries with it certain responsibilities’. Zadelt het gegeven dat je Paul McCartney bent je met muzikale verantwoordelijkheden op?

McCartney: Ik wil niet té veel verantwoordelijkheidsgevoel, want dat verpest alles. Het slechtste wat ik ooit kon doen, was denken: God, ik verdien zoveel geld. Ik moét zingen en goeie songs schrijven. Dat werkt immers heel intimiderend. Onlangs vroeg iemand me hoe ik erin slaag creatief te blijven. Het antwoord is: ik hou van muziek. De onwetendheid is heel belangrijk. Ik probeer niet té veel te weten, ik ben bewust een beetje een vrijbuiter. Wanneer ik schrijf, kijk ik in een zwart gat. Er mag geen formule zijn.

Maar als songschrijver heb je desondanks vakmanschap gekweekt. Je wéét toch hoe het moet?

McCartney: Ja, er zijn trucs. Maar écht weten hoe je een song moet schrijven, doe ik niet. Dat wíl ik ook niet weten. Het moment dat je je daarvan bewust bent, is de lol eraf. Het is zoals weten hoe je je moet kleden. Daar wil ik niet bij stil staan. Ik wil me kleden zoals ik me voel en dat varieert van dag tot dag. Muziek maken, benader ik op precies dezelfde manier.

Hoeveel songs heb je geschreven tijdens je vakantie in India in januari?

McCartney: Drie. About You heb ik in Goa gepend. Het was pure opwinding. Ik was sinds de Maharishi-periode van The Beatles, toch alweer zo’n 25 jaar geleden, niet meer in India geweest. Het was geweldig om daar nog wat meer rond te kijken. Voordien was ik niet verder dan Rishikesh, het noorden van Delhi, geraakt. We begonnen onze vakantie in Goa, heel ontspannen aan het strand. Op een namiddag schreef ik About You op een reisgitaar met een ingebouwde versterker. Lonely Road is ook toen, genietend van de zee, ontstaan. Dat nummer gaat over de wil om niet de dieperik in geduwd te worden. Het is gericht aan ieder die met problemen heeft geworsteld. Het is een provocatieve song tegen de eenzaamheid.

Met drie songs van een vakantie terugkeren: die India-trip is dus heel vruchtbaar gebleken.

McCartney: Je moet, om creatief te zijn, ruimte creëren in je hersenen. Als je een hele dag op je kantoor zit te denken aan business is dat niet zo bevorderlijk als wanneer je tijd vrij maakt voor jezelf. Ik zeg altijd: muziek is speeltijd. Het is geen werk. Een song bedenken, is altijd plezierig. Ik zie het nooit als hard werken. Creativiteit houdt in dat je open staat voor wat om je heen gebeurt.

Bij een fotograaf is dat ook zo. Linda kon een goeie snapshot vastleggen omdat het licht net op dat moment juist was of omdat iemand zijn gezicht ontspande. Als Jimi Hendrix geeuwde, dan hád ze dat. Bij mij is dat ook: ik speur altijd rond mij of ik niets interessants zie. De song Driving Rain is een grappig voorbeeld. Het alarmsysteem in het huis dat we in Los Angeles huurden, stond altijd aan. Op aan kastje aan de muur stond constant te lezen: something’s open. Zelfs als elke deur en elk raam in het hele gebouw dicht was, bleef dat bericht erop. Niet echt geruststellend, maar op de duur dacht ik: fuck it. Ik gebruikte something’s open/it’s my heart als de openingslijn van Driving Rain.

Je hebt het album zelf als fris omschreven. Ik zou het ook rauw durven noemen. Je stem klinkt bij momenten heel rauw.

McCartney: Toen ik in India was, heeft een tapijtenverkoper mij getild. Hij vertelde me dat het tapijt dat ik kocht heel zeldzaam was. In de volgende stad vond ik er wel twintig van. Ik heb die verkoper meteen opgebeld om te zeggen dat hij een oplichter was. Omdat ik me zo kwaad maakte, en waarschijnlijk ook door het weer, begon ik stilaan mijn stem te verliezen. De dag erop kon ik niet meer praten. Ik dacht: shit, volgende week beginnen de opnamesessies. In de auto oefende ik mijn stem. Ik kon de hoge noten niet langer aan. Maar ik dacht: vooral niet in paniek raken.

