Wie film wil studeren, hoeft niet langer naar de les: dankzij het gespecialiseerde dvd-aanbod kun je thuis je masterclass organiseren. Schrijf u in aan de DVD Highschool, bestaande uit 18 mijlpalen uit de filmgeschiedenis.

De films zijn chronologisch gerangschikt. Onderaan staat eerst de Nederlandstalige dvd-distributeur vermeld, daarna de Franse, Britse of Amerikaanse importedities die het beste bonusmateriaal bevatten en – zeker in het geval van het Amerikaanse Criterion – ook de beste digitale transfers aanbieden, maar het wel zonder Nederlandse onderschriften moeten stellen.

FANTOMAS Louis Feuillade (Fr. 1913-1914)

Eerste misdaad-serial van de uitvinder van het genre, gebaseerd op de avonturen van de gemaskerde meestercrimineel uit de 32 romans van het schrijversduo Pierre Souvestre en Marcel Allain.

Status Een van de favoriete films van de surrealisten, dankzij de anarchistische poëzie en de verheerlijking van het kwade. Ook het prototype van alle grote cliffhanger-avonturen in bioscoopfilms en tv-series.

Baanbreker Mengeling van fantastische gebeurtenissen en echte decors. Feuillade draait de achtervolgingen in de straten en riolen en op de daken van Parijs. Het filmen op locatie transformeert de lichtstad tot een bevreemdend labyrint van geheime gangen en ruimten, waar ontvoering, roof en moord schering en inslag zijn.

Fan François Truffaut: ‘Het werk van Feuillade is voor de Franse film even belangrijk als het werk van Alexandre Dumas voor de 19e-eeuwse literatuur.’

Erfgenamen Fritz Lang, Julien Duvivier, Georges Franju, Jacques Rivette, Alain Resnais, Olivier Assayas.

Dvd Franse import (Gaumont)

INTOLERANCE D.W. Griffith (VS 1916)

Elkaar kruisende verhalen die zich in ander tijdperk afspelen (Belshazzars feest in Babylon, het passieverhaal van Christus, de Bartholo-meusnacht, een hedendaags verhaal van een gerechtelijke dwaling), maar telkens iets vertellen over onverdraagzaamheid door de eeuwen heen.

Status De moeder van alle parallelvertellingen.

Baanbreker De intercutting was dermate revolutionair dat het publiek in verwarring werd gebracht. Griffith vond zelf minder uit dan vaak wordt beweerd, maar hij vervolmaakte alle verhalende technieken uit de pioniersjaren van de film (close-ups, flashbacks, intercutting, luchtopnamen, grootschalige massascènes).

Fan S.M. Eisenstein: ‘Hij is God de Vader. Hij heeft alles gecreëerd, alles uitgevonden. Er is geen cineast ter wereld die bij hem niet in het krijt staat.’

Erfgenamen Erich von Stroheim, Michael Cimino, Francis Coppola, John Boorman, Paolo en Vittorio Taviani ( Good Morning, Babylon).

Dvd Britse import (Griffith Monumental Epics; Eureka). Franse import (MK2)

PANTSERKRUISER POTEMKIN S.M. Eisenstein (Sov. 1925)

Reconstructie van de bloedige onderdrukking in 1905 van muitende matrozen van een slagschip in de haven van Odessa.

Status Schoolvoorbeeld van Eisensteins invloedrijke montagetheorieën.

Baanbreker De hele film is een aaneenschakeling van formalistische effecten volgens het principe van de dialectische montage. De scène op de trappen van Odessa is het beroemdste voorbeeld van de dramatische kracht van Eisensteins dwingende montagetechniek.

Fan Billy Wilder: ‘De beste film die ik ooit heb gezien? Het antwoord blijft altijd Pantserkruiser Potemkin.’

Erfgenamen John Grierson, Alfred Hitchcock, Jean-Luc Godard. Nagenoeg alle politieke propagandafilms. The Untouchables van Brian De Palma bevat een uitgebreide hommage aan de trappenscène.

Dvd Moskwood.

THE GENERAL Buster Keaton (VS 1927)

Keaton is een dappere zuidelijke machinist die tijdens de burgeroorlog een waanzinnige achtervolging inzet om een gekaapte locomotief terug te winnen.

