Als jonge acteurs boven alles het publiek willen bekoren, dan is Keira Knightley geen jonge actrice meer. Weg is het veulen dat door Pirates of the Caribbean of Pride & Prejudice dartelde: in de nieuwste filmbewerking van Anna Karenina kruipt ze in het korset van Tolstojs tragische antiheldin. ‘Seks en dood: daar moest ik het mee doen.’
Keira weerom! Sinds ze op haar zesde in reclamefilmpjes en televisieseries begon op te draven, is de frêle Zuid-Londense nooit lang uit beeld geweest. Ze heeft theater- en modellenwerk aangenomen, en laveerde tussen diverse indiefilms (het grimmige Pure, het sympathieke Bend It Like Beckham) en regelrechte blockbusters ( Star Wars Episode I: The Phantom Menace, de Pirates of the Caribbean-reeks). Hoofdzakelijk met succes. Maar als de trompetten schalden, deden ze dat even vaak voor haar acteervermogen als voor haar mooie gezicht.
Vandaag praat Keira Knightley (27) met een combinatie van trots en opluchting over haar titelrol in Anna Karenina, de zoveelste – maar wel bijzonder ambitieuze – filmadaptatie van Leo Tolstojs meesterlijke realistische roman uit 1878. De Britse regisseur Joe Wright, met wie Knightley al samenwerkte voor Pride & Prejudice en Atonement, koos voor een even opulente als gechoreografeerde bewerking. Maar het verhaal blijft uiteraard hetzelfde. In het aristocratische Sint-Petersburg van de negentiende eeuw is Anna Karenina de echtgenote van de hooggeplaatste stijve boord Aleksej Karenin (Jude Law), met wie ze een kind heeft. Haar wereld beeft wanneer ze zich in een vulkanische relatie stort met de jonge graaf Vronski (Aaron Taylor-Johnson). Tolstoj ontvouwde met Anna Karenina een symfonie van lust en liefde, van ontrouw en dubbele moraal, en liet die voor zijn protagoniste eindigen onder de wielen van een trein.
KEIRA KNIGHTLEY: Wat het verhaal zo aangrijpend maakt, is dat het liefde niet verkoopt als een feest van zeemzoeterige romantiek, van ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. Je krijgt het héle pakket onder je neus: ook de pijn, eenzaamheid, afgunst en manipulatie. En het is daaraan dat Anna Karenina ten onder gaat.
Stond je meteen open voor de arty aanpak van Joe Wright, waarbij de hele cast haast al dansend moest acteren?
KNIGHTLEY: Wel, toen ik Joes kantoor binnenkwam en al die tekeningen zag hangen, was mijn eerste reactie: oh fuck. (lacht) Maar als je al zo vaak en zo nauw met iemand hebt samengewerkt (in Atonement en Pride & Prejudice , nvdr.), is er genoeg vertrouwen om te zeggen: waarom ook niet? Het ergste dat kan gebeuren is dat we op onze bek gaan. Dat mensen er geen bal aan vinden. Uiteraard zou dat doodjammer zijn. Maar ik zou alleszins troost putten uit de wetenschap dat we ons verdomde best hebben gedaan. Zelf vind ik dat Joe van een budgettaire beperking – alles op locatie draaien zou simpelweg te duur zijn geweest – net een artistieke troef heeft gemaakt. Een conventionele bewerking had hier niet tegenop gekund.
Tolstoj moet Anna Karenina echt gehaat hebben, heb je je eens laten ontvallen. Heb je die mening ondertussen moeten herzien?
KNIGHTLEY: Niet echt. Het is vrij duidelijk dat hij haar constant veroordeelt. Eigenlijk doet hij niet al te veel moeite om zich in haar hoofd te wurmen. Hij blijft op een afstand, is een observator, en vanuit die positie hekelt hij haar. Nu ja, er zijn momenten geweest dat ik haar zelf ook wel had kunnen wurgen. (lacht) Zo’n uitermate bezitterig en jaloers mens!
Hoe buig je die afkeer om in iets constructiefs, als je maandenlang in haar huid moet kruipen?