Ik kwam dus in L.A. aan met een stem in slechte staat. Ik besloot om de gemakkelijkste nummers eerst te zingen. Op één nummer, Rinse The Raindrops, een monster van tien minuten, gooide ik echter alle remmen los. Het kwam allemaal uiteindelijk goed. Die rauwheid is een goeie eigenschap. Het tegenovergestelde is een getrainde stem. Ik heb nooit zangles gevolgd. De Beatles-tournees, het constant on the road zijn, dát is waar ik mijn stem heb gevormd. Opwarmoefeningen ken ik niet, in tegenstelling tot heel wat collega’s. Rinse The Raindrops is een schreeuwerig nummer. Ik schreeuw het van het topje van mijn longen, hopend dat het toch ietwat goed klinkt.

Het is een behoorlijk romantische cd geworden.

McCartney: Sommige songs heb ik voor Heather geschreven. Ik heb het gevoel dat ik, na slechtere tijden, in een positieve periode in mijn leven zit. Ik vind het ook een echt Amerikaans album. Een beetje zoals Ram van Wings. Het was lang geleden dat ik nog zo’n plaat had gemaakt, die duidelijk made in the USA was. Heel wat Europese en Britse mensen kicken nog altijd op Amerika. Het is het land van mijn helden.

Er zit onmiskenbaar een flinke drive achter ‘Driving Rain’.

McCartney: Ja, het zijn songs die goed klinken in de auto. Een plaat moet ook goed klinken in de badkamer, maar dat heb ik met Driving Rain nog niet uitgeprobeerd.

Je hebt de songs vaak tien minuten voor de sessie begon afgewerkt. Dat lijkt contradictorisch, vanuit de gedachte dat je met dit album een beetje vrijheid wilde. Slechts tien minuten hebben om een song in zijn definitieve vorm te gieten, lijkt me net beperkend.

McCartney: Dat beetje paniek dat je dan om het hart slaat, is niet noodzakelijk slecht. Ik heb dat mijn hele carrière lang al gedaan. Zo’n Beatles-song als Birthday: die vonden we de avond van de opnames uit. Ik vind dat heel spannend. Vraag maar aan schrijvers: die genieten ook van de deadline. Hoewel ze die tegelijkertijd háten, hebben ze die deadline nodig om zich te concentreren. Als de tijd niet dringt, vind je altijd wel een reden om iets voor je uit te schuiven. Dus liep ik voor de opnames begonnen naar boven, luisterde ik naar de demo en als er nog iets aan ontbrak, een brug of een riff, dan bedacht ik snel een oplossing. Dat hield het fris. Terwijl ik zo’n song in tien minuten tijd afwerkte, voelde ik me als Goffin en King die voor Motown werkten: hoe laat komt Marvin Gaye? Over tien minuten? Oké, dan fiksen we dit wel even snel. Het voordeel is dat je jezelf dan geen tijd gunt om met een song te morsen. Je wordt niet geconfronteerd met het probleem van te veel mogelijkheden en keuzes. De eerste ingeving is de beste: daar geloof ik heilig in.

Je teksten blijken heel open en direct.

McCartney: Toegegeven, ik heb niet echt gezweet op de teksten. Ik liet het er allemaal heel natuurlijk uitvloeien. Ik wil opnieuw verwijzen naar de vroege Beatles. We schreven niet altijd poëzie. Sommige teksten leken niets: love, love me do/you know I love you. Maar om een of andere reden hebben ze toch veel betekend voor de mensen. Ik weet dat ik ooit tegen iemand over zo’n oude Beatles-song zei: God, wat een vreselijke tekst is dát. Die persoon repliceerde: Dat mag je niet zeggen. Het is een simpele tekst, maar daar is niks mis mee. Mensen die van gecompliceerde, literaire teksten houden, zullen er niets in zien , maar inderdaad, daarom is het nog niet slecht.