Status Beste komische rolprent aller tijden.

Baanbreker Waar Chaplin als geen ander de kunst van de pantomime beheerst, primeert bij Keaton het technisch meesterschap in het medium. Zoals hier in de ingenieuze constructie van een symmetrische verhaallijn en in de onuitputtelijke rijkdom van de feilloos getimede gags. Keaton geeft ook een bijna documentair beeld van de Secessieoorlog; deze realistische achtergrond maakt de spectaculaire en extravagante gags nog indrukwekkender.

Fan Orson Welles: ‘De mooiste film over de Secessieoorlog, honderd keer verbluffender dan Gone With the Wind. ‘

Erfgenamen Jacques Tati, Richard Lester, Alex Van Warmerdam.

Dvd A-Film

M Fritz Lang (Dui. 1931)

De dubbele klopjacht door de politie en de onderwereld op een kindermoordenaar die evenzeer slachtoffer als beul is.

Status De eerste film die de mogelijkheden van het geluid creatief benut. Peter Lorre als archetype van de monsterachtige psychopaat.

Baanbreker Lang creëert met alle mogelijke middelen (kinderliedjes, het obsederende wijsje uit Griegs Peer Gynt, voetstappen, koekoeksklokken, draaiorgels, menselijk geschreeuw en ijzingwekkende stiltes) een echte ‘huiversymfonie’. Lang toont de moord op een klein meisje niet, maar suggereert ze met het beeld van haar bal op een braakliggend terrein. De meetkundige precisie van zijn mise-en-scène is bijna angstaanjagend.

Fan Graham Greene: ‘Geen enkele andere regisseur is zich zo bewust van het contrapunt van beeld en geluid.’

Erfgenamen Hitchcock, Joseph Losey, Stanley Kubrick, Claude Chabrol, R.W. Fassbinder, Michael Mann ( Manhunter).

Dvd A-Film; Franse import (Opening). Amerikaanse import (Criterion)

LA REGLE DU JEU Jean Renoir (Fr. 1939)

Sociale satire die voortdurend wisselt van toon, in en rond een kasteel waar de landadel een jachtfeest houdt en zowel de meesters als de knechten verstrikt zitten in overlappende driehoeksverhoudingen.

Status Oorspronkelijk fel ingekort, misprijzend onthaald en veroordeeld als demoraliserend. Pas in 1956 tot zijn originele lengte gerestaureerd, sindsdien hét alom bejubelde meesterwerk van de patroonheilige van de nouvelle vague.

Baanbreker ‘ Le cinéma estune fenêtre ouverte sur le monde’, was de leuze van Renoir en die openheid typeert ook zijn genereuze en ongedwongen stijl die alle personages respecteert. Wat ook samengevat wordt in de beroemdste dialoog uit de film, gesproken door Octave, het personage dat Renoir zelf vertolkt: ‘Iedereen liegt, iedereen heeft zijn motieven’. Voor de diepgeënsceneerde actie bedacht Renoir nieuwe manieren om de ruimte in zijn films te verlengen. De film is één grote aaneenschakeling van meesterstukjes maar je merkt het niet: het lijkt allemaal moeiteloos en geïmproviseerd tot stand gekomen.

Fan Paul Schrader: ‘The greatest film ever made’.

Erfgenamen Satyajit Ray, Roberto Rossellini, Luchino Visconti, Truffaut, Robert Altman, Maurice Pialat, Robert Guédiguian.

Dvd Franse import (Editions Montparnasse). Amerikaanse import (Criterion)

CITIZEN KANE Orson Welles (VS 1941)

Onderzoek naar de laatste woorden (‘Rosebud’) van de krantenmagnaat Charles Foster Kane (gemodelleerd naar William Randolph Hearst), die macht en aanzien vergaarde ten koste van zijn privéleven en idealen.

Status Het meest indrukwekkende debuut aller tijden. Punt uit.

Baanbreker Onmogelijk om alle baanbrekende ingrediënten op te noemen. Toch een poging. De complexe structuur van in elkaar grijpende en overlappende flashbacks. De integratie van newsreels in het verhaal. Virtuoze montages (zoals de ontbijtscène die de teloorgang van een huwelijk samenbalt) en sequentie-opnamen met expressionistische deep focus-fotografie. Dramatische diagonale composities (o.m. door decors met lage zoldering). Extravagante ruimtelijke experimenten die decors kolossaal en hol maken, wat de megalomanie van het hoofdpersonage extra in de verf zet. Een arsenaal ambachtelijke special effects en optische illusies.

