DANCES WITH BEARS. Kunnen beren en mensen in harmonie samenleven? ‘Grizzly Man’, de even aangrijpende als hilarische documentaire van Werner Herzog over de manische milieuactivist Timothy Treadwell, geeft het antwoord.

Grizzly Man ***

WERNER HERZOG

MET TIMOTHY TREADWELL, WERNER HERZOG, AMIE HUEGENARD, WARREN QUEENEY

Een ochtendwandeling langs de middenbermflora of een documentaire op het Discovery Channel: een portie natuur gaat er bij ons altijd in. Maar het ecofanatisme waar Timothy Treadwell zich in deze biografische documentaire aan begeeft, overschrijdt toch vervaarlijk de grenzen van het normale. Als je hem in zijn videodagboeken akelig dicht bij de bruine beren van Alaska ziet kruipen in een poging om hun psychologie te doorgronden, of wanneer hij in babytaal een gesprek probeert aan te knopen met vossen, beren, bloemen en bijen, springen je eerder de woorden ‘kierewiet’ en ‘dwangbuis’ dan ‘heldenmoed’ en ‘pionierswerk’ voor de geest. Dat de beren deze stalking dertien zomers lang verdragen, verwondert dan ook meer dan het feit dat ze op een dag hun ongenode gast samen met zijn vriendin op het menu zetten. Maar wat je je vooral zit af te vragen: is deze documentaire nu écht of neemt Neue Deutsche Welle-veteraan Werner Herzog, die de semi-ironische voice-over inspreekt en verschillende getuigen ondervraagt, je nu gewoon in de maling met een mockumentary?

Even Googlen leert ons dat surfer dude, ex-alcoholicus, gerateerd acteur en grizzly lover Treadwell wel degelijk écht heeft bestaan. In Amerika genoot hij zelfs de status van cultfiguur: hij publiceerde eind jaren 90 al een boek over zijn autodestructieve belevenissen in Alaska ( Among Grizzlies: Living with Wild Bears in Alaska), zat op de sofa van David Lettermans Tonight Show, schuimde scholen af om over zijn controversiële natuurtrips te praten (wetenschappers lustten zijn bizarre methodiek niet) en richtte de organisatie Grizzly People op, die zich tot doel stelde de habitat van de bruine beren te beschermen.

Waargebeurde feiten dus die truly actually plaatsgegrepen hebben, maar toch heb je constant het gevoel naar een briljant gemanipuleerde, met macabere humor en existentiële vraagstukken doorspekte nepdocumentaire à la Arjan Ederveens 30 Minuten te kijken. Tracht bijvoorbeeld maar eens een bulderlach te onderdrukken wanneer je Herzog de poëtische schoonheid van Treadwells video-opnamen hoort bejubelen terwijl je naar amateurbeelden van een wuivende struik kijkt, wanneer Treadwells ouders onthullen dat zijn berenmanie begon nadat hij naast de rol van Woody Harrelson in Cheers had gegrepen, of wanneer de eco-krijger als een hormonaal geplaagde tiener met het Tourette-syndroom tekeergaat tegen de regering die zich het lot van de beren niet aantrekt.

Grizzly Man is een even hilarische als fatalistische documentaire over een getormenteerde outcast met een utopische visie op de wilde natuur, maar ook een fascinerende studie over de maakbaarheid van werkelijkheid en mythe. Een thema dat Herzog al eerder verkende: ook zijn van woeste natuurpoëzie en psychologische afwijkingen bulkende fictiefilms als Aguirre: Der Zorn Gottes (1972), Kaspar Hauser: Jeder für sich und Gott gegen allen (1974) en Fitzcarraldo (1982) zijn warm aanbevolen waanzin.

Dave Mestdach