In dertig jaar tijd creëerde de Japanse grootmeester een bonte stoet aan onvergetelijke personages – van pacifistische prinsessen over speelse bosgeesten tot menselijke visjes.

Lupin the Third: The Castle of Cagliostro – 1979

Miyazaki’s debuutfilm – de enige die hij maakte als studiohuurling – is gebaseerd op zijn tekenfilmserie Lupin the Third, en die is op haar beurt gebaseerd op de gelijknamige mangastrips. Daarin volgt de animegoeroe de avonturen van het titelpersonage, de kleinzoon van gentlemandief Arsène Lupin. Die tracht een prinses uit de klauwen van de boosaardige hertog van Cagliostro te redden en hoopt intussen ook een geheime schat te vinden. Dit romantische mysteriedrama is nog geen Miyazaki pur sang, al valt de hand van de meester wel al te herkennen in de prachtige Italiaanse Rivièralandschappen en architecturen.

Nausicaä of the Valley of the Wind – 1984

Voor dit postapocalyptische fantasyepos baseerde Miyazaki zich op zijn gelijknamige mangastrip die hij uiteindelijk pas in 1994 voltooide. Centraal staat de pacifistische Prinses Nausicaä die met alle geweld poogt te voorkomen dat twee rivaliserende naties zichzelf en hun wereld te gronde richten. Onder de giftige gassen, reuzegrote insecten en brandende braaklanden schuilt alvast een sterke ecologische en humanistische boodschap waarvoor Miyazaki zich trouwens liet inspireren door de kwikvervuiling van de Minamatabaai. Hoewel de prent met 1 miljoen verkochte tickets zijn eerste nationale blockbuster werd, bleef het wachten tot in 2005 voor de oorspronkelijke, onverknipte versie ook in Engelstalige versie (met de stemmen van Alison Lohman, Uma Thurman en Shia LaBeouf) op dvd uitkwam.

Laputa: Castle in the Sky – 1986

Na het succes van Nausicaä stampte Miyazaki samen met Isao Takahata – die in 1988 het meesterwerk Grave of the Fireflies regisseerde – de befaamde Studio Ghibli uit de grond. De naam voor zijn animatiecomplex in hartje Tokio haalde Miyazaki, die als jongeman zelf vliegtuigjes ontwierp, bij de bijnaam die de Italianen gaven aan de vliegtuigen waarmee ze tijdens de Tweede Wereldoorlog verkenningsopdrachten uitvoerden boven de Libische woestijn. De eerste Ghiblilangspeler was deze energieke fantasyfilm, losjes gebaseerd op Gulliver’s Travels en gesitueerd in een Welsh mijnwerkersdorpje uit een alternatieve 19e eeuw. De wereld van de jonge Pazu staat plots helemaal op zijn kop wanneer de mooie Sheeta letterlijk in zijn armen valt en hij samen met haar de geheimen van de zwevende stad Laputa tracht te ontcijferen. Geen grote kaskraker, wel een cultklassieker, bevolkt door koddige piraten, geheim agenten en magische medaillons, plus een van de weinige mannelijke hoofdpersonages uit de feministische Miyazakicataloog.

LAPUTA: CASTLE IN THE SKY

7/10 en 11/10

My Neighbour Totoro – 1988

Mei en Satsuke verhuizen samen met hun vader naar een oud huis op het platteland om dichter bij hun zieke moeder te kunnen zijn. Daar maken de twee meisjes kennis met delokale bosgeesten of ’totoros’, die hen eerst schrik aanjagen, maar met wie ze algauw de meest magische avonturen beleven. Daar draait het om in dit ontroerende familiesprookje, waarin Miyazaki rake psychologische karakterschetsen combineert met ongebreidelde fantasie en de rijkelijk gedetailleerde celanimatie van artdirector Kazuo Oga. Misschien wel Miyazaki’s beste en bekendste kaskraker, die van Totoro – in Japan zeker zo beroemd als Winnie The Pooh – ook in het Westen een graag geziene kindervriend maakte.

Kiki’s Delivery Service – 1989

Hoewel Miyazaki de mosterd haalde bij een kinderboek van Kadono Eiko, schiet er van de originele literaire bron niet veel meer over. In deze aandoenlijke coming of age-film voor tienermeisjes verlaat de vrolijke Kiki het ouderlijke huis samen met haar pratende kat om een volleerde heks te worden. Op het eerste gezicht lijkt dit zijn meest conventionele film, maar Miyazaki etaleert zijn meesterschap vooral in de narratieve subtiliteiten met rake observaties over opgroeien en de hartverscheurende dilemma’s die daarmee gepaard gaan.

