Hij woont in Parijs. Wisselt theater, televisie en film af in België, Nederland en Frankrijk. Duelleert met George Clooney in The American. Vrijt met Frankrijks nieuwste sensatie in de nieuwe van François Ozon. Speelt straks een hoofdrol in Het Vonnis. Johan Leysen verkeert in de vorm van zijn leven. ‘Herhaaldelijk herontdekt worden, het is the story of my life.’

In Jeune et jolie, volgende woensdag in de zalen, portretteert het Franse talent François Ozon een zeventienjarige Parisienne die zich prostitueert. Aan klanten geen gebrek, één springt uit de band: Georges. ‘Zijn leeftijd ten spijt is Georges nog altijd een grote verleider, ook seksueel’, zegt Ozon. ‘Ik wil dat men gelooft in zijn capaciteit om haar te plezieren. Daarom heb ik voor Leysen gekozen, met zijn erg mooi gegroefde gezicht, verleidelijke stem en dito accent. Hij heeft de fysiek van een Amerikaanse acteur, hij heeft iets van Clint Eastwood.’ De 63-jarige Vlaamse Clint Eastwood kan erom lachen. ‘Un visage buriné? Dat heb ik al vaker gehoord. Mijn gelaat is gegroefd. Dat kan ik moeilijk ontkennen. Ik heb daar niet voor gekozen en ben niet van plan om eraan te laten spijkeren. Het voordeel van een man is dat zijn vernietigd gezicht interessant is in een film. Vrouwen hebben dat geluk niet.’

Het stoort Johan Leysen niet dat zijn uiterlijk meespeelt in de beslissing om hem te casten. ‘Voor die filmgasten is je uitstraling verbonden met je fysiek. Neem nu Clint Eastwood. Dat is een fantastische acteur, maar zijn kop, zijn fysiek, zijn blik, zijn uitstraling zijn hoe dan ook al fantastisch. Zet daar een camera op en je hebt een fantastisch shot. Dat heb je met andere hoofden minder.’

Leysen draait al mee sinds 1977. Rubens in Rubens, schilder en diplomaat van Roland Verhavert en Hugo Claus was de eerste in een lange, lange rij personages. IMDb vermeldt 145 titels. ‘De lijst is lang. Maar als ik ze kritisch overloop, dan hou ik maar een negental films over. Alle films waarin ik een rol kreeg wegens coproductieredenen, of die ik aanvaardde omdat er brood op de plank moest komen, kun je meteen schrappen. Verder tel ik een paar vergissingen, een heleboel matige films en een paar goeie dingen. Je vous salue, Marie van Jean-Luc Godard was een eyeopener. Sailors don’t cry is een goeie film, maar daar ben ik zelf niet goed in. Te meewarig. Betere herinneringen bewaar ik aan Ei van Danniel Danniel, Romeo van Rita Horst, Antwerpen Centraal van Peter Krüger, De langste reis van Pieter Verhoeff en L’été indien van Alain Raoust, een Franse film die geen hond gezien heeft. Hoeveel hebben we er nu al? Wellicht vergeet ik er een paar.’

Een klassiek parcours valt niet te onderscheiden in zijn filmografie. Na een opleiding aan Studio Herman Teirlinck trok de zoon van televisiepionier Bert Leysen midden jaren zeventig naar het Nederlandse theater. Begin jaren tachtig kreeg hij een eerste keer voet aan de grond in de Franse film. ‘Toen de mogelijkheid zich voordeed om in Frankrijk te spelen, ben ik meteen Frans beginnen te blokken. Ook al zijn het kwasten, ik hou van de Franse cultuur. Ik las Le Nouvel Observateur, luisterde naar de Franse radio, maar mijn eerste rollen waren vreselijk. Meestal werd ik gevraagd om een Poolse Jood of een aardige nazi neer te zetten. Het heeft lang geduurd voor ik in aanmerking kwam voor rollen zonder connotatie van vreemdeling.’

In 1984 stond de jonge Leysen op de set van Je vous salue, Marie. ‘Ik was een fervente lezer van Cahiers du cinéma en vond de cinéma d’auteur fantastisch: natuurlijk was ik geïntimideerd door Jean-Luc Godard. Als iemand een mythe was, dan wel Godard. Hij speelt in Je vous salue, Marie ook mee. Mijn rol was niet groot, maar er kwam veel tekst bij kijken. Astrofysica en zo. Hij gaf geen enkele aanwijzing. Ik moest het maar kunnen.’ Een doorbraak kon Leysen echter niet afdwingen. ‘Misschien dat ik dit beter niet zeg, maar ik was regelmatig niet goed. Enfin, het was grillig. De ene keer kwam ik in aanmerking voor een rol, de andere keer niet.’

In Vlaanderen ontdekte het grote publiek Leysen toen hij in 1992 in Daens de gemene opzichter speelde die Antje De Boeck verkracht. Maar ook daarna bleef het onbegonnen werk te raden in welk toneel-, film- of televisieproject in welk land Leysen zou opduiken. ‘Vandaag een Vlaamse film, morgen een Nederlandse, Franse of Duitse: ik weet niet waarom het zo uitgedraaid is, waarom mijn leven er zo uitziet. Er stak nooit een plan achter. De dingen zijn gebeurd, min of meer toevallig.’

Bijrollen in Franse en Nederlandse producties bleven zich opstapelen. Vlaanderen herinnerde hij aan zijn bestaan met rollen in Een ander zijn geluk en de tv-series De Smaak van De Keyser en The Spiral. Anton Corbijn vroeg hem dan weer om tegenover George Clooney te staan in The American (2010). ‘Met de mythe die Clooney toch is, pakt hij zelf niet uit. Eens op de set is hij gewoon een acteur die ijvert voor een zo goed mogelijke scène. Ik was niet geïntimideerd. Ook hij moet soms naar het toilet of al eens naar het blad kijken om zich de tekst te herinneren.’

Een hoofdrol in Het Vonnis, de nieuwe rechtbankthriller van Jan Verheyen dit najaar, zal Leysen in Vlaanderen weer wat meer in de spotlights zetten. Daarna volgen nog een Franse en een Nederlandse film. Aan werk ontbreekt het hem niet. ‘The story of my life. Laat ons zeggen dat ik herhaaldelijk herontdekt ben. Ik weet ook niet hoe dat komt. Zulke dingen stuur je niet zelf. Misschien was ik soms niet goed genoeg en was er daardoor minder belangstelling. Misschien heb ik in de loop der jaren dingen afgeleerd en andere bijgeleerd waardoor ik beter of interessanter ben geworden. Hoe langer hoe meer denk ik dat ijdelheid ongepast is. Het gaat niet om jou. Je brengt dingen over. Een acteur is een boodschappenjongen.’

JEUNE ET JOLIE

Vanaf 21/08 in de bioscoop.

DOOR NIELS RUËLL