Zaterdag 3/4, 00.20 – Canvas. David Lynch met Kyle MacLachlan, Laura Dern, Isabella Rossellini. VS 1986.

‘ It’s a strange world, isn’t it?‘ , oppert de onschuldige, maar deksels nieuwsgierige student Jeffrey (Kyle MacLachlan) enkele keren in het delirante moordmysterie Blue Velvet. De quote past perfect bij de hele film én bij Lynch’ oeuvre in het algemeen. Geen wonder dat bij deze sleutelfilm voor het eerst het woord lynchiaans werd gebruikt.

Al in zijn avant-gardistische debuut Eraserhead (1978) had Lynch veel belangstelling getoond voor de macabere, bizarre en angstaanjagende trekjes in doodnormale dingen. Met de verontrustende nachtmerrie Blue Velvet gaf hij echter een nieuwe, creepy invulling aan de begrippen excentriek en kunstzinnig. Bovendien introduceert hij al geliefkoosde thema’s als de ambigue identiteit, de kracht van het kwade en de droomwereld.

De plot? Door zijn contact met Dorothy Vallens (Isabella Rossellini), een sensuele zangeres die getraumatiseerd wordt door een psychopaat (een onvergetelijke Dennis Hopper), ontdekt voornoemde Jeffrey een beangstigende wereld. Drugs, misdaad, rituele verkrachtingen, sadistisch geweld en corruptie zijn er dagelijkse kost.

Blue Velvet begint dan wel als een postmoderne sentimentele kijk op een schijnbaar perfect kleinsteeds Amerika – denk: tulpen voor een wit hek en een wuivende brandweerman – de film verandert al snel in een duistere en surrealistische angstdroom. Lynch doet dat via een pastiche op Lumières L’arroseur arrosé én een hommage aan Van Goghs oor.

Zo is Blue Velvet een verleidelijk onderzoek naar de donkere psyche van kleinsteeds Amerika, dat nostalgisch naar de jaren 50 terugkijkt, maar zijn onschuld al lang verloren heeft. Tegelijk brengt de film een deconstructie van onze perverse fascinatie voor het voyeurisme, onze impulsen tot geweld en de erotiek in de liefde veroorzaakt door psychische kwelling.

Tegenwoordig concentreert multimedia-artiest Lynch zich vooral op twee oude passies: de schilderkunst en de transcendentale meditatie. Het filmen kan hij echter evenmin laten, want er is een documentaire over meditatiegoeroe Maharishi op komst. Waarmee hij zich verder zoal bezighoudt, ziet u op zijn website en varieert van dagelijkse weerberichten tot een door zijn zoon ontwikkeld interview-project rond gewone mensen.

(L.J.)