DENK (IN EEN OOGWENK)!. WETENSCHAPSJOURNALIST MALCOLM GLADWELL WINT OPNIEUW DE JACKPOT MET EEN SLIM GESCHREVEN EN vermakelijk intellectueel avontuur.

MALCOLM GLADWELL

ALLEN LANE, 304 BLZ., CA a 25

Blink, The Power Of Thinking Without Thinking

U kent de situatie uit ontelbare politieseries en -films: een verdachte wordt op straat achternagezeten door een paar nerveuze dienders, wordt ergens in een steegje tot stilstand gebracht, kijkt even bedenkelijk naar zijn achtervolgers, schuift dan zijn hand in zijn binnenzak en enkele bang-bang-bangs later blijkt dat de stakker alleen zijn portefeuille wou bovenhalen (in een reële, ophefmakende zaak rond de genaamde Amadou Diallo waren het maar liefst 42 bangs). Voor Malcolm Gladwell, Amerika’s nieuwste actiegoeroe, beging het brein van de schutters een fout tegen ‘rapid cognition’, het menselijke vermogen om in een oogopslag een persoon of een situatie te taxeren en de gepaste handeling te stellen. Meer ervaring en betere oefening zou zulke blunders kunnen verhelpen. Niet alleen de politie, zegt de sterreporter van The New Yorker, ook het hele Amerikaanse militaire apparaat kan er iets van opsteken.

Het opzet van zijn boek Blink is een maatschappelijke herwaardering van dat intuïtieve, instinctieve denken. Onze cultuur, zegt Gladwell, is er een waarin ‘goed’ denken en juiste besluitvorming geassocieerd worden met rijp beraad, met het nemen van tijd om alle opties traag en zorgvuldig te wikken en te wegen. Daarmee doet de mens zichzelf een beetje geweld aan, want hij miskent de kracht van ’thin-slicing’: de bekwaamheid van ons onbewuste om in situaties en gedrag patronen te vinden die gebaseerd zijn op hele dunne sneetjes van ervaring.

Deze tweede bestseller, voor Gladwell zelf meer een intellectueel avontuur dan een wetenschappelijk werk, koppelt zoals in zijn vorige boek The Tipping Point een erg transparante lectuur en een lading neologismen aan schijnbare maatschappelijke relevantie. Naar verluidt is corporate America, dat hem voor lezingen over The Tipping Point soms tot 40.000 dollar uitbetaalde, een en al oor. En in neoconservatieve hoeken, waar anti-intellectualisme en anti-rationalisme welig tiert, moet een ideologische inlijving van het nieuwe gedachtegoed slechts een kwestie van weken zijn. Met deze les uit de cognitieve psychologie zegt Gladwell natuurlijk niks nieuws, maar elke poging om onze cultuur duidelijk te maken dat we opgescheept zitten met een compleet achterhaald filosofisch en psychologisch begrippenapparaat om het menselijke handelen te beschouwen, verdient aandacht. Managers en bewindslui mogen Gladwell best verkeerd begrijpen en denken dat ze niet meer hoeven te denken. Ze hoeven zelfs niet meer te lezen, want voor E 50 kunnen ze zich een 7-delige audio-cd-set aanschaffen. Als ú het boek daarentegen nergens in de handel aantreft, denk dan in: als de bliksem naar de bibliotheek!

Hans Comijn