Wie straks zijn cool wil bewaren op de Croisette, kan maar beter het Cannes-alfabet onder de knie hebben. Enkele termen die aan de Franse Rivièra even onontbeerlijk zijn als een spelletje petanque.

GOUDEN PALM

Officieel: tien door de organisatie aangewezen juryleden kiezen uit de officiële selectie aan competitiefilms – zo’n 20 titels – telkens hun favoriet. Officieus: een Gouden Palm winnen is het resultaat van diplomatiek getouwtrek, strategisch gefleem en listige manipulatie achter de coulissen. Zo gonst het elk jaar opnieuw van de geruchten dat de jury in haar keuze wordt geleid door het festival zelf of door de Amerikaanse majors die er grof geld zouden tegenaan gooien om toch maar niet van een koude kermis thuis te komen. Waar of niet: de Gouden Palm gaat, in tegenstelling tot andere filmprijzen, gelukkig doorgaans naar een goede film, ook al zijn er zelfs hier enkele schandvlekken op het palmares. En nee, zelfs met een kloeke scheut Tide valt Un homme et Une Femme van Claude Lelouch (1966) niet zomaar weg te vegen. Hoe een film in de officiële selectie belandt? Officieel: hij moet geproduceerd zijn in het jaar dat het festival voorafgaat, hij mag behalve op het thuisfront nog nergens in de zalen gebracht zijn en voor geen enkel ander festival zijn geselecteerd. Officieus: de organisatie moet je – hetzij om artistieke, commerciële of chauvinistische redenen – in het hoofdprogramma willen. Als je Scorsese of Fellini heet, wordt het reglement desnoods wel wat aangepast.

QUINZAINE DES REALISATEURS

In mei ’68 verklaarden Truffaut en co de burgerlijke cinema de intellectuele oorlog en richtten een jaar later dit alternatieve, compromisloze en antidiscriminerende festival op dat sindsdien de tweede grootste categorie van het Cannesprogramma uitmaakt. Geen wonder dat hier vooral politiek geëngageerde films, exotische debutanten of radicale vormexperimenten een onderdak vinden. Scoren in de Quinzaine is bovendien vaak een springplank naar de officiële competitie, getuige het palmares van Scorsese, Fassbinder, Oshima en Angelopoulos.

UN CERTAIN REGARD

Naast de officiële selectie binnen en buiten competitie is er sinds 1978 ook nog deze hybride subcategorie. Aangezien Cannesvoorzitter Gilles Jacob ondertussen elk jaar opnieuw stellig beweert dat het hier niet gaat over films die net niet goed genoeg of iets te kunstzinnig zijn om in de officiële selectie te worden opgenomen, maar niettemin geen enkel helder criterium aandraagt, lijkt het formeel: Un Certain Regard wordt opgevuld met een 20-tal films die net niet goed genoeg of iets te kunstzinnig bevonden worden voor de officiële selectie. Dat geleuter van die Fransen altijd!

CULTUUR

Vooraleer de lauwe Mistrallucht misverstanden doet oprijzen, en u er volgend jaar dodelijk verveeld het azuur van de Middellandse Zee zit in te staren: voor de doorsnee- toerist valt in dit van oppervlakkige chic bulkende kuststadje, naast het festival, heus geen bal te beleven. Een museum? Fraaie architectuur? Mooie stranden? Vergeet het! Dit is een fotogeniek gelegen en door het jaar door vooral oude bourgeoisie bevolkt Knokke-le-Zoute à la Française. C’est tout.

PREMIER PR

Samen met DDA en McDonald & Rutter is Premier PR het grootste internationale pr-bureau dat jaarlijks naar het festival komt afgezakt om er zijn cliënteel zoveel mogelijk in de schijnwerpers te gidsen. Was het festival vroeger vooral een decadent onderonsje voor cinefielen, dan is het sinds de komst van deze pr-bobo’s eind jaren zestig stilaan uitgegroeid tot een strak georchestreerd mediacircus. Deze pr-bureaus – die alle interviews verdelen en de agenda van ‘ les stars‘ monopoliseren – zijn dan ook oppermachtig.

