Spike Lee staat bekend als een intelligente, eigenzinnige en gerespecteerde regisseur die met zijn controversiële films de wereld een geweten tracht te schoppen. Heeft hij met ‘Inside Man’, een in opdracht gedraaide actiethriller, zijn geëngageerde ziel aan de mainstream verkocht? Geenszins. ‘Maar ik heb lang genoeg op mijn knieën gezeten om een budget los te krijgen.’

Spike Lee die een dure genrefilm draait?

Spike Lee: Het was een uitstekend script en die zijn zeldzaam tegenwoordig. Ik wilde trouwens altijd al eens een bankovervalfilm draaien. Dog Day Afternoon is een van mijn favoriete films en als je dan door een studio gevraagd wordt om een script te verfilmen dat daar enigszins bij aansluit, maar er toch ook weer voldoende van afwijkt, dan moet je niet lang twijfelen. Draaien in opdracht van een studio heeft trouwens zijn voordelen. Het is makkelijker om grote namen te strikken en je hoeft tenminste niet op je knieën te kruipen om een budget los te krijgen. Ik ben er inmiddels 49 en mijn knieën hebben genoeg afgezien. (lacht)

Word je niet zenuwachtig als je zo’n groot budget toevertrouwd wordt?

Lee: Integendeel. Ik word pas zenuwachtig als ik elke dollar moet wikken en wegen. Vroeger moest Denzel bijna gratis voor me werken en dat haatte ik, want grote acteurs verdienen het om goed betaald te worden. Maar je vraagt je wellicht af of ik de film heb kunnen maken die ik in gedachten had, en of de studio zich niet te veel heeft bemoeid? De antwoorden luiden ‘ja’ en ‘nee’. Anders zat ik hier niet.

Vorig jaar heb je een kortfilm voor Unicef gemaakt, een luikje uit de omnibusfilm ‘All the Invisible Children’. Zie je jezelf vaker die toer opgaan?

Lee: Ik ben een filmmaker. Ik hou van mijn werk en ik kies gewoon de opdrachten die me interesseren. Of dat nu een studiofilm is, een independent-project of een documentaire. Momenteel ben ik bezig met een docu over New Orleans en al die vreselijke toestanden na de orkaan Katrina. Toen ik voor het eerst die beelden van de gebroken dijken zag op CNN wist ik het meteen: daar moet ik een

documentaire over maken.

Waarom precies?

Lee: Omdat ik voelde dat het een mijlpaal was in de Amerikaanse geschiedenis. Ik had toen al door dat er meer aan de hand was dan zomaar een natuurramp, en het materiaal dat ik inmiddels bijeengefilmd heb bevestigt dat. Dat ze niet afkomen met het excuus dat zo’n natuurramp onmogelijk kon worden voorspeld: ik heb rapporten liggen van specialisten uit 2003 waarin zwart op wit staat dat die dijken nog geen normale storm hadden doorstaan. Bush bewees niet alleen nog maar eens zijn totale incompetentie; hij gaf duidelijk ook geen ruk om die mensen. Nog steeds niet trouwens. De arme bevolking zit er nog altijd in de stront, en dat zijn zowel blanken als zwarten, dus met ras heeft het niks te maken.

Je wond je ook al op over de onverschillige reactie van Condoleezza Rice.

Lee: Onverschillig? Het mens liep op Madison Avenue schoenen te kopen en ging ’s avonds doodleuk een musical bekijken terwijl mensen aan het verzuipen waren en de lijken door de straten van New Orleans dobberden. Ik klets hier niet uit mijn nek, hé. Daar zijn getuigen van, die aan het woord komen in mijn documentaire, zij het anoniem. Je weet maar nooit waar die wapengekke neoconservatieven toe in staat zijn. Vraag maar aan Dick Cheneys jachtmaatje (lacht).

In ‘Inside Man’ zit een jong gijzelaartje een extreem gewelddadige videogame te spelen waarin zwarte gangleden mekaar afknallen. Even later krijgt gangsta rapper 50 Cent een veeg uit de pan. Die dingen zaten wellicht niet in het originele script?

Lee: Ik wilde er een paar sociale commentaren aan toevoegen. Heel dat macho gangsta-gedoe hangt me de keel uit. Je mag het moraliserend vinden, maar ik vind dat die rappers en die makers van die videospelletjes stilaan mogen beseffen dat hun kunst lang niet zo onschuldig is als ze altijd beweren. Ik heb me zelfs druk gemaakt over de poster van de 50 Cent-biopic Get rich or die tryin’, waarop 50 Cent in de ene hand een microfoon vasthoudt en in de andere een wapen. Is dat werkelijk iets om mee te koketteren als je weet dat er zo veel zwarten omkomen in vuurgevechten? Je bevestigt er alleen maar raciale vooroordelen mee en je geeft zwarte kids het signaal dat geweld nog cool is ook. That’s just dangerous bullshit and so I told him.

Waarom maak je, als New Yorker, geen film over 9/11? Er zijn er in elk geval een flink pak op komst.

Lee: En ik kijk ernaar uit, vooral naar die van Oliver Stone. Ik ben altijd een fan van hem geweest omdat hij de controverse niet schuwt en steeds tot op het bot gaat. Hij doet momenteel zijn best om iedereen gerust te stellen dat zijn 9/11-film geen politieke complotthriller wordt, maar een emo-drama. Maar ik ken Oliver en ik weet wel beter. (lacht) Zelf heb ik voorlopig mijn portie 9/11 wel gehad. The 25th Hour speelde zich af rond Ground Zero en was misschien wel de eerste film waarin 9/11 zo expliciet op de voorgrond kwam. En ook in Inside Man zitten heel wat referenties. Hell, de hele film speelt zich af in Wall Street, waar het nog altijd stikt van de flikken en de honden op zoek naar explosieven.

Zelf nooit de ambitie gehad om een bank te overvallen?

Lee: Nee. Ik zou er te veel aandacht mee trekken. (giert het uit)

(D.M.)