1 Is enthousiasme dan niet fantastisch? Hoe maak je van de wereld anders een betere plek?
Coen Simon: Als je geraakt wordt door iets schoons of buitengewoons kun je boven jezelf uitstijgen in enthousiasme. Ik zie om me heen echter vooral imitatie-enthousiasme, en dat is iets anders. Zo zoekt iedere werkgever enthousiaste medewerkers en willen we allemaal enthousiast kunnen vertellen. Voor mij is dat type enthousiasme vooral een teken van wanhoop en controleverlies. Niemand weet vandaag meer enthousiasme op te wekken dan Greta Thunberg, hoewel zij zelf allesbehalve enthousiast is, eerder activistisch en fanatiek. Het enthousiasme van haar toehoorders getuigt van een ongebreideld pathos. De zinloosheid van onze wereld zou ons in feite tot schroomvalligheid moeten aanzetten, maar in plaats daarvan zijn we net schaamteloos enthousiast.
2 Heeft die zinloosheid niet te maken met het post-truthtijdperk waarin we leven, waardoor we de waarheid niet meer kennen?
Simon: We leven niet in een post-truthtijdperk, maar in een post-autoriteitstijdperk, de ideale voedingsbodem voor enthousiasme. Ik kan wel tegen jou zeggen dat ik dit of dat doe omdat ik weet dat het goed is op grond van deze of gene bron, maar ik weet ook dat er altijd weer een andere bron tegenover geplaatst kan worden die mijn betoog ondermijnt. Om dat voor te zijn breng ik mijn verhaal vol vuur en enthousiasme, zodat ik de ander overtuig van mijn standpunt. En mezelf, want ik weet het zelf natuurlijk ook niet. Enthousiasme is dus niet alleen een retorisch, maar ook een psychologisch overtuigingsmiddel geworden. Vandaar dat het zo populair is in tijden van onzekerheid. ‘Ik heb geen idee, maar ik ben gewoon enthousiast’, zeggen mensen dan.
3 Maar als je de waarheid wilt kennen, kijk je toch gewoon naar de feiten?
Simon: Nee dus, want feiten zijn altijd constructies. Van zo gauw ik het over feiten heb, construeer ik een verhaal en iemand anders kan daar andere feiten en een ander verhaal tegenover stellen. Er is wel waarheid, maar zodra je begint te praten komt die waarheid niet dichterbij. Dat is het hele idee van de toren van Babel. Ik geloof dat laten zien een beter alternatief is. Kunst zou hier wel eens een uitweg kunnen bieden, omdat ze niet in gesprek gaat, maar laat zien hoe we kijken. Ik denk dat kunst ons veel dichter bij elkaar kan brengen dan al het activistische gepraat bij elkaar, maar dan bedoel ik dus niet de geëngageerde kunst die eropuit is een boodschap te verkondigen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
