Film: **** Extra’s: **** (RCV)

Film. Martin Scorsese’s ode aan ’the hands that build America’ (handen waar veel bloed aan kleefde en die vooral toebehoorden aan uitschot, verstoten immigranten, tussen de varkens levend gepeupel en kleurrijke criminelen) schreeuwt om het brede doek. Dit is tenslotte een van de laatste (zo niet de allerlaatste) spektakelfilm van de oude stempel waarvoor een vergane wereld – New York in de tweede helft van de negentiende eeuw – in de Romeinse Cinecittà-studio’s meticuleus op ware grootte werd gereconstrueerd en de figuranten bij duizenden aanrukten, in plaats van dat de computer er later dure decors en veel volk bijschilderde. Wat in de huiskamer echter niet verloren gaat, is de etnografische dimensie van de film: je voelt je echt ondergedompeld in het straatgeweld en de erbarmelijke levensomstandigheden in de wijk Five Points, bijgenaamd de poort van de hel, in Lower Manhattan. Ook het adembenemende regietalent van Scorsese en de tour de force-vertolking van Daniel Day Lewis als de anti-immigrantenbendeleider Bill the Butcher compenseren ruimschoots voor wat de verkleinde digitale versie aan epische slagkracht verliest.

Extra’s. Wie hoopte op deze 2 Disc Edition een langere versie of geschrapte scènes te zien, komt bedrogen uit. In een vroeger interview (zie kader), had de regisseur ons al gewaarschuwd. Ook in zijn regisseurscommentaar gaat Scorsese niet in op zijn destijds flink opgeklopte meningsverschillen met producer Harvey Weinstein. Wel doet hij de moeizame ontstaansgeschiedenis van zijn droomproject uit de doeken en onthult hij bijvoorbeeld dat hij in de jaren zeventig aan Malcolm McDowell dacht voor de rol van Bill the Butcher. Natuurlijk wordt zijn commentaar overheerst door zijn hartstochtelijke filmkennis: verwijzingen naar Welles’ Chimes of Midnight en de Russische montagetheorieën uit de jaren twintig voor het openingsgevecht; minder evidente ontleningen aan Casque d’or en Les Enfants du Paradis; verwantschap met Fellini’s Satyricon wat het concept betreft van een historische reconstructie als ‘SF in reverse’; hommage aan all time-favorieten Powell & Pressburger van wie de invloed zich laat gelden tijdens de moordaanslag in de schouwburg, de flamboyante natuur van de schurk en de liefde voor het theatrale. Terwijl het hem zeker geen moeite had gekost om de bijna drie uur vrolijk vol te praten, laat Scorsese zijn interventies vaak volgen door lange stiltes die ons toelaten de massa informatie en referenties te laten bezinken.

Twee onderwerpen, die overigens sterk zijn gelieerd, overheersen het tweede schijfje met bonusmateriaal: de sets en de historische achtergronden. De beste gimmick is een interactieve rondleiding door de sets met Scorsese en art director Dante Ferretti: als er een aangepast icoontje verschijnt, dan kun je met de pijltjes op de afstandsbediening een zwenking maken van 360 graden door het betreffende decor. De beste achtergronddocumentaire is een Discovery Channel Special die ook dieper ingaat op de band tussen de onderling rivaliserende brandweerkorpsen en de bendes en hoe branden (die telkens gepaard gingen met plunderingen) de grootste bedreiging voor de stad vormden.

DOOR patrick duynslaegher