Het griezelkabinet. Tate Britain toont macabere visioenen van William Blake en Henry Fuseli, een genie en een ex-pastoor uit het Engeland van tweehonderd jaar geleden.

Gothic Nightmares

TATE BRITAIN

MILLBANK IN LONDEN, VAN 15 FEBRUARI TOT 1 MEI. WWW.TATE.ORG.UK

Vorig jaar kwam Schirn in Frankfurt uit met Ideal Worlds, New Romanticism in Contemporary Art. Grondslag was een hernieuwde belangstelling voor de geest van de romantiek, te vinden bij kunstenaars die de dagelijkse realiteit liever inruilen voor ‘provocerende en poëtische tegenwerelden’. Volgens de tentoonstellingsmakers was dat niet zomaar een obscuriteit, maar een duidelijke trend die in verschillende landen de kop opsteekt. Dat de interesse niet op lucht berust, bewijst ook Tate met Gothic Nightmares: Fuseli, Blake and the Romantic Imagination. Anders dan Schirn pakt Tate uit met het echte werk, van kunstenaars die zich op het einde van de achttiende eeuw verdiepten in visioenen, griezeltaferelen en uit een keurslijf barstende seksualiteit.

Hoofdrolspelers op Nightmares zijn Henry Fuseli (of Heinrich Füssli, 1741-1825) en William Blake (1757-1827). Fuseli werd geboren in Zwitserland maar spendeerde een groot deel van zijn leven op Britse bodem. Aanvankelijk zou hij pastoor worden, maar zijn belangstelling voor tekenen en schilderen bleek groter. Beroemd worden deed Fuseli met The Nightmare, een schilderij waarin een vreeswekkend monstertje gehurkt zit op een slapende vrouw- artistiek horroricoon en zijn tijd ver vooruit wat betreft seks, angst en andere psychologische roerselen. Hoewel zijn doeken soms een tikje onhandig en pompeus zijn – Fuseli probeerde zijn leven lang Michelangelo te evenaren – wordt hij gewaardeerd om de intensiteit en kracht van zijn verbeelding. In dat opzicht kon hij de competitie aan met zijn vriend Blake, die Fuseli omschreef als ‘The only man that ever I knew, who did not make me almost spew’. Poëet en kunstenaar Blake geloofde evenmin in onderwerpen uit het leven van elke dag. Hij tekende en graveerde apocalyptische, religieuze doemtaferelen die in boeken werden gebonden en voor een appel en een ei aan de man werden gebracht. Op erkenning kon Blake in zijn tijd niet rekenen. Hij leefde op de rand van de armoede en stierf volkomen roemloos. Tate Britain pakt uit met 25 aquarellen van Blake, waaronder het vampierachtige Ghost of a Flea en The House of Death, waarin een god-de-vaderfiguur met bijbelse baard boven een groep lijken hangt.

Nightmares pakt ook uit met werk van gelijkgestemde tijdgenoten. Zo is er James Gillray, die de kosmische en fantastische beeldtaal van zijn tijd omzette naar zwarte satires en karikaturen. In A Phantasmagoria bijvoorbeeld liet hij een skelet uit kokende dampen verrijzen terwijl een magiër pollepels vol goud in de ketel schept. Volgens Tate blijft gothic tot op vandaag invloed uitoefenen, niet alleen op Britse kunstenaars als Glenn Brown en Jake en Dinos Chapman maar ook op literatuur, film en televisie. Tate tracht als eerste het fenomeen bij de wortels te vatten: beklemmende kunst uit een tijdvak van turbulentie en een op de spits gedreven artistieke inventiviteit. Els Fiers

Els Fiers

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content