Een theorie beweert zelfs dat een simpele tekst moeilijker te maken is dan een ingewikkelde.

McCartney: Ja, en daarom vertrouwde ik op mijn instinct. Met een nummer als Your Way ben je zeker dat de mensen zullen weten wat het betekent. Rinse The Raindrops is een van de weinige songs waarvan de tekst eerst kwam. We hadden net de meer voorbereide songs vastgelegd en ik dacht: laat ons hiermee iets geks doen. Ik had twee strofen en schreef vlug-vlug nog een brug. Ik speelde het even voor op akoestische gitaar, schakelde over op bas en toen hebben we een half uur gejamd. David dacht dat ik 48 strofen had. Maar ik zong altijd opnieuw dezelfde tekst, op zoveel mogelijk verschillende manieren, in de hoop dat hij er later iets waardevols uit kon puren. Toen wij naar huis gingen, werkte hij er tot vier uur ’s morgens nog aan voort. Toen we de volgende dag binnenkwamen, zei David: Ik heb het ingekort tot tien minuten. Korter lukte echt niet. Hij had een collage geassembleerd van alle stukjes die hij leuk vond. Het nummer doet mij aan zomerfestivals en hippies denken. Er zit een positieve energie in.

Het verhaal van de single ‘From A Lover To A Friend’ vind ik interessant. Als je eerst geliefden bent en je slaagt er daarna in om ook vrienden te worden, dan heb je een sterke relatie.

McCartney: Eerlijk, daar stond ik niet bij stil toen ik het schreef. Het was gewoon een rij woorden die spontaan in me opkwam. Ik weet zelfs nu nog niet wat de diepere betekenis precies is. Hoe meer ik ernaar luister, hoe meer het me begint te dagen. Wat me tot dat soort teksten bracht, was een voorstelling van Cirque du Soleil die ik samen met Heather en George en Olivia Harrison bijwoonde. De show was verbazingwekkend. De muziek, die ik heel cool vond, paste daar perfect in. Achteraf ontmoette ik één van de zangeressen. Ik vroeg me af in welke taal ze zong. Omdat de groep uit Montreal komt, leek het voor de hand te liggen dat het Frans was, maar het klonk anders. Bleek ze uit Roemenië afkomstig. Maar ze zong geen Roemeens. Ze zei: Het is geen specifieke taal omdat we willen dat het universeel is. Dat vond ik een cool idee. Het intrigeerde mij om een song te maken in een taal die er geen is, maar waarbij iedereen toch iets kan voelen. Met dat idee speelde ik dus toen ik een aantal nieuwe teksten schreef.

Nu heb ik me laten vertellen dat mijn songs gebruikt worden in de les Engels. In Rusland behoren Beatles-songs bijvoorbeeld tot de leerstof. Ik wil de leerkrachten er toch even op wijzen dat sommige teksten op Driving Rain niet in standaard-Engels zijn…

‘There must have been magic’, zing je op de plaat. Dat klopt: je hebt heel wat magische momenten in je leven gekend.

McCartney: Dat denk ik wel, ja. Ik ben een gelukzak. Als een jongen uit Liverpool de wereld mogen rondreizen met The Beatles, succesvol zijn, de hele sixtiesbeweging van dichtbij mogen meemaken: ik heb meer redenen dan wie ook om in magie te geloven. Als je weet dat ik het nummer Yesterday gedroomd heb, wordt het al heel moeilijk om er niét in te geloven. Ik neem aan dat je dit alles wel kunt rationaliseren, maar ik denk toch echt wel dat er méér is in dit leven dan wat we kunnen zien, horen, ruiken en voelen. Al weet ik niet hoe je ‘het’ moet noemen: geluk, magie, goedheid. Ik kan er hoe dan ook van genieten en daar ben ik heel blij om.

Bewerking: P.V.D.

Bewerking: P.V.D.