Fan François Truffaut: ‘Alles van betekenis in de cinema sinds de jaren 40, werd beïnvloed door Citizen Kane.’

Erfgenamen Robert Wise, Alain Resnais, Raoul Ruiz, Francesco Rosi, Nicolas Roeg, Wong Kar-wai.

Dvd Amerikaanse import (Warner).

HET LEVEN VAN OHARU Kenji Mizoguchi (Jap.; 1952)

Kroniek van de ondergang van een hofdame uit de Edoperiode, die verkocht wordt aan een leenheer, een reeks vernederingen ondergaat en eindigt als straathoer.

Status De sterkste film ooit over de onderdrukking van de vrouw, gemaakt door de Shakespeare van de cinema.

Baanbreker Mizoguchi creëerde een van de geraffineerdste stijlen, gekenmerkt door elegante lange instellingen, complexe deep focus-composities die gelijktijdige actie op voor- en achtergrond scherp in beeld brengen en vloeiende camerabewegingen die personages op de voet volgen.

Fan Jean-Luc Godard: ‘De grootste Japanse filmmaker, en een van de grootste filmmakers tout court.’

Erfgenamen Akira Kurosawa, Masahiro Shinoda, Godard.

Dvd Franse import (Opening). Amerikaanse import (Criterion).

TOKYO STORY Yasujiro Ozu (Jap. 1953)

Een bejaard echtpaar reist naar de hoofdstad om zijn drukke kroost te bezoeken en stuit er op onverschilligheid, ondankbaarheid en egoïsme.

Status Hét rijpe meesterwerk van de grootste minimalist uit de filmgeschiedenis.

Baanbreker Ozu zet alledaagse taferelen in beeld met een statische camera die ongeveer een meter boven de grond staat – het oogniveau van de op de grond gezeten Japanner. Zijn beeldentaal ademt helderheid, rust en eerbied. Met minimale middelen creëert Ozu een transcendente stijl die ook aan de toeschouwer hoge eisen stelt.

Fan Wim Wenders: ‘Ozu’s werk is het heilige der heiligen van de cinema.’

Erfgenamen Eric Rohmer, Wim Wenders, Jim Jarmush, Hou Hsiao-Hsien, Paul Schrader (die rondrijdt in een auto met nummerplaat die begint met de letters O Z U.)

Dvd Total Film. Franse import (Arté Video). Amerikaanse import (Criterion).

THE SEVEN SAMURAI Akira Kurosawa (Jap. 1954)

In het Japan van de 16e eeuw worden zeven ronin (rondtrekkende samoerai) door bange boeren ingehuurd om hun dorp te beschermen tegen een ban-dietenbende.

Status Hét voorbeeld voor iedereen die een potje actie wil filmen zonder karaktertekening en ethische conflicten uit het oog te verliezen.

Baanbreker Voor de hondsbrutale actiescènes maakt Kurosawa gebruik van een arsenaal aan visuele effecten: hoog tempo, snelle shots, slowmotion, bruuske rijopnamen, abrupte close-ups. Maar vooral zijn briljante aanwending van de telelens blijft ongeëvenaard.

Fan Tony Richardson: ‘Kurosawa is een virtuoos in alle technieken om suspense, verrassing en opwindende actie te creëren.’

Erfgenamen Beïnvloedde de Amerikaanse western (John Sturges’ remake The Magnificent Seven), de Italiaanse western, maar ook Martin Ritt, George Lucas, Francis Coppola, John Milius en Walter Hill.

Dvd Total Film. Amerikaanse import (Criterion).

HIROSHIMA MON AMOUR Alain Resnais (Fr. 1959)

Een Franse actrice bezoekt Hiroshima, raakt verliefd op een Japanse architect, maar wordt geplaagd door pijnlijke herinneringen aan haar eerste minnaar, een Duitse soldaat die bij de bevrijding werd doodgeschoten.

Status Even belangrijk in de ontwikkeling van de filmkunst als Citizen Kane.