KNIGHTLEY: Door toe te geven dat ik me zelf ook al eens schuldig maak aan haar fouten. Ze is niet het fraaiste mens, maar fucking hell, wie is dat wel? Haar personage is zo boeiend omdat het je rekenschap doet geven aan jezelf. Dat is het plezante gedeelte van mijn job. Je moet jezelf forceren om empathisch te zijn, iets waartoe je in het dagelijkse leven veel minder geneigd bent. Iemand die bedroefd is, zul je meteen een schouder willen aanbieden. Maar hoe creëer je medeleven voor iemand als Anna?
Het grootste, meest beangstigende waagstuk was wellicht een bijwijlen antipathiek hoofdpersonage neer te zetten: het gevaar bestaat dat je je publiek verliest, dat het begint te denken: och, hou toch op en spring onder die trein. (lacht) Je moet genoeg wanhoop in je vertolking leggen opdat mensen haar zouden begrijpen. De vraag was dus aldoor hoe ver we haar manipulatieve en destructieve kant konden drijven zonder dat ze afstotelijk wordt.
Dit was een fantastische, maar ook ongelofelijk donkere en intense ervaring. Anna heeft me emotionele dieptes doen verkennen, en ik vond dat op de duur extreem vermoeiend. Ik was blij dat ik meteen daarna voor Jack Ryan achtervolgingsscènes mocht gaan draaien in New York. (lacht)
Heb je deze complexe rol uitgekozen om te bewijzen dat je ze aankunt?
KNIGHTLEY: Toen ik jonger was, had ik die drang zeker: bewijzen dat ik beter was dan de meeste mensen dachten. Dat ik het recht had om op een hoger plateau te staan. Maar gaandeweg besef je dat je geen macht hebt over andermans mening over jouw persoon. Ik heb zo vaak gedacht: ja, met déze rol zullen ze eindelijk niet meer kunnen ontkennen wat ik in mijn mars heb. (glimlacht) Maar zo gaat het niet. Werken, werken, werken, dat is alles wat je kunt doen. Iedereen behagen lukt je toch niet.
Heb je ooit niet gezegd dat je het beu was rollen in een korset te spelen, bang als je was dat je erin gevangen zou blijven?
KNIGHTLEY: Weet je, ik heb voor mezelf uitgemaakt dat het gedaan moet zijn om mezelf voortdurend te verontschuldigen voor wat mij eigenlijk enorm veel plezier verschaft. Vroeger dacht ik dat ik iets verkeerds deed door periodefilms te doen. Dat deden journalisten mij in elk geval voelen: ‘Dus Keira, alweer een periodefilm, ja?’ Als vanzelf was mijn reactie dan: ‘Oh neen, je hebt gelijk, het spijt me echt!’ Terwijl ik diep in mezelf goed genoeg wist dat ik er eigenlijk aan verslingerd ben. Geschiedenis was mijn favoriete vak op school, ik lees graag historische romans. Dus tegenwoordig zeg ik dat allemaal luidop. Já, ik trek voor mijn werk graag wijde, elegante baljurken aan. Pompeuze hoeden? Hierzo! ( lacht)
Toch is Anna Karenina een heel ander personage dan Elizabeth Bennet uit Pride & Prejudice.
KNIGHTLEY: Absoluut. Elizabeth Bennet is iemand voor wie je makkelijk valt. De meeste tienermeisjes die dat boek lezen, spiegelen zich meteen aan haar. Zelf ben ik in haar ban sinds mijn elfde. Ik was negentien toen ik Elizabeth speelde, en dat was perfect. Voor Anna Karenina was ik toen nog veel te jong. Ik had Tolstojs boek jaren geleden al eens gelezen, en pas toen ik het in de aanloop naar dit project herlas, viel me op hoe donker het wel is. Maar ik was er klaar voor, vond ik.
Ik had het gelukkig getroffen met onze kostuumontwerpster, Jacqueline Durran, die ik ook al kende van Pride & Prejudice en Atonement. Ze doet namelijk echt haar best om iets te creëren wat vanuit het personage zelf lijkt te komen. Dat helpt je aanzienlijk om zo’n karakter vorm te geven. Anna Karenina is een ongelofelijk ijdele tante. Wanneer haar omgeving haar geleidelijk aan verstoot, krijgt ze het gevoel dat ze in de val zit. Alles wordt intenser. Jacqueline heeft veel gewerkt met kant en lakens, die textuur van lingerie. Anderzijds was ik voortdurend gehuld in bont en vogelveren. Seks en dood waren alomtegenwoordig. Daar moest ik het dus mee doen. (lacht)
Door haar affaire met Vronski kijkt de hele maatschappij Anna plots op de vingers, overal waar ze zich vertoont. Als celebrity moet dat je bekend voorkomen.