JOURNALISTEN

De eerste officiële editie werd in 1946 georganiseerd en richtte zich, ondanks de permanente aanwezigheid van een legertje internationale mediasterren en Hollywoodiconen, op het promoten van auteurscinema. De reputatie groeide razendsnel in navolging van de cineasten die hier hun mondiale doorbraak wisten te forceren (Bergman, Kurosawa, Bunuel, Antonioni, Fellini etc.), met als gevolg dat er algauw honderden journalisten uit alle windstreken neerstreken. Tegenwoordig zijn dat er meer dan 3800 afkomstig uit 75 landen, onderverdeeld in diverse categorieën en pikorde, te herkennen aan de kleur van de badge. Zo kan iemand met witte kaart voor het dimmen van het licht alsnog de zaal binnenwandelen, terwijl het rapaille met inferieure gele kaart buiten elkaar stilaan gefrustreerd rond de nek vliegt. Wie welke kaart heeft, valt kortom ook te deduceren aan de hand van het aantal blauwe plekken.

LES STARS

In de jaren vijftig en zestig was Cannes de sprookjesachtige ontmoetingsplaats bij uitstek, een glamoureuze schemerzone waar vedetten en paparazzi met elkaar een bizar huwelijk sloten, waar Grace Kelly haar Monegaskische prins ontmoette, waar Orson Welles, Liz Taylor, Rita Hayworth, Cary Grant en Bette Davis over de Croisette defileerden, waar Brigitte Bardot plagerig haar lippen tuitte, waar Sophia Loren de wereld haar breeduit gapende decolleté inzoog. De laatste jaren heeft Cannes het echter knap lastig om dat mondaine imago hoog te houden. Sterren vallen immers nog nauwelijks van de hemel te plukken, laat staan dat je ze net als vroeger per dozijn met een chartervliegtuig naar het zuiden van Frankrijk kunt sturen.

(A)POLITIEK

Drievoudig juryvoorzitter Jean Cocteau omschreef het festival van Cannes ooit als ‘een apolitiek niemandsland, een microkosmos van wat de wereld zou zijn indien we rechtstreeks met elkaar in contact zouden komen en allemaal dezelfde taal zouden spreken.’ Maar hoe groot de mythe en de erfenis van Cocteau ook moge wezen, ’s mans aforisme trekt zo scheef dat je zowaar zelfs in het nabijgelegen Nice belandt. Nog steeds spreken Fransen immers Frans en Amerikanen Amerikaans en aan het Franglais dat er af en toe als wankel compromis te horen is, valt geen touw vast te knopen. Bovendien heeft politiek er altijd al een cruciale rol gespeeld. Zo diende de allereerste editie in 1939 zelfs in extremis te worden uitgesteld omdat Hitler net Polen was binnengevallen. Ook in het turbulente mei ’68 was het goed prijs toen er zich onder impuls van Truffaut, Godard en Malle een vrij letterlijk te nemen paleisrevolutie voltrok tegen de vercommercialisering en de demonisering van de zevende kunst. Meest recente opflakkering van politisering: 2003, toen Franse en Amerikaanse critici niet alleen van opinie verschilden over de oorlog in Irak, maar van de weeromstuit ook over zowat elke film die er de revue passeerde. Bovendien gaat er bijna geen editie voorbij zonder (valse) bommelding of protestactie onder het oog van de aanwezige wereldpers. De ‘ intermittants‘ – de freelancers binnen de Franse culturele sector die ondertussen al jaren tevergeefs om een volwaardig statuut hengelen – dreigden er de afgelopen weken alvast mee om na het theaterfestival van Avignon vorig jaar straks ook ’s werelds populairste filmorgie volledig lam te leggen. Roberto d’Orazio werd al op de Croisette gespot.

DECADENT

Toegegeven, het officiële festivalbudget – zo’n 7 miljoen euro – valt reuze mee en wordt voor twee derde betaald door het Franse ministerie voor Cultuur, terwijl de rest wordt bijgepast door het stadsbestuur. Toch heeft Cannes sinds jaar en dag de reputatie het meest decadente media-evenement van het jaar te zijn. Sponsors en productiefirma’s organiseren er voor eigen rekening dan ook de meest exclusieve braspartijen op de meest exclusieve locaties. Enig probleem: zonder uitnodiging of connecties kom je dat blitse bacchanaal niet in. Nog een geluk dat er nog tientallen andere, meer bescheiden keten in dit mondaine badstadje zijn waar op amper 13 dagen tijd voor meer dan 60 miljoen euro wordt gevreten en gezopen. Sinds de jaren zeventig is ook de porno-industrie er prominent aanwezig, al wordt ze de laatste jaren dan van de Croisette geweerd. Een mens kon verdorie Sharon Stone niet eens meer tussen de andere blonde dellen herkennen.

(D.M.)