SATAN ZIET DUBBEL. Popcorn-griezel of theologische kwesties: twee versies van eenzelfde religieuze thriller op dvd.

Dominion: Prequel to the Exorcist / Special 2-Disc Edition (2005)

FILM: *** EXTRA’S: ** (DFW)

Exorcist: The Beginning (2005)

FILM: * EXTRA’S: 0 (DFW)

Films. De problematische productie van de prequel van The Exorcist (de horror-shocker van William Friedkin uit 1973) deed terecht heel wat inkt vloeien. Het ging tenslotte om een filmhistorische primeur: eenzelfde film werd door eenzelfde productiemaatschappij (Morgan Creek) twee keer na elkaar gedraaid. Eerst maakte Paul Schrader zijn versie over de voorgeschiedenis van de oude duiveluitdrijver uit Friedkins origineel: na een traumatische ervaring tijdens WO II verzinkt Father Merrin in een diepe geloofscrisis, raakt hij in Kenia betrokken bij de opgraving van een christelijke kerk en komt hij daar voor de eerste keer in aanvaring met Satan.

Ofschoon de producenten gezworen hadden dat ze geen groene kots, rondtollende hoofden en masturbatie met de crucifix wilden, waren ze dermate ontstemd over Schraders benadering (traag tempo, veel theologische uitweidingen en vooral niet eng genoeg, en dit voor de prequel van ’the scariest movie of all time’) dat ze hem de laan uit stuurden en Renny Harlin in de arm namen om de film te maken die ze wél voor ogen hadden.

Met als resultaat een duoproductie gebaseerd op hetzelfde script, gedraaid in dezelfde decors, gefotografeerd door dezelfde Vittorio Storaro en met in de hoofdrol dezelfde Stellan Skarsgard (als een jongere Max Von Sydow). Uiteindelijk pompte Morgan Creek bijna honderd miljoen dollar in de twee films die met negen maanden verschil in de bioscoop werden gedropt en beide glansrijk flopten. De aparte dvd-release van beide versies biedt de geïnteresseerde nu een uitzonderlijk experiment aan: een concrete vergelijking van twee regisseurs die, vertrekkend van hetzelfde basismateriaal en beschikkend over dezelfde middelen, er iets totaal anders van bakken.

Een meeslepend cineast is Schrader ( American Gigolo, Light Sleeper) nooit geweest. Zijn films hebben altijd iets dogmatisch en theoretisch, maar deze would-bedominee in zondig Holly-wood is wel oprecht geïnteresseerd in de christelijke dimensie van de strijd tussen goed en kwaad. Hij doet dan ook alles om de toeschouwer te doen meeleven met de religieuze roerselen van zijn weifelende zwartrok. Ook zijn de flashbacks uit de nazitijd niet louter een scenariovondst om de priester met een schuldig geweten op te zadelen: ze kaderen ook in Schraders overtuiging dat de geschiedenis zich herhaalt (de Britten die zich tijdens hun bezetting van de archeologische site beestachtig gedragen). In het verlengde daarvan ziet hij ook de metafysische plaag als een metafoor voor het kolonialisme.

Ideeën die allemaal ontbreken in de energieke popcornversie van Harlin, die meteen ook alle psychologische en theologische ballast vrolijk overboord gooit. De regisseur van Die Hard 2 en Cliffhanger heeft duidelijk geen voeling met de geloofskwesties die de film aankaart. Hij overdrijft in de horror (de scène met de hyena’s), het effectbejag en de digitale duivelskunstjes, legt het tempo zeer hoog en laat de actie spatiaal verbrokkeld voorbijhossen. De versie van Schrader is daarentegen klassiek geënsceneerd, met scènes die logisch worden uitgewerkt en overzichtelijk gepresenteerd.

Wat de puur visuele kant betreft, is het duidelijk dat op de set van Harlin de grote Vittorio Storaro de broek droeg: elk beeldje is opzichtig kunstzinnig belicht in een bonte maar niet ter zake doende afwisseling van gele, blauwe en rode filters. Terwijl Storaro’s fotografie bij Schrader veel soberder en realistischer is, helemaal in overeenstemming met de ingetogen teneur van de film.

FOCUSTRAKTEERT : WIN VIJF PAKKETTEN van BEIDE VERSIES VAN THE EXORCIST PREQUEL. ZIE PAGINA 6.

Patrick Duynslaegher