Princess Mononoke – 1997

De grootste Japanse kaskraker – tot Titanic het record enkele maanden later alweer verbrak – is dit ambitieuze fantasyepos. Het kostte Studio Ghibli dik 20 miljoen dollar, maar bracht alleen al in Japan 150 miljoen dollar in het laatje. Miyazaki duikt het feodale Muromachitijdperk in, waar we een vervloekte krijger volgen die in de donkere wouden in een epische strijd terechtkomt. Kemphanen van dienst zijn Lady Ebony, de menselijke clanleidster die vooral aan de lokale mijnbouw denkt, én Princess Mononoke (naar de Japanse term voor geest of monster), een door wolven opgevoed mensenkind dat vooral de dierenwereld wil beschermen. Het resultaat is een tegelijk poëtisch en brutaal, voor het eerst ook met CG-elementen doorspekt avonturenverhaal dat in deStates door de broertjes Weinstein in een verknipte versie dreigde te worden uitgebracht. Tenminste: tot Miyazaki hen een samoeraizwaard opstuurde, plus een briefje met de mededeling: ‘No cuts.’

Porco Rosso – 1992

Met Porco Rosso richtte Myazaki zich op mannen van middelbare leeftijd en vooral op zichzelf. De protagonist is kapitein Marco Pagot, die als premiejager luchtpiraten achternazit langs de Adriatische kust en stiekem verliefd wordt op clubeigenares Gina, maar na een banvloek als een rood varken door het leven moet. Niet alleen brengt Myazaki met de sierlijke luchtcapriolen en de autobiografische knipogen alweer een hommage aan zijn geliefde vliegtuigpioniers, deze oorspronkelijk als kortfilm voor Japan Airlines geconcipieerde avonturenprent bevat ook politieke en sociale thema’s – lees: de opkomst van het fascisme en de teloorgang van het humanisme. Een mix van Hemingway, Casablanca en Wings, maar dan met een rood varken.

Howl’s Moving Castle – 2004

Na het moeizame productieproces van Spirited Away had Miyazaki nog zijn pensioen aangekondigd, maar hij zette zich toch weer aan de tekentafel nadat regisseur Mamoru Hosoda het met deze vrije Dianne Wynne Jonesadaptatie voor bekeken hield. De heldin in kwestie is de hardwerkende 18-jarige hoedenmaakster Sophie, die door de Heks van Verspilling in een oud vrouwtje wordt omgetoverd en dan maar in dienst treedt als schoonmaakster op het vliegende kasteel van de mysterieuze tovenaar Howl. Ondanks de Oscarnominatie en overwegend positieve kritieken bleek Miyazaki’s negende langspeler echter niet zijn beste. Toch zweeft de film met zijn filosofische reflecties over identiteit en humanisme en zijn meesterlijke oog voor kleur en detail nog altijd hoog boven de animatieconcurrentie uit.

HOWL’S MOVING CASTLE

8/10 en 10/10

Spirited Away – 2001

Zestien jaar na de oprichting van Studio Ghibli scoorde Miyazaki eindelijk ook in het Westen een dikke hit met dit magnifieke, bij vlagen nochtans behoorlijk lugubere sprookje dat hem zijn allereerste Oscar én een Gouden Beer opleverde. Alles draait, zwiert en zweeft rond de 10-jarige Chihiro, die haar ouders in varkens ziet veranderen en nadien in een bizar badhuis vol geesten en goden belandt. In tegenstelling tot My Neighbour Totoro focust de film vooral op de boosaardige kant van de geestenwereld met zijn Alice in Wonderland-achtige stoet van groteske en monstrueuze creaturen. Toch belichaamt de dappere Chihiro ook Miyazaki’s optimistische toekomstbeeld, met haar respect voor de natuur en het Japanse culturele en mythologische erfgoed. Nog steeds de grootste Japanse kaskraker ooit – totale opbrengst: 265 miljoen dollar – met fabuleus tekenwerk, ingenieus ingelaste computereffecten en een zeldzaam hoge 8,5-quotering op de internetfilmbijbel Imdb.com.

SPIRITED AWAY

16/10

Ponyo on the Cliff by the Sea 2009

Nooit kwam Miyazaki’s ecologische bekommernis zo prominent naar voren als in zijn meest recente fabel, losjes gebaseerd op De Kleine Zeemeermin van Hans Christian Andersen. Tovenaar Fujimoto dreigt een tsunami van Bijbelse proporties op de mensheid los te laten, wanneer het kleine visje Ponyo beste maatjes wordt met een 5-jarig jongetje en besluit om mens te worden. Met lieflijke pastelkleuren en impressionistische toetsen schildert Miyazaki een kindvriendelijk en milieubewust sprookje. Dat ‘schilderen’ mag u bovendien letterlijk nemen: aangezien Miyazaki de computerafdeling van Studio Ghibli opdoekte, werden alle 170.000 tekeningen van de film – een record – immers volledig met de hand gemaakt. Superieur vakmanschap, waarin de Japanse animatiereus na het luchtruim ook de oceaan verkent.

PONYO ON THE CLIFF BY THE SEA

9/10, 11/10 en 16/10

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content