DANIEL RADCLIFFE

In het door feiten geïnspireerde Kill Your Darlings doet Daniel Radcliffe zich te goed aan een portie seks, drugs, jazz en poëzie. En dat als de jonge beatdichter Allen Ginsberg. Een gesprek met de inmiddels 24-jarige Brit over poëzie, Potter, Poetin, privacy en andere kwesties.

Het is inmiddels drie jaar en van het laatste Harry Potter-avontuur The Deathly Hallows geleden dat je Daniel Radcliffe nog eens in de bioscoop met een brilletje kon spotten. Maar wees gerust: het is meteen een van de weinige gelijkenissen tussen de hyperpopulaire tovenaarsleerling, die de jonge Brit tot tieneridool bombardeerde, en Allen Ginsberg, de New Yorkse beatdichter, aan wie hij gestalte geeft in Kill Your Darlings.

In dat losjes door feiten geïnspireerde fortiesdrama passeert namelijk genoeg drank, drugs en jazz de revue om voor eeuwig van Hogwarts te worden gestuurd. En mocht Radcliffe als Harry Potter hooguit eens zedig in de richting van Emma Watson loensen, dan waagt hij zich in zijn nieuwe indiefilm zowaar aan een heuse seksscène. Met een vent nog wel!

Onderwerp van het door debutant John Krokidas geregisseerde Kill Your Darlings – een soort beat poets: the next generation – is immers de homoseksuele crime de passion die de boegbeelden van de Beat Generation bijeenbracht, en hier wordt verteld vanuit het bijziende gezichtspunt van de jonge Ginsberg, de latere peetvader en goeroe van de beatdichters.

Niet alleen krijg je te zien hoe die laatste literatuur gaat studeren aan de unief van Columbia, daar Jack Kerouac (Jack Huston) en William S. Burroughs (Ben Foster) ontmoet en wordt meegezogen in een swingende subcultuur. De prent zoomt ook in op Ginsbergs relatie met Lucien Carr (Dane DeHaan), de flamboyante dandy die in 1944 zijn ex-mentor en vermoedelijke minnaar David Kammerer vermoordde en daarvoor amper twee jaar moest brommen omdat Kammerer homo was.

Geef toe: het is weer eens wat anders dan een potje ‘zwerkbal’ of vechten tegen Voldemort. Maar Radcliffe, net als Ginsberg van Joodse afkomst en gek op poëzie, lijkt al langer vastbesloten om zijn brave Harry Potter-imago zo snel mogelijk weg te toveren. In 2007 stond hij naakt op de planken in de herneming van Peter Schaffers toneelstuk Equus; twee jaar geleden hielp hij de Hammer Horror uit zijn as herrijzen met de spookhuisthriller The Woman in Black. En ook in de tabloids liet Radcliffe zich helemaal niet onbetuigd, onder meer door te bekennen dat hij als tiener vaak lazarus op de set van Harry Potter stond.

Dat kleine jongens groot worden, geldt met andere woorden zeker ook voor de intussen 24-jarige Radcliffe. Maar ook al groeide hij op en plein public en zal de schaduw van Harry Potter nog wel een tijdje over hem blijven hangen, afgaande op zijn rollenkeuze beschikt hij over de nodige brains en ballen. Bovendien blijkt hij ook nog eens een slimme, sympathieke en gepassioneerde gesprekspartner te zijn. Het bewijs.

Hoe zwaar weegt het om een cultureel icoon als Allen Ginsberg te spelen?

DANIEL RADCLIFFE: Het viel mee omdat ik hem op jonge leeftijd speel, toen hij nog de grote beatdichter moest worden en nog geen publiek persoon was. Dat gaf me een zekere vrijheid. Er zijn uit die periode geen archiefbeelden waar ik tegenop moest boksen. En ik had ook zijn dagboek om me op te baseren. Daarin stond alles over wat hij dacht, voelde en meemaakte.

Je bent zelf een grote poëzieliefhebber. Wat maakt poëzie zo bijzonder voor jou?

