Tom Hanks, Steven Spielberg en HBO duiken in de tiendelige reeks The Pacific opnieuw onder in WO II en zetten deze keer het strijdgewoel in de Stille Oceaan centraal. Het levert de duurste miniserie uit de geschiedenis op, een spectaculair oorlogsdrama vol plastic palmbomen, nachtelijke gevechten en soldaten die in hun bed pissen.
Allemaal samen, op de tonen van Happy Birthday to You: ‘How fucked are you now, how fucked are you now, how fucked are you no-ow, you surely are fucked!’ Het liedje komt uit de eerste aflevering van The Pacific, een tiendelige miniserie over de gevechten tussen de Amerikanen en de Japanners in de Stille Oceaan tijdens WO II, en wordt gezongen door enkele Amerikaanse soldaten. Als u gezien hebt wat eraan voorafging, zult u begrijpen waar hun versie vandaan komt. De jongemannen zijn gelegerd op het eiland Guadalcanal en hebben net een bloederige veldslag uitgevochten met Japanse troepen die het strategisch plaatsje koste wat het kost in handen willen krijgen.
In de ‘Battle of the Tenaru’, zoals de eerste slag om Guadalcanal bekend staat, werden de Amerikaanse soldaten op het eiland in de nacht van 21 augustus 1942 urenlang aangevallen door het Japanse leger. De Amerikanen konden de golven Japanse soldaten echter afhouden en honderden slachtoffers later – de stranden lagen bezaaid met dode manschappen – moest de Japanse legerleiding de nederlaag toegeven. Tenaru was een van de eerste grote overwinningen van de VS in de slag om de Stille Oceaan, en een keerpunt in het verloop van de Tweede Wereldoorlog aan die kant van de wereld.
Vogels in plastic bomen
Ook al komt de naam Guadalcanal u misschien bekend voor, de kans dat u kunt uitleggen wat daar precies gebeurd is, is klein. De strijd op leven en dood tussen de VS en Japan in de Stille Oceaan, de manier waarop het Amerikaanse leger eiland na eiland – ‘islandhopping’, zoals dat heet – de vijand moest terugdringen, de man-tegen-mangevechten op de stranden: ze zijn bij ons haast onbekend. Het dramatische begin – de aanval op Pearl Harbor – en het nog dramatischer einde – de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki – doen wel een belletje rinkelen, maar wat er tussenin is gebeurd veel minder.
Als het een troost mag wezen: in de VS is het niet veel beter. De bijdrage van het Amerikaanse leger aan de bevrijding van Europa is ook daar veel uitgebreider beschreven en verfilmd dan de gevechten in de Stille Oceaan. Pearl Harbor zelf en enkele veldslagen, zoals die bij Iwo Jima, hebben wel de grondstof geleverd voor films, maar de hele campagne – waarbij meer dan honderdduizend Amerikanen zijn gestorven – is nooit zo uitgespit als de overwinning op nazi-Duitsland.
Die vaststelling was voor acteur Tom Hanks de aanzet om The Pacific te maken. Tijdens de opnames van Saving Private Ryan, de oorlogsfilm van Steven Spielberg uit 1998, kreeg hij een boek van bijna tweeduizend pagina’s over WO II in handen geduwd. Bij het lezen viel Hanks – zelf de zoon van een veteraan van de campagne in de Stille Oceaan – op hoe weinig aandacht er besteed werd aan de gebeurtenissen in Guadalcanal en co, en hij kreeg het idee om er een tv-serie rond te maken.
Op dat moment stonden Hanks en Spielberg echter op het punt om te beginnen met Band of Brothers, de gelauwerde miniserie over de lotgevallen van Easy Company tijdens de bevrijding van Europa. De plannen voor The Pacific moesten dus in de koelkast, tot HBO in 2007 het licht op groen zette voor een nieuwe reeks over WO II. En die mocht wat kosten: het budget voor The Pacific werd eerst geraamd op honderd miljoen dollar, maar Hanks en Spielberg klokten af op het dubbele, wat van de serie de duurste minireeks – voor zover je dat woord nog kunt gebruiken – uit de tv-geschiedenis maakt.
