Zestien jaar na The Nightmare Before Christmas komt Henry Selick met een nieuw stopmotionsprookje voor (niet te) jong en oud: Coraline. Een gesprek over ’s mans Disneyverleden, de grenzen van de animatie en hedendaags kinderentertainment. ‘Sprookjes mogen stekels hebben!’

Door Steven Tuffin

Henry Selick lijkt haast een van zijn eigen iconische poppetjes. De man is graatmager en heeft een gezicht dat herinneringen oproept aan de onvergetelijke tronies uit de Duitse expressionistische cinema. Zelfs zijn stem zou die van een of ander schattig tekenfilmfiguurtje kunnen zijn.

Zijn opvallende look past echter perfect bij zijn status van halfgod in de animatiewereld. Eind jaren 70 ging hij aan de slag bij Walt Disney Pictures, waar hij in de eighties uit ontevredenheid opstapte om zijn eigen weg te gaan. Ironisch genoeg brak hij in 1993 door met het stopmotionpareltje The Nightmare Before Christmas, een Disneyproductie die hij samen met Tim Burton overzag. Enkele jaren later verfilmde hij Roald Dahls James and the Giant Peach (1996). Zijn eerste – en tot op heden enige – liveactionprent Monkeybone (2001) draaide uit op een catastrofale flop.

Selick maakt met Coraline echter een stevige comeback. Zijn visueel verbluffende adaptatie van Neil Gaimans gelijknamige boek doet het verhaal van een eenzaam meisje dat in haar nieuwe huis een gang vindt naar een alternatieve wereld waar haar ouders wel om haar geven. Enige minpunt? Deze moeder en vader hebben zwarte knopen in plaats van ogen! Wat volgt, is een donker verhaal dat soms aan The Nightmare Before Christmas doet denken en op andere momenten net afstand van die hedendaagse klassieker lijkt te nemen.

Selick: Je vertrekt altijd van wat je in het verleden hebt gedaan. Soms probeer je je oude technieken te verbeteren, soms probeer je ze compleet overboord te gooien. Dat laatste zal me nooit lukken – hoe hard ik ook probeer. Stopmotion-animatie heeft een ingebouwde stijl die je niet kunt afschudden. Ik besef maar al te goed dat de poppen, de miniatuursets, en de belichting van Coraline aan The Nightmare Before Christmas herinneren. Toch hebben we geprobeerd om nu iets gewaagder uit de hoek te komen. We zijn voor extremere kleurcombinaties gegaan en de personages en hun omgeving ogen geflipter. Ik wilde weg van de typische animatielook en ambieerde een wereld die op de onze lijkt. Alleen op die manier zou de kijker zich bij het verhaal van onze heldin betrokken voelen.

Vond je het verhaal niet ontzettend grimmig?

Selick: Daar lig ik niet wakker van. Neils boek sprak me net aan omdat het me aan de sprookjes uit mijn kindertijd deed denken. Ik heb niets met de steriele, van alle doorns ontdane ‘producten’ die kinderen vandaag in hun strot geramd krijgen. Dingen als Toy Story en Harry Potter kunnen me gestolen worden. Speelgoed dat tot leven komt? Een jonge tovenaar? Laat me niet lachen. Echt aangrijpende verhalen zijn uit het leven gegrepen. Welk kind droomt er niet van om zijn saaie ouders door twee levendiger zielen te vervangen? Trouwens: Neils uitgeverij heeft eraan getwijfeld of het wel een goed idee was om Coraline als een kinderboek aan te prijzen. Daar is maandenlang over gediscussieerd.

Hollywood stond waarschijnlijk niet te springen om je film te bekostigen.

Selick: Gelukkig zaten mijn producenten en ik vanaf dag één op dezelfde golflengte. Ze beseften dat onze film een eigen gezicht zou hebben. Pixar, DreamWorks en Disney leveren vandaag al genoeg ‘speel op veilig’-troep af. Begrijp me niet verkeerd: al die productiehuizen hebben in het verleden fantastisch werk geleverd. Walt Disney himself was verantwoordelijk voor enkele van de griezeligste films die ik ooit gezien heb. Kijk maar naar Sneeuwwitje, Pinocchio en Fantasia. Het waren die pareltjes die ik tijdens de eerste gesprekken met onze financiers vermeldde en zij beseften maar al te goed dat al die films nu onvergetelijke klassiekers zijn.

Je houdt van het rijke Disneyverleden. Waarom verliet je de studio dan in het begin van de jaren 80.