Baanbreker Resnais experimenteert met montage om de werking van het geheugen te dramatiseren en de ambivalentie van de tijd te ontleden. De summiere dialogen van Marguerite Duras (met als meest minimalistisch staaltje het verwijt: ‘ Tu me tues’) zijn bezwerend.

Fan Truffaut: ‘Met Hiroshima mon amour toont Resnais zich de gelijke van Jean Renoir.’

Erfgenamen Marguerite Duras, Nicolas Roeg, André Delvaux, Peter Greenaway.

Dvd A-Film. Franse import (Arte Video). Amerikaanse import (Criterion).

PICKPOCKET Robert Bresson (Fr. 1959)

Intens portret van een dwangmatige zakkenroller die zichzelf verheven voelt boven de moraal van gewone stervelingen.

Status Samen met Hiroshima mon amour, A Bout de souffle en L’Avventura het kwartet Europese films dat de modernistische cinema definieerde.

Baanbreker Bresson transformeert met zijn ascetische beeldentaal en spaarzame geluidsband de daad van het zakkenrollen tot een tegelijk erotisch en spiritueel geladen ritueel.

Fan Godard: ‘Robert Bresson is Franse cinema zoals Dostojevski de Russische roman is en Mozart de Duitse muziek.’

Erfgenamen Louis Malle, Martin Scorsese, Fassbinder, Chantal Akerman, Paul Schrader (die de finale van American Gigolo uit Pickpocket lichtte).

Dvd A-Film. Amerikaanse import (Criterion)

A BOUT DE SOUFFLE Jean-Luc Godard (Fr. 1959)

Jean Seberg is een amorele Amerikaanse die op de Champs-Elysées de Herald Tribune verkoopt, aanpapt met een kruimelgangster (Jean-Paul Belmondo) op de vlucht en hem uiteindelijk verraadt.

Status Deze lofzang op actie, gevaar, snelheid, anarchie en vrije liefde werd het visitekaartje van het hippe Parijs van de nouvelle vague.

Baanbreker Godard mixt genres en invloeden, lapt alle regels aan zijn laars en maakt van de jump cuts en de faux raccords (vroeger een doodzonde) stijlfiguren. De springerige montage, bruuske overgangen en haperingen kwamen als bij toeval tot stand: bij een eerste montage was de film 45 minuten te lang en in plaats van volledige scènes te knippen, verkortte Godard elk shot.

Fan Truffaut: ‘Godard n’est pas seul à filmer comme il respire, mais c’est lui qui respire le mieux.’

Erfgenamen Bernardo Bertolucci, Oshima, Hal Hartley, Tarantino, Gregg Araki, Jim McBride (die de remake Breathless maakte), Leos Carax, Philippe Garrel.

Dvd RCV.

L’AVVENTURA Michelangelo Antonioni (It. 1960)

Tijdens een cruise verdwijnt een vrouw op een Siciliaans eiland. Haar minnaar en haar beste vriendin (Monica Vitti) gaan naar haar op zoek, maar geleidelijk verslapt hun aandacht voor de verdwijning.

Status Weinig regisseurs herschreven de regels van de filmkunst zo radicaal als Antonioni. Zoals er schilderkunst is voor en na Picasso’s Les Demoiselles d’Avignon, zo is er cinema voor en na L’Avventura.

Baanbreker Beeldcomposities die meer geïnspireerd zijn op architectuur dan op schilderkunst en naar het abstracte neigen, omdat de personages zich vaak aan de zijkant van het beeld bevinden, half verborgen blijven of zelfs lang uit het shot verdwijnen. Verhaallijnen die niet opgelost of afgewerkt worden. Personages die een raadsel blijven en waarin Antonioni de angsten, betekenisloosheid en wanhoop van de moderne tijd weet te vatten.

Fan Scorsese: ‘Antonioni is een van de grootste kunstenaars van de twintigste eeuw.’

Erfgenamen Tarkovsky, Alan Pakula, Miklos Jancso, Theo Angelopoulos, Tsai Ming-liang, Béla Tarr.

Dvd Franse import (Editions Montparnasse). Amerikaanse import (Criterion).

PLAYTIME Jacques Tati (Fr. 1967)

Tati’s komische typetje, Monsieur Hulot, loopt verloren in een nieuwe wereld van staal en glas die in Orly, in de buurt van Parijs, uit de grond rijst.