RADCLIFFE: Het kan het pijnlijkste en lelijkste moment in je leven veranderen tot iets prachtigs en troostends. Film of theater kunnen dat ook, maar op een minder directe manier. Omdat het collectieve kunstvormen zijn. Poëzie is communiceren van ziel tot ziel.

En heeft Ginsberg altijd al tot je ziel gecommuniceerd?

RADCLIFFE: Eerlijk? Neen. (lacht) Hij heeft fantastische dingen geschreven, maar ik houd vooral van dichters van wie Ginsberg niet hield. Keats, Shelley, Coleridge, de grote romantici dus. Vooral Keats is een god. Er zijn in de Engelse taal nooit mooiere en muzikalere verzen geschreven. Het is pure freejazz, net als het beste van de beats. Die heb ik pas later ontdekt. Op mijn zestiende las ik Naked Lunch van Burroughs, later On the Road van Kerouac, en daarna pas Howl van Ginsberg. Het was geen liefde op het eerste gezicht: ik vond het te abstract, te vaag. Maar door deze film te maken is mijn bewondering voor hem enorm gegroeid. Het is zoals met zoveel grote kunst: je moet je er eerst in verdiepen, maar eens je weet waar de emotionele kern ligt, krijg je er veel voor terug.

Kill Your Darlings staat ver van de Hollywoodmachine waarin je als ex-kindacteur bent gevormd. Sta je nu anders te acteren?

RADCLIFFE: Ja, beter ook. Mijn zelfvertrouwen is gegroeid. Omdat ik Kill Your Darlings ook echt een goede film vind en omdat we hem überhaupt hebben kunnen maken. Dat was niet evident. John (Krokidas) heeft tien jaar met het project rondgelopen, en zelfs toen ik vijf jaar geleden aan boord kwam, kregen we vaak te horen: het is een debuut- én een periodefilm, er zijn bovendien nog films over de Beat Generation op komst (Howl (2011) met James Franco als de beatgoeroe of Walter Salles’ adaptatie van Kerouacs On the Road (2012), nvdr.) dus vergeet het maar. Wat me ook deugd heeft gedaan, is mijn theaterwerk vorig jaar in The Cripple of Inishmaan, een stuk van Martin McDonagh. Toen ik de planken opliep, had ik voor het eerst in mijn carrière het gevoel: ik heb het recht om hier te staan.

Je vond het dus frustrerend dat mensen je bleven associëren met Harry Potter?

RADCLIFFE: Ik vind het niet erg om met Potter geassocieerd te worden. Ik ben en blijf trots op die films. Wat me wel stoorde, was dat sommige mensen zegden: ‘Radcliffe kan niks zonder bril en bezemsteel.’ Uit zulke reacties haal ik mijn energie. Hoe meer sceptici ik kan overtuigen, hoe liever. Het gekke is: bij elke rol die ik sinds Harry Potter heb aangenomen, of het nu Equus of Kill Your Darlings is, denken sommigen dat ik Potter een mes in de rug wil planten. Helemaal niet. Ik ga gewoon verder met mijn leven. Ik ben een acteur, geen personage. Uiteraard wil ik me ontvoogden van Potter en natuurlijk spelen Equus en Kill Your Darlings daar een rol in, maar het zijn Potter en de miljoenen fans die me tot hier hebben gebracht. Als ik de jongeren die met Potter zijn opgegroeid, kan laten kennismaken met Ginsberg en de beatdichters, dan ben ik daar enorm trots op.

Voel je jezelf in die zin verantwoordelijk voor hen?

RADCLIFFE: Eigenlijk wel. Als je als acteur voldoende geld hebt verdiend, dan is het je plicht om op een verantwoordelijke manier met die status om te springen. Er zijn acteurs die met hun fans communiceren via Twitter en zo. Prima, ze doen maar, maar ik vind dat vals en misleidend, want echt contact is dat niet. Een diepere, meer duurzame en minder zelfingenomen manier om met je fans te communiceren verloopt via je werk. Door te tonen dat je evolueert, oprecht bent in wat je doet, en door hen op een positieve manier uit te dagen.

Sinds Potter ben je nog in geen enkele grote Hollywoodfilm te zien geweest. Bewust?

