Van ‘eenzijdig en ongeïnformeerd’ tot ‘een dolksteek in de rug’: een overzicht van de reacties op ‘Munich’.

‘Ik weet zeker dat de film exact laat zien wat er in die vervloekte kamer is gebeurd, op die vijfde september’, aldus Ilana Romana, weduwe van een van de Israëlische atleten die in 1972 door de Zwarte September werden vermoord. Al 33 jaar vecht Romana om de herinnering aan het gijzelingsdrama levend te houden, hoewel verzoeken aan het IOC om een minuut stilte in acht te nemen voor de omgekomen atleten tot nu toe categoriek werden afgewezen. Met de mondiale aandacht rond Munich hoopt Romana dat het haar straks over twee jaar in Peking wél lukt. ‘Dit is onze laatste missie. Dat zijn we verplicht aan onze echtgenoten, vaders en broers.’

Helaas voor Spielberg wordt het enthousiasme van Romana niet gedeeld door het gros van de Joodse opinion makers. De Joodse scenaristengilde omschreef de film als een ‘dolksteek in de rug’, duidelijk verbaasd over de morele parallel die Spielberg trekt tussen de Palestijnse terreur en de Israëlische contraterreur. De rechtse Joodse Actie Alliantie riep dan ook al op tot een boycot, terwijl de Israëlische consul van Los Angeles zich in het debat mengde door de film ‘problematisch’ te noemen.

Dat Spielberg de aanslag van Zwarte September ‘een antwoord’ van de Palestijnen noemt is nogal wat neoconservatieve commentatoren in het verkeerde keelgat geschoten. ‘Wat is hen ooit aangedaan?’, viel Andrea Preysner uit in The New York Post. ‘Het bestaan van Israël soms?’. Verder noemt Preysner de film een ‘antisemitische overpeinzing over Arabisch terrorisme en de staat Israël’, terwijl ze Spielberg ’te dom, te links en te Hollywood’ acht om het terrorisme te begrijpen. Bovendien betreurt Preysner het dat de man zo’n goeie regisseur is, want ‘hij zal sommigen ervan overtuigen dat Israël niet meer nuttig is en – zoals vijanden in Iran beweren – van de kaart moet worden geveegd’.

Spielberg noemt zijn film zelf ‘eerlijk en hard’, zijn tegenstanders spreken van ‘eenzijdig en ongeïnformeerd’. Zij nemen het de makers vooral kwalijk dat ze zich enkel hebben gebaseerd op het controversiële boek Vengeance van George Jonas. De feiten die daarin worden vermeld, berusten tenslotte enkel op speculatie, zo klinkt het in Mossad-kringen. ‘De film toont geen enkele overeenkomst met hoe het écht werkt’, vindt Avi Dichter, de voormalige chef van een Israëlische geheime dienst.

Uiteraard lieten ook bepaalde Palestijnen zich geenszins onbetuigd. Zonder de film te hebben gezien, beweerde Mohammed Daoud, het Palestijnse brein achter de gijzeling, dat Spielberg samenspant met Israël. Daoud – die in 1981 trouwens een vermoedelijke vergeldingsaanslag van de Mossad overleefde – verwijt de Amerikaanse regisseur dat hij tijdens de productie niet werd geraadpleegd en dat Spielberg de film in avant-première enkel liet zien aan de Joodse nabestaanden, niet aan de slachtoffers van de Palestijnse doden. Vandaar zijn bitse opmerking aan het persagentschap Reuters: ‘Als Spielberg écht een gebed voor vrede had gewild, had hij naar beide kanten van het verhaal moeten luisteren en de werkelijkheid moeten laten zien, in plaats van enkel de zionistische kant te belichten.’

Conclusie: dat Spielberg Ejal Arad, de pr-man van premier Ariel Sharon, heeft ingehuurd om de film in Israël te promoten is wellicht geen overbodige investering.

D.M.