Als je The Pacific bekijkt, wordt duidelijk waar al dat geld is heengegaan: naar palmbomen, zand en kogels. Het gros van de opnames vond plaats op een vijftigtal kilometer van Melbourne, waar alle nodige decors werden nagebouwd. De jungles waarin de soldaten rondlopen, de stranden waarop ze vechten: ze zijn grotendeels voor deze reeks aangelegd. Om de beroemde slag bij Iwo Jima, die enkele jaren geleden door Clint Eastwood verfilmd werd, te reconstrueren, werd bijvoorbeeld voor één miljoen dollar vulkanische as naar de set getransporteerd. Het decor was zo realistisch dat er zich volgens de producers na een tijdje lokale vogels tussen het plastic nestelden.
Het donkere broertje van Band of Brothers
Omdat beide reeksen over WO II gaan en Hanks en Spielberg de touwtjes in handen hadden, worden The Pacific en Band of Brothers vaak in één adem genoemd. De twee zijn verwant, maar tegelijk kun je heel wat verschillen aanwijzen. In Band of Brothers zat meer een duidelijke structuur – de tocht van Easy Company – terwijl The Pacific meer uit losse sfeeropnames bestaat die met elkaar verbonden worden door drie centrale personages.
En dat zijn: Robert Leckie, een would-be schrijver die vol zelfvertrouwen aan de campagne begint, maar gaandeweg steeds meer onder druk komt te staan, Eugene Sledge, een jongeman die bij het leger gaat ondanks zijn hartkwaal, en John Basilone, een ware oorlogsheld die altijd in de frontlinie te vinden is. Die drie mensen hebben echt bestaan, en de eerste twee hebben hun ervaringen neergeschreven in memoires die voor The Pacific als basis dienden. Ze behoorden niet tot hetzelfde bataljon, maar kwamen elkaar tijdens de campagne tegen. Daardoor komen ze in de reeks afwisselend aan bod en zie je door hun ogen de vooruitgang van het Amerikaanse leger.
The Pacific is ook een stuk donkerder en wreder dan Band of Brothers. Volgens veel historici is een van de redenen waarom de gevechten in de Stille Oceaan minder bekend zijn bij het grote publiek, het feit dat de oorlog daar minder zwart-wit was dan in Europa. Door de Holocaust was de strijd tussen geallieerden en nazi’s een gevecht tussen Goed en Kwaad, maar het beeld over de campagne in de Stille Oceaan is meer genuanceerd, gekleurd door barbaarsheid en raciale haat langs beide kanten.
De vijand was nog fanatieker dan de nazi’s en schrok niet terug voor zelfmoordacties, maar ook de Amerikanen hebben zich schuldig gemaakt aan wreedheden: in de eerste aflevering is bijvoorbeeld te zien hoe soldaten een overlevende Japanner letterlijk als schietschijf gebruiken, tot Leckie een einde maakt aan zijn lijdensweg. ‘We wilden dat mensen zouden zeggen: we wisten niet dat onze soldaten de Japanners dat hebben aangedaan’, zei Hanks daarover tegen Time.
Terwijl er over Band of Brothers nog een heroïsche, idealistische sluier hangt, is The Pacific – dat bij de Emmy Awards 23 nominaties kreeg en 8 beeldjes won – een stuk nihilistischer. De onmenselijke omstandigheden in de jungle, waar hitte en stortregens elkaar afwisselen, de ware doodsverachting van de Japanners, de vele lijf-aan-lijfgevechten eisen snel hun tol onder de Amerikanen. Leckie zelf begint na een paar afleveringen en veldslagen door de psychologische en lichamelijke stress zelfs ’s nachts weer in zijn broek te pissen, een aandoening die hem een reis naar de psychiatrische afdeling oplevert, waar het vol zit met soldaten met zelfmoordneigingen. Veel meer dan een heldenverhaal over de verovering van de Stille Oceaan is The Pacific ‘een onderzoek naar wat oorlog doet met een mens’, zoals een van de schrijvers het in een interview omschreef. In die zin is het zijn geld meer dan waard.
Door Stefaan Werbrouck
Om de slag bij Iwo Jima te reconstrueren werd voor één miljoen dollar vulkanische as naar de set getransporteerd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
