Drie films van Billy Wilder, Film-Plateau Gent. Dinsdag 16 april, 20.00: ‘Double Indemnity’; dinsdag 23 april, 20.00: ‘The Lost Weekend’; dinsdag 30 april, 20.00: ‘Some Like It Hot’. Info: http;//www.film-plateau.rug.ac.be

Een guitig gezicht verraadde nauwelijks de geslepen, vaak cynische blik die hij gedurende vijftig jaar in de cinema demonstreerde. William Holden, die het pikdonkere Sunset Boulevard mocht openen terwijl hij dood in een zwembad lag te drijven, zei dat Billy Wilder ‘een geest vol scheermessen had’. Ietwat gekromd, met opgerolde mouwen en een sigaar tussen de lippen: zo kwam hij steevast de set opgewandeld van films die samen een onmetelijk rijk oeuvre vormen, gekenmerkt door perfectie en een liefde voor de thans vaak vertrappelde ‘art of screenwriting’.

Geboren in Wenen in 1906 werkte Wilder enige tijd als journalist voor hij de stap naar de film zette als scenarist van Menschen am Sontag (geregisseerd door de latere collega-uitwijkelingen Siodmak, Ulmer en Zinneman). Billy’s americanofiele moeder, zijn oma en stiefvader zouden omkomen in Auschwitz, maar de jongeman vluchtte al in 1933 naar Parijs en kon even later in Hollywood aan de slag voor 150 dollar per week bij Columbia Pictures. Slechts een honderdtal woorden Engels rijk, vormde hij een schrijversteam met de erudiete Charles Brackett, lid van de New Yorkse literatuurkring. Hij kreeg de kans om voor zijn idool Ernst Lubitsch te werken – Ninotchka – en regisseerde zijn eerste prent in 1942. De rest is grootse geschiedenis: van noir als Double Indemnity, The Lost Weekend en Sunset Boulevard tot afwisselend lichtvoetige en vlijmende komedies als Sabrina, The Seven Year Itch, Some Like It Hot, The Apartment, The Fortune Cookie en The Front Page.

Wilder werkte keer op keer samen met favoriete acteurs Jack Lemmon en Walter Matthau en met zijn tweede schrijvende partner I.A.L. Diamond, en bleef altijd één principe trouw: onderschat nooit de intelligentie van het publiek. ‘Laat het zelf de som van twee plus twee maken’, gaf hij als tip in Cameron Crowes interviewboek Conversations with Billy Wilder (1999).

Na zijn tweevoudige samenwerking met Marilyn Monroe zei Wilder – wellicht een van de geestigste van alle regisseurs – dat hij nooit meer met de op zich laten wachtende ster zou werken. ‘Eindelijk kan ik mijn vrouw weer onder ogen komen zonder dat ik de behoefte voel om haar een draai rond haar oren te geven.’ Louis B. Mayer suggereerde na de visie van Sunset Boulevard dat ’this Wilder’ weer naar Duitsland moest worden gestuurd omdat hij de hand beet die hem voedde. Wilder zat in de zaal en repliceerde: ‘I am Billy Wilder, and why don’t you go fuck yourself.’

De bewondering voor de meester was over de hele wereld unaniem. Toen Fernando Trueba voor Belle Epoque een oscar ontving, ging zijn dankwoord als volgt: ‘Ik zou God willen bedanken, maar ik geloof niet in God. Dus bedank ik maar Billy Wilder.’

De Gentse universitaire bioscoop Film-Plateau heeft al maanden geleden drie films op het programma van april gezet, een dodelijk ironische timing die Wilder wel zou hebben behaagd (zeker als men beseft dat zo’n retrospectief avant la mort al gebeurde met Stanley Kubrick).

Jo Smets

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content