RADCLIFFE: Ik ben niet op zoek naar grote films. Ik ben op zoek naar goede scripts. Later op het jaar komen de horrorsatire Horns en het relatiedrama The F Word uit. En daarna volgt nog een nieuwe versie van Frankenstein. James McAvoy speelt daarin Viktor Frankenstein, ik de gebochelde assistent Igor. Variatie en keuze genoeg dus. Trouwens: zijn er nog veel goede, grote films? Als ik in Londen voorbij een multiplex loop en de affiches zie, word ik depressief. Achter vrijwel elke titel staat een cijfer. Dat zegt genoeg. Een van de redenen waarom ik trots blijf op de Potterfilms, is dat ze garant stonden voor een zekere kwaliteit en integriteit, ook al waren het grote, commerciële producties. Toegegeven, ze waren niet allemaal even goed of uitdagend, maar kwaliteit was er wel. Dat geldt niet voor alle franchises.

Je bedoelt Twilight?

RADCLIFFE: Nooit gezien. En heel bewust. Omdat ik wist dat men mij ging vragen wat ik ervan vind, en omdat ik mijn grote mond ken. (lacht) Ook Howl en On the Road heb ik om die reden links laten liggen. Ongetwijfeld is James Franco fantastisch als Ginsberg, maar ik wilde het risico niet lopen dat ik dat niet zou vinden.

Sommige Potterfans zullen wel opschrikken als ze jou in Kill Your Darlings met een vent zien vrijen.

RADCLIFFE: Ginsberg was homo en ik wist op voorhand dat het script een vrijscène bevatte. Dat heeft me nooit onzeker of nerveus gemaakt. Dane (DeHaan, nvdr. ) kussen was zelfs plezant. En grappig, omdat we zulke goede vrienden zijn. Tijdens die seksscène moesten we vooral proberen om niet in lachen uit te barsten. Kijk, het is een liefdesverhaal. Dat is het belangrijkste. Maar wat deze film hopelijk ook duidelijk maakt, is dat je in 1944 blijkbaar een kerel kon vermoorden en daarvoor vrijuit gaan als hij homo was en jij hetero. Om dat soort discriminatie moet je woedend blijven. Homofobie bestaat nog steeds. Kijk naar Rusland. John stelde daarom voor om een galascreening te organiseren op het Rode Plein in Moskou. Met Pussy Riot in het voorprogramma. Ik zie het al helemaal voor me. (lacht)

Poetin zal ongetwijfeld op de eerste rij zitten. Het thema raakt je duidelijk diep.

RADCLIFFE: Tuurlijk! Homofobie is achterlijk. Daarom zet ik me ook in voor een beweging die zelfmoord bij jonge holebi’s tracht te voorkomen. Ik ben opgevoed in een warm, open-minded gezin. Mijn ouders zijn allebei acteur en veel van hun vrienden zijn homo. Ik heb dat altijd volstrekt normaal gevonden. Het is pas op school dat ik leerde wat homofobie was. Wat sommigen van mijn klasmakkers uitkraamden over homo’s… Schandelijk! Gay seks bestaat al even lang als heteroseks. Hoe kunnen mensen er dan na zoveel eeuwen nog steeds door gechoqueerd zijn? Het gaat mijn verstand te boven.

Net als Ginsberg ben je Joods. Heeft dat een grote rol in je leven gespeeld?

RADCLIFFE: Ik ben nooit het slachtoffer geweest van antisemitisme, ook al omdat ik op een school zat (City of London, nvdr.) waar tien procent van de kinderen Joods was. Ik ben me wel altijd bewust geweest van mijn achtergrond. Maar ik ben niet religieus. Het is gewoon extra culturele bagage die ik meegekregen heb.

Heb je nooit spijt van het feit dat je niet naar de unief bent geweest zoals je Potter-collega Emma Watson bijvoorbeeld?

