De komende weken nemen twee van ’s werelds grootste bestsellers het in de bioscoop tegen elkaar op. In the right hand corner: de Zweedse thriller Millennium naar het boek van Stieg Larsson. In the left hand corner: de The Da Vinci Code-sequel Angels & Demons naar het boek van Dan Brown. Wij leggen de rivalen alvast onder de loep.

Millennium De auteur

De Zweedse journalist Stieg Larsson overleed in 2004 op 50-jarige leeftijd aan een hartaanval, maar verwierf postuum wereldfaam met zijn intussen plat gehypete Millennium-trilogie. Daarin beschrijft Larsson – linkse rakker, sciencefictionfanaat en oprichter van het antifascistische magazine Expo – hoe allerlei complexe misdrijven tegen vrouwen opgelost geraken dankzij het intensieve speurwerk van Mikael Blomkvist en Lisbeth Salander. Hij is een vrouwenverslindende journalist van middelbare leeftijd die voor het tijdschrift Millennium werkt, zij een jonge, contactgestoorde, maar slimme hacker die ooit zelf werd misbruikt. Denk aan de vlotte detectiveverhaaltjes van Nicci French, Sjöwall en Wahloo en co, maar dan uitgesmeerd over zeshonderd pagina’s, met Zweedse naaldbossen als decor en doorspekt met noir-kwatsch – lees: ‘Ze keek als een boosaardig Nubisch roofdier dat zich afvroeg hoe hij zou smaken als lunchhapje.’

De film

Het gaat om de verfilming van Larssons eerste Millennium-boek Mannen die vrouwen haten, terwijl delen twee ( De Vrouw die met vuur speelde) en drie ( Gerechtigheid) in december rechtstreeks op dvd worden gestanst. Deel een vertelt hoe onderzoeksjournalist Mikael Blomkvist door een rijke patriarch wordt benaderd om uit te vissen wat er met de 16-jarige Harriët is gebeurd. Het meisje is veertig jaar geleden spoorloos verdwenen en werd vermoedelijk vermoord. Wanneer het onderzoek op niets dreigt uit te draaien, ontmoet Blomkvist de eigenzinnigeLisbeth, en die brengt hem ophet spoor van een duister familiegeheim.

Niet te verwarren met

De sciencefictionreeks Millennium van X-Files-bedenker Chris Carter.

Angels & Demons De auteur

Dan Brown staat bekend als hobbycryptoloog, mislukte singer-songwriter en de meest succesvolle schrijver van het nieuwe millennium. Dat laatste heeft de 44-jarige Amerikaan vooral te danken aan Angels & Demons uit 2000, die in het Nederlands als Het Bernini Mysterie werd verkocht, en het monstersucces The Da Vinci Code uit 2003 – twee pseudo-esoterische en -historische complotthrillers die over de hele wereld maandenlang de bestsellerlijstjes aanvoerden. Daarin volgt de ‘ light-variant van Umberto Eco’ – met excuses aan Eco en zijn aanhangers – de avonturen van Harvardprofessor Robert Langdon, die als hoogleraar christelijke symboliek, telkens in een kluwen van mysterieuze codes, geheime genootschappen en moorddadige afrekeningen binnen de Katholieke kerk terechtkomt. Geen wonder dat Browns belachelijk populaire boeken in het Vaticaan niet op veel enthousiasme konden rekenen, al claimt Brown, die zelfs ooit een gospelplaat opnam op zijn website een overtuigde christen te zijn. Met zijn faux-blasfemische pageturners zou hij immers net interesse in geloofszaken hopen los te weken.

De film

Hoewel Angels & Demons zich vóór The Da Vinci Code afspeelt, gaat het wel degelijk om een sequel en werd het scenario als dusdanig aangepast. Professor Langdon wordt gevraagd om een mysterieus symbool op de borst van een vermoorde wetenschapper te duiden. Meteen ziet hij een verband met de Illuminati, de machtigste terreurbeweging die de wereld ooit heeft gekend, maar nu niet meer zou bestaan. Toch onthullen de Illuminati plots dat er een tijdbom in het Vaticaan is geplaatst, en dat net op het moment dat de kerkleiders in Rome een nieuwe paus moeten kiezen. De race tegen de klok – en tegen elke vorm van geloofwaardigheid – kan beginnen.

Niet te verwarren met

Monty Python and the Holy Grail. Die film is écht als komedie bedoeld hoewel de plot een stukgeloofwaardiger is.

Millennium De verwachtingen

Millennium The Movie mag in Zweden dan ondertussen een dikke kaskraker zijn – en met een budget van 11 miljoen euro daar meteen ook een van de duurste films ooit – de vraag blijft of hij ook elders een blockbuster wordt. Zeker nu hij niet de opener van het filmfestival van Cannes blijkt, een eer die drie jaar geleden wel nog voor The Da Vinci Code was weggelegd. Tenslotte blijft deze prent een Zweedse tv-productie zonder bekende acteurs. Bovendien zetelt in de regiestoel de onbekende Deen Niels Arden Oplev, die het 560 pagina’s tellende boek tot een op Hollywoodiaanse leest geschoeide thriller van 2,5 uur comprimeerde. Dit is dus vooral voer voor fans van Scandinavische tv-crimi’s als Beck en Wallander, Millennium-junks én zij die kicken op mysterieverhalen waarin de clues in Bijbelcitaten verstopt blijken – hoe origineel!

