Een nieuwe uitgave in het Nederlands, een enthousiaste documentaire en een uitgebreid eerbetoon deze week op het festival van Angoulême: je zou niet zeggen dat de strip Casper en Hobbes er al twintig jaar geleden mee ophield. Maar denk niet dat auteur Bill Watterson voor zulke peulschillen zijn kluizenaarsbestaan opgeeft. Dan kent u beginselvaste Bill, de yeti onder de stripauteurs, nog niet.
In een boslandschap waden een jongen en zijn levende knuffeltijger door een laag van twintig centimeter verse sneeuw. Ze installeren zich op een houten slee. De jongen kijkt met pretlichtjes in de ogen naar zijn tijger en zegt: ‘It’s a magical world, Hobbes ol’ buddy… Let’s go exploring!’ Daarop glijden ze van een lange helling af, weg van de lezer. Zo eindigde op 31 december 1995 de krantenstrip Calvin and Hobbes, bij ons beter bekend als Casper en Hobbes. Auteur Bill Watterson had er na tien jaar en 3160 afleveringen genoeg van. Hij ging op zijn 37e met pensioen. Voor het geld moest hij het toen al een tijd niet meer doen. Op zijn hoogtepunt stond de strip dagelijks in 2400 kranten wereldwijd. Naar schatting zijn van de verzamelbundels ondertussen al 45 miljoen exemplaren verkocht. Dat zijn enorme aantallen voor een strip die pas begon in 1985 en er na een twaalftal boeken al mee ophield.
Watterson had op die korte tijd een heel eenvoudig idee uitgebouwd tot een veelzijdige humorstrip met filosofische accenten. Enkele personages volstonden: een hyperactieve jongen, een speelgoedtijger, een stoïcijnse vader en een bezorgde moeder, een strenge oppas en een oude juf, een buurmeisje en een pester op school. Om de strip gevarieerd te houden, kon Watterson vertrouwen op Caspers fantasie. Als Spaceman Spiff bond die de strijd aan met buitenaardse wezens, ensceneerde hij gruwelijke taferelen met zelfgemaakte sneeuwmannen of terroriseerde hij zijn juf als tyrannosaurus rex.
In de wereld van de Amerikaanse krantenstrip was Wattersons radicale beslissing om er na tien jaar mee te stoppen ongehoord. Krantenstrips zijn in de VS vaak eigendom van syndicates die de strips doorverkopen. Een auteur die sterft, wordt simpelweg vervangen. Wie het Watterson nog altijd kwalijk neemt dat Casper en Hobbes niet meer verschijnt, moet weten dat het niet alleen aan de auteur ligt: het is de fout van Snoopy en Garfield. Charles Schulz van Peanuts en zijn navolgers hebben zo overdreven met de commercialisering van hun creatie, van knuffels en brooddozen tot reclame voor multinationals en bedenkelijke animatiefilms, dat hun strips ondergesneeuwd of op zijn minst uitgemolken raakten.
Voor Watterson daarentegen telde alleen de strip. Na een jarenlange strijd met zijn syndicate over wel of geen afgeleide producten, ging hij uitgeput een eerste keer met sabbatical. Hij kwam pas terug toen hij voor de zondagse aflevering van zijn strip een vast, groter formaat kon bedingen en alle merchandising definitief van de baan was. Na een tweede sabbatical en een tweede comeback trok hij er eind 1995 definitief de stekker uit. Net zoals Casper en Hobbes in hun laatste strip wilde Watterson nieuwe stukken van zijn territorium gaan verkennen. Hij verdween nog meer dan voordien van de aardbodem, naar eigen zeggen om te leren schilderen. Beroemd worden interesseert hem even weinig als geld slaan uit zijn strip. Zijn houding daarin is zo principieel dat een stripkenner in de recente documentaire Dear Mr. Watterson (2013) ze on-Amerikaans noemt.
Jarenlang bleef het heel stil. De enkele originele tekeningen die circuleerden, haalden ondertussen astronomische prijzen in het veilingcircuit: twee jaar geleden werd nog 200.000 dollar neergeteld voor een originele aflevering van Casper en Hobbes. De belangstelling voor de strip bleef. De oude afleveringen staan nog steeds dagelijks in kranten wereldwijd.
Vorig jaar doken er opeens twee nieuwe stripjes van Watterson op. In juni nam hij als mysteryguest enkele dagelijkse afleveringen van de populaire krantenstrip Pearls before Swine voor zijn rekening. De maker daarvan, Stephan Pastis, omschreef zijn samenwerking met Watterson als ‘een glimp opvangen van de yeti’. Alle correspondentie tussen de twee auteurs verliep schriftelijk. In november onthulde het festival van Angoulême zijn affiche. Watterson won er vorig jaar de Grand Prix, zeg maar de belangrijkste oeuvreprijs in de stripwereld, en de traditie wil dat je dan de poster van de volgende editie ontwerpt. Het werd geen klassiek affichebeeld, maar een volledige paginastrip. Typisch voor Watterson, de schoenmaker die altijd bij zijn leest blijft. Het festival organiseert ook de eerste expositie van Wattersons originele tekeningen op Europese bodem, maar een derde ongeschreven regel voor een Grand Prix – naast de affiche en een tentoonstelling – lapt Watterson, zijn kluizenaarsprincipes getrouw, vrolijk aan zijn laars: hij komt niet naar Angoulême voor het festival. Dat is een primeur. Het is de eerste winnaar die zijn kat – of in dit geval: zijn tijger – stuurt.
Wattersons bekroning door zijn collega’s sluit een tijdperk af. Het was allicht de laatste keer dat een auteur van krantenstrips die Grand Prix won. De stripvorm waar Watterson heel zijn carrière voor geijverd heeft, wordt niet alleen bedreigd door de slinkende plaats voor strips in de kranten, maar ook door de langzame verdwijning van papieren dagbladen zelf. In Amerika zijn de laatste zes jaar meer dan 160 kranten gestopt. De kans dat iemand nog via dagbladen wereldwijd bekend raakt met een strip, is dus minimaal. Syndicatebonzen hadden Casper en Hobbes een kwarteeuw geleden al een korte toekomst voorspeld. De principiële manier waarop Watterson met zijn strip omging, zou daarvoor zorgen. De Grand Prix, een erkenning door collega’s uit de hele wereld, bewijst dat veel mensen de fantasierijke kwajongen en zijn speelgoedtijger nog niet vergeten zijn. Casper en Hobbes sleeën dus nog wel een tijd verder door het besneeuwde bos.
DEAR MR. WATTERSON, AN EXPLORATION OF CALVIN AND HOBBES
Nu uit op dvd.
CASPER EN HOBBES 1
Uit bij Koper Comics.
STRIPFESTIVAL ANGOULÊME
Met onder meer de expo over Bill Watterson en zijn strips, van 29/1 tot 1/2. Alle info: bdangouleme.com
DOOR GERT MEESTERS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