RADCLIFFE: Emma is altijd de intellectuele geweest onder ons. Voor haar betekende de unief ook: een normaal leven én de tijd krijgen om uit te vissen wat je met je leven wilt doen. Die twijfel heb ik nooit gehad. Ik wilde acteren. Punt. Ik ben ook nooit tuk geweest op school. Wat ik sinds mijn elfde meemaak, is een fantastisch avontuur. Dat ik een stukje van mijn normaal, sociaal leven moet opofferen, is de prijs die ik daarvoor moet betalen. Ik heb altijd een privélerares gehad, maar ik heb ook geleerd mezelf op te voeden. Ik lees de ene non-fictie na de andere, en als ik niet naar American Football kijk, dan staat History Channel op. Kennis is cool. Kennis is verslavend. En het is de enige drug waarvan je geen overdosis kunt nemen.

Je klinkt als een wandelend reclamebord voor de bibliotheek.

RADCLIFFE:(lacht) En ik heb geeneens een bibliotheekkaart. Wat jammer is. Ik koop elke week wel twee à drie boeken in de onafhankelijke boekenwinkel bij mij om de hoek. Ik bestel niks meer bij Amazon. Ik wil zelf zoeken naar dingen, ik wil tips krijgen van de boekhandelaar, ik wil even moeten wachten tot mijn bestelling is toegekomen. Dat maakt het waardevoller, leuker en persoonlijker.

Je bent duidelijk geen internetjunkie.

RADCLIFFE:(fel) Internet leidt tot apathie. Ik zie dat bij veel generatiegenoten. Ze staan niet meer in het echte leven. Ze zitten voortdurend online, op Facebook of Twitter. Internet verlamt echte discussie, echt contact, echt debat. Als je mening niet in 140 tekens kan worden samengevat, is ze de moeite niet meer om uit te spreken. Jongeren worden zo mak door internet. Ze rebelleren tegen niks meer. Dat is triestig, én verontrustend, want er is nog een hele hoop om tegen te rebelleren. Tegen milieuverloedering bijvoorbeeld. Tegen homofobie. Tegen racisme. Ik kan toch werkelijk niet de enige 24-jarige zijn die Facebook compleet idioot vindt?

Geloof je dat kunst in deze cybercultuur nog de kracht heeft om die apathie te doorbreken?

RADCLIFFE: Misschien niet meer dezelfde kracht als vroeger. Toen Dirk Bogarde in Victim (1961) een man speelde die gechanteerd werd wegens zijn homoseksualiteit, sloeg dat in als een bom. Er waren weinig of geen films over homo’s, laat staan films over sympathieke homo’s. Die revolutionaire kracht zal Kill Your Darlings wel niet hebben, maar hij zal toch een paar mensen aan het nadenken zetten. Dat maakt hem de moeite waard.

Is Dirk Bogarde een idool van jou?

RADCLIFFE: Een voorbeeld zeker. Hij was een geweldig acteur. En de manier waarop hij zich van tienerhartendief heeft ontwikkeld tot ‘ernstig’ acteur, is bewonderenswaardig.

Over tienerhartendieven gesproken: hierbuiten staan nog steeds tientallen Potter-fans te gillen. Wat doe je als het je allemaal even te veel wordt?

RADCLIFFE: Dat gebeurt zelden. Ik ben dankbaar dat ik fans heb, al kan het soms intimiderend zijn. Tuurlijk zou ik graag meer privacy hebben, maar het is een realiteit die je moet accepteren. Als ik mezelf wil ontspannen, luister ik naar muziek. Of ik kijk naar American Football. Ik weet het: ik heb er niet het postuur voor, maar ik ben er gek op. Laat me tien kilo spieren bij kweken en ik ben de beste running back die er is. De fanatiekste vooral. (lacht)

KILL YOUR DARLINGS

Vanaf 19/3 in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH – FOTO FILIP VAN ROE

DANIEL RADCLIFFE ‘BIJ ELKE ROL DIE IK SINDS HARRY POTTER HEB AANGENOMEN, OF HET NU EQUUS OF KILL YOUR DARLINGS IS, DENKEN SOMMIGEN DAT IK POTTER EEN MES IN DE RUG WIL PLANTEN. HELEMAAL NIET. IK GA GEWOON VERDER MET MIJN LEVEN.’