De controverse

Geldgewin mag voor de trotskist Larsson dan nooit een streefdoel geweest zijn, ’s mans artistieke en financiële erfenis is nu de inzet van een fel dispuut. Zo willen de broer en de vader van de overleden auteur, die momenteel de opbrengsten erven, niet dat de onafgewerkte delen vier en vijf ooit worden gepubliceerd. Larssons jarenlange partner Eva Gabrielsson blijft met lege handen achter, maar vond wel zijn testament. De schrijver had het al in 1977 opgesteld en verklaarde daarin dat al zijn bezittingen aan de Zweedse Socialistische Partij moesten worden nagelaten. Het bleek evenwel niet rechtsgeldig – tot ontgoocheling van de verdrukten der aarde.

De cijfers

De Millennium-trilogie verscheen intussen in 39 landen. In totaal werden al meer dan 10 miljoen boeken verkocht, waarvan 2 miljoen in Frankrijk en 3 miljoen in Zweden, waar Larsson stilaan populairder is dan Björn Borg en ABBA samen. Bovendien moest de overleden Zweed vorig jaar enkel Khaled Hosseini – auteur van het eveneens verfilmde De Vliegeraar – laten voorgaan op het lijstje van ’s werelds best verkopende auteurs.

Millenium The Movie

Vanaf 20/5 in de bioscoop

Angels & Demons De verwachtingen

Net als de kritisch gekruisigde, maar commercieel succesvolle verfilming van The Da Vinci Code – de ongewilde pastiche met Audrey ‘ Amélie Poulain‘ Tautou als achternichtje van Jezus bracht 785 miljoen dollar op – moet Angels & Demons een van de grootste kaskrakers van het jaar worden. In de regiestoel zit opnieuw de gevreesde Ron Howard ( Apollo 13 en A Beautiful Mind), terwijl ook Tom Hanks weer de toupet en bezorgde grimas van professor Langdon opzet. Voeg daarbij bijrollen voor Ewan McGregor en Stellan Skarsgaard, een kloek budget van 125 miljoen dollar, toeristische plaatjes van Rome en Vaticaanstad en de nodige, desnoods zelf gefabriceerde pseudocontroverse vanuit religieuze hoek, en de makers mogen zich nu al weer in de handen wrijven.

De controverse

In 2006 wonnen Brown en diens uitgeverij Random House nog een rechtszaak tegen non-fictieauteurs Michael Baigent en Richard Leigh die uiteindelijk 6 miljoen dollar aan gerechtskosten dienden op te hoesten. Beide historici hadden Brown ervan beschuldigd verschillende ideeën in The Da Vinci Code uit hun boek Holy Blood, Holy Grail uit 1982 te hebben gejat – onder meer de theorie dat Jezus en Maria Magdalena getrouwd waren en samen een kind hadden. Bovendien was Brown een jaar eerder door schrijver Lewis Perdue al van plagiaat beschuldigd. Die beweerde dat The Da Vinci Code grotendeels op zijn boeken The Da Vinci Legacy (1983) en Daughter of God (2000) was gebaseerd, maar de zaak werd eveneens in het voordeel van Brown beklonken. Nog meer protest kwam er van allerlei gereputeerde historici die er op wezen dat Browns gepuzzel met symbolen, codes, iconografie en kunstwerken boordevol fouten stak. Ook de christelijke lobby deed zijn duit in Browns kloek gevulde zakje en beschuldigde de succesauteur herhaaldelijk van antiklerikalisme. Het Vaticaan weigerde opnieuw haar medewerking aan Angels & Demons – waardoor de makers zich onder meer verplicht zagen het Sint-Pietersplein na te bouwen – en riep op om de film te boycotten. Been there, done that, bought the T-shirt.

De cijfers

Naar verluidt verdiende Brown al meer dan 300 miljoen dollar aan zijn in symbolen en kathedraalhoge clichés gedrenkte schrijfsels, die Stephen Fry ooit als ‘ arse gravy of the worst kind‘ afdeed. Toen The Da Vinci Code in mei 2006 in de zalen kwam, waren er van dat boek al 61 miljoen exemplaren in 44 verschillende talen verkocht. Op 15 september verschijnt Browns nieuwste boek The Lost Symbol, dat meteen op 5 miljoen exemplaren wordt gedrukt, opnieuw rond Robert Langdon draait en zich in het milieu van de vrijmetselaars afspeelt. Waar zijn die Illuminati wanneer je hen nodig hebt?

Angels and Demons

Vanaf 13/5 in de bioscoop

Door Dave Mestdach