Selick: In de seventies studeerde ik aan Cal Arts, een kunstschool in de buurt van Los Angeles. In mijn klas zaten de latere Pixarbaas John Lassetter en The Incredibles-regisseur Brad Bird. Tim Burton zat een jaartje lager. Die hele bende belandde bij Disney op een scharniermoment: Ome Walt was een tiental jaar dood en de oude garde was haast pensioengerechtigd. Het hele bedrijf leek ingedommeld. Dat was een vreselijke teleurstelling voor een bende creatieve jonge honden zoals wij. Ik voelde me er echt niet thuis. Revolutionaire projecten zoals Fantasia waren niet aan de orde. Ik ontmoette mensen die hun hele leven aan het tekenen van Mickey Mouse hadden gewijd. Als je hen vroeg om iets anders te proberen, bevroren ze.

Van ‘Coraline’ bestaat een indrukwekkende 3D-versie. Toch zeg je evenveel tijd en aandacht in de2D-versie te hebben gestoken.

Selick: Versta me goed: probeer zeker een zaal te vinden waar de 3D-versie van Coraline gedraaid wordt. Stop-motionfilms worden op echte sets gedraaid, en dankzij de nieuwe digitale 3D-technieken konden we die wonderlijke locaties tastbaarder weergeven. Bovendien speelden we naar hartenlust met de diepte-effecten. De echte wereld oogt in Coraline vrij vlak, want pas als het wicht de ‘andere’ wereld betreedt, trekken we alle 3D-registers open. Tegelijkertijd ben ik ontzettend trots op de 2D-versie. Die maakte ik omdat ik besefte dat de wereld barst van de mensen wier dieptezicht niet je dat is – toen ik de film aan twee van mijn voormalige leerkrachten wilde tonen, merkte ik bijvoorbeeld dat ze allebei een ooglapje droegen. De mensen die de 2D-versie zien, worden op een feller kleurenpallet getrakteerd. Hoewel de 3D-technieken nu geoptimaliseerd zijn, zorgt het brilletje er nog steeds voor dat kleuren iets donkerder lijken.

De adembenemende visuals doen vermoeden dat je een kunstliefhebber bent.

Selick: Ik ben een ongelooflijke fan van het werk van Wassily Kandinsky, een Russisch-Franse kunstschilder en graficus van het begin van de 20e eeuw. Zijn vroege, realistische periode zegt me iets minder, maar van zijn abstract werk kan ik urenlang genieten. Daarnaast voel ik een nauwe band met Egon Schiele en Vincent van Gogh. Van die laatste had ik tot voor kort nog nooit een doek in het echt gezien, enkel reproducties en foto’s. Toen ik the real thing mocht aanschouwen, pinkte ik een traan weg. Van Amerikaanse highbrow kunst heb ik weinig kaas gegeten, maar comic-artiest Robert Williams vind ik dan weer fantastisch. Zijn werk kun je nog het best als een botsing tussen cartoons, seks en geweld omschrijven.

Met ‘Coraline’ en de recentste Pixarprenten lijkt Tinseltown eindelijk zijn geld op artistiek uitdagender animatiefilms te durven zetten.

Selick: Dat vind ik wat naïef: Hollywood is en blijft een geldmachine. De productiehuizen zullen ons nooit centen geven om artistiekere films te maken. Animatie is in de VS aan banden gelegd. Hoewel de kunstvorm al meer dan een eeuw oud is, wordt er ongelooflijk onavontuurlijk mee omgesprongen – en dat terwijl de mogelijkheden onbeperkt zijn! Net daarom doe ik mijn uiterste best om de grenzen van ‘het genre’ te verleggen. Ik heb Waltz with Bashir – Ari Folmans geanimeerde docu over de oorlog tussen Israël en Libanon in 1982 – nog niet gezien, maar wat ik erover hoor, stemt me hoopvol. Volgens mij staat animatie nog maar in zijn kinderschoenen. Mensen beginnen eindelijk te beseffen dat je er ook ernstige onderwerpen mee kunt aanpakken. Ik kan niet wachten tot de dag wanneer animatie zijn ‘ just for kids‘-stempel helemaal kwijt is.

Het zou dus best kunnen dat je ooit een KNT-film draait?

Selick: Ondanks mijn stijgende leeftijd blijf ik een onvolwassen vlegel. Ik voel me keer op keer aangetrokken tot verhalen voor kinderen. Ik zie me dus niet meteen een huiveringwekkende griezelfilm of een bloedserieuze docu maken. Al wil dat niet zeggen dat ik altijd films voor het gehele gezin zal maken.

Laatste vraag: hoe kijk je terug op het abominabele ‘Monkeybone’?

Selick: Die film had ik nooit mogen maken. Live action is mijn ding niet, punt! Ik had dat al na enkele uren op de set door, en nadien moest ik mezelf echt naar de set slepen. Ik had het gevoel dat ik aan het hoofd stond van een leger waarop ik geen enkele greep had. Misschien was dat wel de vreselijkste periode uit mijn leven. Bedankt om me eraan te herinneren. (Lacht)

Coraline

Vanaf 10/6 in de bioscoop.