EEN ONVERGETELIJKE NACHT. DE ONHEILSPELLENDE nachtrit ‘collateral’ toont aan dat de grote michael mann de bezwerende kracht van het filmmedium volledig beheerst.

MICHAEL MANN

MET TOM CRUISE, JAMIE FOXX, JADA PINKETT SMITH, MARK RUFFALO

Collateral ****

Max is een zwarte taxichauffeur die liever naar andermans nachtmerries luistert dan zijn eigen loze droom te proberen realiseren. Door de gedistingeerde klant Vincent laat hij zich overhalen om voor de rest van de nacht diens chauffeur in Los Angeles te zijn. Bij de eerste halte komt echter plots onheil uit de lucht vallen. Al snel blijkt dat Vincent voor ’the people from Carthagena’ een lijst namen aan het ‘afwerken’ is – geen boodschappenlijst dus.

Het scenario voor Michael Manns nieuwste proeve in perfectie werd geschreven door Stuart Beattie. Deze onopmerkelijke schrijver kon vorig jaar juichend vaststellen hoe zijn script van Pirates of the Caribbean werd omgezet in een krakende nep- swashbuckler (mantel- en degenfilm). Het mag duidelijk zijn: geef een script van één narratief idee aan een regisseur die nauwelijks een idee heeft van wat hij doet – in het geval van Pirates was dat Gore Verbinski – en je hebt géén idee van de gevolgen. Maar geef een script van één idee aan de beste Amerikaanse beeldenverteller van de laatste kwarteeuw – jawel, Mann – en je krijgt een film van één idee die als een doos van Pandora duizenden andere vrijlaat.

Hoe dunner de verhaallijn wordt van de nachtelijke stresstrip die taxichauffeur Max beleeft, des te rijker wordt de visuele isolatie die Mann eromheen bouwt. Om de nachtopnamen grotere diepte en Manns typische hyperrealistische aura te geven, gebruikte de regisseur digitale video. De fusie van fotochemische of digitale drager is echter totaal en komt als een soort manna te midden van doffe filmellende uit de hemel neergedaald. De visuele triomf wordt bovendien verrijkt met een veelgelaagde soundtrack die, meer dan welke plotwending of welk scherp en trendy cynisme in dialogen ook, vertelt waarover deze film gaat. Zo krijg je een idee van wat Mann beoogde en bereikte. Met splinters muziek uit enkele van zijn andere films (Heat, The Insider) wijst hij naar zichzelf en naar de manier waarop hij deze film uitdacht: als een verder aftasten van het visuele en auditieve abstraheren. Zo ver zelfs tot hij op een punt is gekomen waarop het ‘verhaal’ geen enkel belang meer heeft, maar enkel een semi-goddelijke ‘auteur’ telt die de meeslepende, bezwerende kracht van klank en beeld beheerst. Die kracht wendt hij aan om een kosmisch, orde scheppend moment van/over mens en milieu, en microkosmos (taxi) en macrokosmos (LA) weer te geven. Voeg daarbij nog de uitstekende acteerprestatie van een grijzend opgemaakte Cruise en een beheerste Foxx (die ook al in Ali speelde).

Hoewel de climactische scène in een kantoorgebouw een voorspelbare ontknoping lijkt te suggereren, eindigt Collateral – geniale spielerei met een van de beste, als een wiskundig probleem opgeloste actiescènes van de laatste tien jaar – zoals hij begon. Een man gaat zitten in een van de grootstedelijke transportmiddelen (eerst een taxi, daarna een metrotrein), en vertelt hetzelfde verhaal (Heat begon in een metro, eindigde op een luchthaventrack; Collateral begint aan een luchthaven, eindigt op een metrostel). Een verhaal over verantwoordelijkheid en de duizenden manieren die we kennen om ze niet te moeten opnemen. Jo Smets

Jo Smets

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content