EEN LAUW SEKSUEEL KWARTET. De verfilming van de bijtende zedenschets ‘closer’, een kroniek over vier jaar partnerruil, lijdt aan te veel fatsoen en te veel supersterren.

MIKE NICHOLS

MET NATALIE PORTMAN, JUDE LAW, JULIA ROBERTS, CLIVE OWEN

Closer *

In 1997, toen Londen heel even cooler dreigde te worden dan New York, oogstte toneelschrijver Patrick Marber aardig wat bijval met Closer, over de seksuele zeden van de ‘I-don’t-give-a-fuck-so-let’s-just-fuck’-generatie. De bijtende satire, waarin vier personages elkaar vakkundig het hof mochten maken om elkaar een paar sessies bedgymnastiek later al even vakkundig opnieuw te dumpen, gaf een weinig verheffend beeld van de Britse beau monde. Marber vertaalde het stuk zélf naar het witte scherm voor een Amerikaans publiek, maar ondanks uitstekend regiewerk van de 73-jarige Mike Nichols û een levende toneellegende, die met zijn klinische dramaturgie de aandacht trekt û verliest het toch een flink pak van zijn scherpe kantjes.

Closer is een kroniek van vier jaar partnerruil tussen twee mannen en twee vrouwen en opent in Londen. De Britse vrouwen uit het oorspronkelijke stuk zijn in de film Amerikaans geworden, het herenvolk is gewoon Brits gebleven. Jude Law speelt Dan, een zelfbewuste schrijver van doodsberichten die zich over de roosharige paaldanseres Alice ontfermt (Natalie Portman) wanneer zij bijna wordt omvergereden. Clive Owen, die in het oorspronkelijke theaterstuk de rol van Dan voor zijn rekening nam, is ditmaal Larry, die in chatrooms de onderkoelde Anna (Julia Roberts) ‘ontmoet’. Beiden worden gemanipuleerd door Dan.

Kwetsbaarheid is verlokking, evenwicht is schande, haat is gezond, onschuld is saai: dat zijn de spelregels in het seksueel kwartet, waarin de vier personages elkaar zowel met wrede waarheden als met grove leugens te lijf gaan. ‘Wat is er zo fameus aan waarheid?’ vraagt Jude Law zich af. ‘De leugen is de munteenheid in deze wereld.’ Goed gesproken, voorwaar, en Nichols onthoudt zich dan ook van commentaar.

Het ligt zeker niet aan het script of aan de regie dat Closer een maat voor niets wordt maar aan de al te vertrouwde acteursgezichten. Jude Law ziet zichzelf graag acteren en is zo getalenteerd dat hij ook effectief het bekijken waard is. Maar hoe serieus kan je Natalie Portman als stripper nemen als je weet dat haar naaktscène werd geknipt? Of erger: als je merkt dat ze Marbers dialogen nauwelijks lijkt te vatten? Wanneer ook Julia Roberts haar – voor haar doen nochtans relatief bescheiden – duit in het zakje doet, wordt Closer dan ook al snel een make-believe die een stel bevriende supersterren tracht op te hangen. Zo artificieel en briljant als Carnal Knowledge met de moderne man afrekende, zo steriel is de brutaliteit hier. De cunts en alledaagse cynismen zijn nooit van de lucht, maar toch blijft de overall feel er één van cosmetisch fatsoen.

‘Een film is als een persoon,’ stelt Nichols in een van zijn bekendere uitspraken, ‘ofwel vertrouw je hem, ofwel helemaal niet.’ Als persoon is Closer er een om niet al te, euh, close mee te worden. Als film ook, trouwens. Jo Smets