Laatste werk: Confrontation (1983)

11 mei 1981 in Miami

Leeftijd bij overlijden: 36

Zanger

I am a man of God and I come to do God’s work’ Zo’n heilig boontje kan Bob Marley nochtans niet geweest zijn, want God maakte de reggaeprofeet na amper 36 jaar technisch werkloos. Misschien was het wel omdat hij te vaak het lot uitdaagde. Marley kon gemakkelijk gestorven zijn aan een soa: hij had onveilige seks met talloze vrouwen en produceerde twaalf kinderen bij acht moeders. Overdosis was ook een optie geweest, want hij rookte dagelijks gigantische doses weed om dichter bij Jah te geraken. ‘Weed zorgt voor zelfkennis’, praatte hij zijn verslaving goed. ‘Als je veel rookt, krijg je een betrouwbaarder beeld van jezelf.’

Moord scoorde nóg hoger bij de bookmakers: drie dagen voor het Smile Jamaica Concert op 5 december 1976 werden Bob, zijn vrouw Rita en zijn kroost beschoten in hun huis. Een politieke afrekening wellicht, al werd de aanslag nooit opgehelderd. Marley had de daders wel herkend, maar heeft ze nooit verklikt. Met schotwonden in de buik én de arm speelde hij tóch op het festival, georganiseerd door de toenmalige eerste minister van Jamaica. Een pacifistisch statement, al nam bange Marley daags erna wel het eerste vliegtuig naar Londen. Pas zestien maanden later speelde hij voor het eerst weer op Jamaicaanse bodem. En opnieuw riskeerde hij zijn leven. Omdat zijn concert de wapenstilstand tussen de twee radicale politieke groepen moest beteugelen, pleegde hij een Bonootje: hij riep de politieke aartsvijanden op het podium om elkaar de hand te schudden tijdens One Love. Rita’s schietgebedjes in de backstage hielpen: geen schot werd gelost, ook al klokte de song op dik tien minuten af.

Als seks, drugs en een politieke moord hem niet klein kregen, waaraan stierf nonkel Bob dan wél? Tragisch genoeg aan zijn gezondste én veiligste hobby: voetballen. Eén verkeerde voetbaldribbel op een Jamaicaans patattenveld leverde hem een teenwondje op. In plaats van te genezen, begon zijn grote teen te verkankeren. Aangezien voor rastafari’s amputeren geen optie is, had de kanker vrij spel in zijn lijf. Besmette maag, longen, lever en hersenen: de oncologen gaven Marley de onprettige diagnose na zijn laatste concerten met de Wailers in Madison Square Garden. Volgens recensenten speelde hij daar alsof zijn leven ervan afhing, en dat was ook effectief zo: op het podium viel hij bijna flauw.

De dag erna had hij wél prijs: tijdens een rondje joggen in Central Park zakte hij ineen. In het hospitaal stelden de dokters vast dat zijn hersentumor enorm was gegroeid. Volgens de artsen had hij nog een maand te leven, al was dat buiten Marleys wilskracht gerekend. Hij bleef muziek opnemen voor Uprising (1980) en pende nog hits als Could You Be Loved en Redemption Song, Marleys enige song over zijn nakende dood. Compleet tegen het advies van zijn vrouw Rita en zijn dokters in speelde hij nog een laatste wereldtournee. Dat de frontman van zijn voorprogramma Inner Circle tijdens die tournee omkwam in Jamaica, was een laatste waarschuwing. Marley sloeg die – uiteraard – in de wind en deed nog een bezwerend afscheidsconcert de 23e september in Pittsburgh. Pas dan trok Rita keihard aan de noodrem. Ze dwong Bob zijn optreden van de volgende dag te annuleren.

Zijn muzikale testament was getekend: nooit meer zou hij een podium beklimmen. Ook voor zijn laatste studioplaat Confrontation, postuum gereleased, haalde hij de deadline net niet. Omdat zijn situatie bleef verslechten, zocht Marley naar ultieme redmiddelen. Hij liet zich op 4 november 1980 nog tot Christen dopen in de Ethiopische Orthodoxe kerk. Diezelfde week vloog hij naar Duitsland voor een dubieuze kankerbehandeling. Josef Issels, de kwakzalver ter plekke, rekte Marleys leven een paar maanden door een streng dieet. Toen Bobs einde echt nabij was, besloot hij terug naar Jamaica te vliegen om in zijn thuisland te sterven. Tevergeefs. Hij raakte nog wel tot in Miami, maar de rest van zijn Exodus legde hij in een bodybag af. ‘Money can’t buy life’, zei hij nog op zijn sterfbed aan zijn zoon Ziggy. De cirkel was rond: Ziggy is Jamaicaans voor voetbaldribbel.

THIJS DEMEULEMEESTER