‘The Godfather of Reality TV’, zo wordt de nu 73-jarige Barris genoemd. Maar in zijn hoogdagen, toen hij de Amerikaanse televisie bestookte met zijn wild-ironische spelformats, stond hij veeleer bekend als ‘The Ayatollah of Trasherola’ of ‘The Destroyer of Civilization As We Know It’.

Om dat te begrijpen (en als u tenminste oud genoeg bent), moet u maar eens terug in de tijd gaan, naar de jaren ’80. Toen pakte de BRT uit met een van haar meest memorabele programma’s: De Gong Show, waarin onder anderen een losgeslagen Zaki (vader van de broers Dewaele) een gong bediende om erbarmelijk talent van Vlaamse bodem terug naar de coulissen te jagen. Groot was ook de opwinding toen in 1995 onze kleurrijkste zender VTM met huppeldepup Ingeborg aan Blind Date begon, niet zozeer omwille van de format als wel omwille van de surreële platheid die de vrijgezellenrijmpjes kenmerkte. Weinigen in dit meer dan geografisch vlakke land wisten toen en weten nu dat het brein achter die twee shows dat van Barris was.

Hij begon als bediende bij televisiezender ABC, die vroeg in de jaren ’60 zijn programmatie vanaf 5 uur ’s namiddags zocht te verlengen tot 10 uur ’s morgens met de meest routineuze, volstrekt verwisselbare spelletjes. Barris kreeg er een punthoofd van en bedacht nieuwe formats waarin niet zozeer het spel als wel de spontaneïteit de hoofdrol speelde. The Dating Game (1965-1986) was zijn eerste voltreffer, al kan de Vlaamse versie Blind Date moeilijk veel spontaans worden verweten. The Newlywed Game (1966-1974), waarin elk individu van pas getrouwde koppels apart vragen over de ander moet beantwoorden met de bedoeling zoveel mogelijk gelijke antwoorden te verzamelen, was, zoals Barris zelf zegt tijdens een gesprek naar aanleiding van Clooneys film, ‘een microkosmos van het huwelijk zoals we het kenden in de VS’. ’50 % van de deelnemers scheidde achteraf van elkaar,’ vertelt hij, ‘en ik denk dat wel 50 % van de Amerikaanse huwelijken op een echtscheiding uitdraaide. Respect was trouwens vaak ver te zoeken in de show. Een groot percentage van de huwelijken in de VS missen elke vorm van respect. De koppels zouden gelijk wat zeggen voor een ijskast, en voor een auto of vliegtuig zouden ze elkaar vermoorden. We moesten met andere woorden onze prijzen op een bepaald laag niveau houden. Ik ben serieus: ze konden alleen een vaatwasser winnen. Want vaak ging het van fun en entertainment naar pure boosaardigheid.’ (Dit is trouwens het programma waarop een kandidate de vraag ‘Where is the strangest place you’ve ever had the urge to make whoopee?’ beantwoordde met: ‘In the butt?’)

De show die Barris echt in de spots plaatste, was natuurlijk The Gong Show, waar hij de grenzen van entertainmenttelevisie verlegde met zijn sexy, quasi-gedrogeerde gastheerschap, het in de prak gongen van dubieus talent, maar ook het laten opvoeren van pikante acts zoals twee jonge meisjes die seksueel suggestief zijn met lolly’s. Fatsoensrakkers onder de critici schreeuwden schande en raakten de gevoelige Barris diep in zijn televisiehart. Na 4 jaar The Gong Show verkocht hij zijn productiefirma voor een slordige 100 miljoen dollar en nam hij de wijk naar Frankrijk. Maar in 1982 was hij terug, en hoe. Met een autobiografie waarin hij stelde dat hij achter de schermen ook een CIA-killer was. Vandaag weigert hij, net als Clooney, vragen over de waarheid of valsheid van het boek te beantwoorden. Destijds klaarde hij enigszins het mysterie op: ‘Ik solliciteerde eens bij de CIA en terwijl ik in de running zat, ging ik toch maar voor de teevee werken. Ik vroeg me wel vaak af wat er zou zijn gebeurd als ik beide had gedaan.’ Het boek werd helaas kritiekloos neergesabeld. ‘Wat verwacht je van de man die ons The Dating Game en The Gong Show bracht?’ sneerde de pers.

Op de vraag of het Amerikaanse volk van Barris de shows kreeg die het verdiende, is zijn antwoord een kordaat ja. ‘Zeker en vast. Ik denk dat ik de intelligentie van het grote Amerikaanse publiek nooit heb overschat. Ik zeg niet dat de Amerikanen het domste volk zijn dat ooit de aarde bewandelde, maar het scheelt niet veel. Tegelijk echter is daar niets mis mee en zijn die shows er om de mensen te entertainen. De intelligentsia, ja die hebben altijd kritiek. Ze zullen nooit toegeven dat ze kijken, maar ik kan me goed voorstellen dat ze even hard aan het scherm gekluisterd zitten. De grote hoop wil gewoon geëntertaind worden. Kijk naar professioneel football. Mensen drinken bier, schrijven letters op hun shirtjes. Dat is toch niet het meest erudiete dat je kunt doen op deze wereld. Je moet overigens helemaal niet erudiet zijn. En dat geldt ook voor de shows.’

Barris kreeg regelmatig het verwijt te horen dat hij zijn kandidaten misbruikte en vernederde ter meerdere eer en glorie van zijn volkomen narcistische persoontje. ‘Onzin’, zegt hij. ‘Iedereen had een reuzeleuke tijd. Alle kandidaten waren wat blij op teevee te komen.’ Dat was zelfs zo in het wonderlijke The $ 1.98 Beauty Show, een uitstekend idee om komaf te maken met de Iedereen-Beroemd-cultus die Vlaanderens trienen allerhande in de greep heeft. ‘Ongetwijfeld een van mijn favoriete shows aller tijden. Het was een soort schoonheidswedstrijd, met dat verschil dat wij vrouwen hadden die, nou, niet zo aantrekkelijk waren. Ze dansten en stonden daar maar in het zwempakjes te draaien dat het een lieve lust was voor een jury van drie beroemdheden. Het mooie aan de show was natuurlijk dat die jury nooit een reet uitstak! Ze deden gewoon niets! Ze gaven geen score, kregen nooit een vraag. Ze zaten daar gewoon en schreven vanalles op, maar wij vroegen hen nooit wie zij zouden kiezen. Nee, het was ik die plots iemand aanwees als winnares. Als de kandidate opsprong en helemaal opgewonden geraakte, deden we er wat mee. Reageerde ze gewoontjes met ‘O, goed dan’, dan zeiden we dat ze ’t mocht vergeten. Waarop we iemand anders kozen. Om af te sluiten, gaven we iedereen een groot boeket van dooie radijzen en onkruid, waarmee de meisjes steevast fier als een gieter naar buiten wandelden.’

Nu hij niet meer van de jongste is en beseft dat niemand nog echt van hem wakker ligt, heeft Barris, die voorwaar longkanker overleefde, wellicht de mooiste van zijn shows uitgedacht: I Thought You Were Dead, waarin de deelnemers stuk voor stuk doodgewaande figuren zijn. De bijzonder grappige verteller kende dankzij Clooneys film en de recordverkoop van zijn boek een verrijzenis-cum-weerwraak en werkt momenteel aan een sequel op Confessions. l

Door Jo Smets