Status De visueel en auditief meest inventieve film van de jaren 60.

Baanbreker Tati vult zijn gigantisch doek (de film werd gedraaid in 70 mm) tot in de kleinste hoeken met zo veel gags, invallen en observaties dat de toeschouwer moet kiezen waar zijn blik naartoe gaat en hij dus zelf zijn film moet maken.

Fan Truffaut: ‘ Playtime gelijkt op geen enkele bestaande film. Het is een film die afkomstig lijkt van een andere planeet.’

Erfgenamen Pierre Etaix, Jiri Menzel, Jacques Rivette, Takeshi Kitano.

Dvd Amerikaanse import (Criterion).

2001: A SPACE ODYSSEY Stanley Kubrick (VS/VK 1968)

Grandioze meditatie over de oorsprong en de toekomst van de mens.

Status De meest ambitieuze, experimentele en grensverleggende superproductie uit de filmgeschiedenis.

Baanbreker Deze ‘non-verbale ervaring’ is een audiovisueel en narratief experiment zonder weerga dat voortdurend verbaast, desoriënteert en hypnotiseert door het tergend trage ritme, de grootste montagesprong uit de geschiedenis (die vier miljoen jaar overbrugt), de verrassende muziekkeuze, de adembenemende kosmische choreografieën, de psychedelische trip voorbij het oneindige.

Fan John Lennon: ‘I see it every week.’

Erfgenamen Alle volwassen sf-films zijn schatplichtig aan 2001. Het gebruik van klassieke muziek bij ruimteschepen werd een cliché. De Palma brengt in zijn twee Mission-films ( Mission Impossible; Mission to Mars) uitgebreid hulde aan Kubricks meesterwerk.

Dvd Warner.

THE GODFATHER TRILOGIE Francis Ford Coppola (VS 1972/1974/1990)

Rijkgeschakeerd epos over een New Yorkse maffiadynastie waarmee Coppola ook een stuk Amerikaanse en Europese geschiedenis vertelt en de georganiseerde misdaad gebruikt als metafoor voor het Amerika van de grote bedrijven.

Status De invloedrijkste gangsterfilm van na de oorlog.

Baanbreker De trilogie is een mix van traditie en vernieuwing, borduurt verder op de klassieke Hollywooderfenis van narratief meesterschap, identificatie, klassieke verhaalopbouw, simpele stijl van filmen, maar voegt er nieuwe elementen aan toe: de fotografie die onderwereldintriges in duisternis hult; de afwisseling van een geïdealiseerd familieleven en schokkend geweld; het ontbreken van een morele veroordeling. Ook uniek omdat we over een periode van bijna twintig jaar eenzelfde acteur (Al Pacino) samen met zijn personage zien verouderen.

Fan Filmorakel Pauline Kael: ‘The greatest gangster picture ever made.’

Erfgenamen Michael Cimino, Johnny To, The Sopranos.

Dvd Paramount.

IN THE MOOD FOR LOVE Wong Kar-wai (Hongkong 2000)

Semi-geïmproviseerde kroniek over een man (Tony Leung) en een vrouw (Maggie Cheung) die in het Hongkong van 1962 verliefd worden.

Status De meest toegankelijke film van de meest gulzige estheet sinds Josef Von Sternberg.

Baanbreker Samen met zijn Australische cameraman Christopher Doyle creëerde Wong Kar-wai een voluptueuze vernieuwende stijl die zo onwaarschijnlijk mooi is dat het bijna pijn doet aan de ogen. Wong Kar-wai zet zijn melancholische mijmeringen over de vergankelijkheid van liefde en schoonheid in beeld middels een virtuoze parade van stilistische hoogstandjes, ongewone camerastandpunten, weelderig koloriet, montage van ‘bevroren bewegingen’, sensuele textuur, hypnotiserend ritme en smachtende erotiek.

Fan Quentin Tarantino: ‘It just blew me away, got under my skin, just made me fall in love with it.’

Erfgenamen Pang brothers, Andrew Lau & Alan Mak, Claire Denis, Olivier Assayas, Felix van Groeningen, Tom Barman.

Dvd A-Film. Amerikaanse import (Criterion).

Door Patrick Duynslaegher