KNIGHTLEY: Ik moet bekennen dat dat wel een element was waarop ik kon terugvallen, ja. Maar laten we dat verder niet te veel uitvergroten. Eigenlijk staat een kind dat op de speelplaats de regels overtreedt evenveel tegenwind te wachten. Of de secretaresse die met de baas flirt, die wordt door haar collega’s ook als een slet gebrandmerkt. Dus in dat opzicht maakt het niet veel verschil dat ik met haar sympathiseer omdat ik al eens de kranten haal. Ik sympathiseer met haar omdat mensen elkaar dat nu eenmaal aandoen. Het gebeurt overal. Je mag echt van geluk spreken als de kudde zich nooit eens tegen je keert.
Je bent op heel jonge leeftijd beginnen te acteren. Hoe ging je als tiener met kritiek om?
KNIGHTLEY: Ik denk niet dat er een pijnloze manier is om daarmee om te gaan. Wat je jezelf op een gegeven moment moet voorhouden, is dat acteren – of film, theater, creativiteit – altijd subjectief is. En zelfs als je het geluk hebt mee te spelen in een film die wérkt, zul je altijd mensen hebben die je gezicht niet kunnen zien. Die de pest hebben aan hoe je stem klinkt, of aan hoe klein of groot je bent. Het wordt persoonlijk. Natuurlijk is dat moeilijk te verteren. Zeker als je jong bent: dan trek je je alles persoonlijk aan. Kom als tiener op de speelplaats maar eens met de verkeerde schoenen aanzetten. Fucking hell. Wat een meedogenloze soort zijn wij toch. Anderzijds wil ik me zeker niet specialer voordoen dan ik ben. Zoals gezegd: kantoorklerken of schoolkinderen weten ook wat het is om uitgesloten te worden. Alleen is voor wie en plein public leeft de speelplaats een stuk groter, dat is alles.
Welk parcours zie je als ideaal? Hollywoodprenten blijven combineren met bescheidener producties?
KNIGHTLEY: Welja. Bij een kleine film werk je enkele maanden lang intensief samen in een relatief klein team, maar daarna zit je werk er ook op. Binnen en buiten, als het ware. Dat is het grootste nadeel aan zo’n blockbuster: dat die zoveel tijd in beslag neemt. Want je tekent eveneens voor promoweken waarin je heelder dagen voor journalisten plaatsneemt die de film buiten hun werkuren eigenlijk haten – aanwezig gezelschap niet meegerekend, natuurlijk. (lacht) Door die snelle opeenvolging stellen kleinere prenten je in staat je job gevarieerd te houden. Anderzijds bereik je er een aanzienlijk beperkter publiek mee. Je hoopt dus dat die blockbusters een deel van de aandacht doen vertakken naar het smallbudgetwerk.
Hoe kijk je terug op de dromen die je had als kindactrice?
KNIGHTLEY: Over films heb ik nooit gedroomd, ik stond altijd op het podium. The movie thing was mijn doel helemaal niet. Vreemd hoe het is gelopen. Ik denk dat ik had verwacht dat mijn zelfvertrouwen gaandeweg ongelofelijk zou toenemen. Dat ik op een dag wakker zou worden en losjes in al mijn talent zou kunnen graaien. Dat is enigszins tegengevallen. Maar kom, ik heb er intussen al vrede mee dat ik het gewoon met mezelf zal moeten doen. (lacht)
ANNA KARENINA
Vanaf 5/12 in de bioscoop.
DOOR KURT BLONDEEL
Keira Knightley
‘JA, IK LEES GRAAG HISTORISCHE ROMANS. JA, IK TREK VOOR MIJN WERK GRAAG WIJDE, ELEGANTE BALJURKEN AAN. POMPEUZE HOEDEN? HIERZO!’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
