Dave Mestdach
Dave Mestdach Chef film van Knack Focus

DE KOP ERAF – David Lynch’ cultdebuut Eraserhead – nu uit op blu-ray – blijft een droom van een duistere, diep verontrustende schoonheid.

David Lynch

VS, 1977

Filmfreak / blu-ray

Film: ****

Extra’s: ***

Mijn kind, schoon kind, wil het gezegde. Cultmeester David Lynch deed het hoofdpersonage Henry van zijn bezwerende debuutfilm Eraserhead (1977) wel danig aan die stelling twijfelen. In die op pellicule getrokken nachtmerrie (eindelijk in een gerestaureerde versie uit op blu-ray) zie je hoe Henry Spencer plots vader wordt van een gedrocht van een baby – iets waarvoor Lynch naar verluidt een koeienfoetus bezigde.

In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, was Lynch’ toenmalige vrouw Peggy allang van hun dochter bevallen toen de regisseur kwam aanzetten met zijn surrealistische zwart-witfabel, al spelen angst voor het ouderschap, seksuele stress en de horreurs van het huwelijk wel degelijk een centrale rol – net als dansende kippen en zingende radiators for that matter. Bovendien moest Lynch, die werkte met een beurs van het American Film Institute, meer dan vijf jaar wachten om zijn film af te werken.

Dat betekende niet alleen dat sets voortdurend moesten worden afgebroken om daarna weer te worden opgebouwd, aangezien zijn cameraman Herb Caldwell het na twee jaar aftrapte, zag Lynch zich ook verplicht Frederic Elmes te engageren als director of photography. Bovendien noopte het hoofdrolspeler Jack Nance ertoe vijf jaar lang hetzelfde, onmogelijk hoge haar te dragen; een kapsel dat Lynch naar dat van hemzelf had gemodelleerd.

Wat het woord ‘eraserhead’ precies betekent, heeft de eeuwig enigmatische Lynch nooit willen onthullen. Ook naar de achterliggende betekenis van de bizarre keukenscènes en groteske intermezzo’s blijft het gissen. Wel zeker is dat de postindustriële decors waarin Henry ronddoolt verwijzen naar Lynch’ jaren in Philadelphia, waar hij met zijn jonge gezin vijf jaar lang een armmoedig flatje betrok met uitzicht op roestige fabrieken en ‘waar een algemene sfeer van geweld, haat en vuiligheid heerste’.

Dat Eraserhead het startschot van een even persoonlijk, universeel, invloedrijk als ongrijpbaar oeuvre zou worden – The Elephant Man (1980), Blue Velvet (1986), The Straight Story (1999) en andere gunstig gestoorde meesterwerken zouden volgen – had niemand kunnen voorspellen. Op de première in New York kwamen slechts 25 mensen opdagen, onthult Lynch in het tachtig minuten durende talking head-interview dat als extra bij deze blu-ray zit.

Gelukkig werd Eraserhead daarna wekelijks hernomen als middernachtfilm, waarop de cultaanhang, het aantal schermen en de boxofficecijfers gestaag groeiden. Dat wekte niet alleen de interesse op van Mel Brooks, die Lynch’ volgende project The Elephant Man zou financieren. Het leverde ‘de Jimmy Stewart from Mars’, zoals Brooks zijn poulain doopte, een paar jaar later ook de complimenten op van Stanley Kubrick, die Eraserhead citeerde als inspiratiebron voor zijn eigen horrortrip The Shining en het een van zijn favoriete films aller tijden noemde.

Geef toe: niet slecht voor een hoogst bizar, voor hooguit 10.000 dollar gedraaid zwart-witfilmpje over een mutante baby en zijn lichtelijk verontruste ouders.

DAVE MESTDACH

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content