BACK IN THE USSR

BACK IN THE USSR. Trouw aan Moskou.

(H.V.G.)

Dinsdag 5/10, 21.10 – Canvas

Het ging misschien niet gepaard met het gedruis van de val van de Berlijnse muur twee jaar eerder, maar precies twintig jaar geleden viel de Sovjet-Unie uiteen. Stefan Blommaert en Jan Balliauw, destijds onze VRT-mannen in Moskou, keerden voor Back in the USSR terug naar moedertje Rusland om te zien hoe het leven er vandaag is.

Zijn de mensen vandaag beter af in Rusland?

Stefan Blommaert: De meesten van onze vrienden eigenlijk wel. Het is vooral de bedoeling om aan de hand van hun verhaal te tonen hoe Rusland de afgelopen twintig jaar is veranderd. Het is voor iedereen een woelige periode geweest. Je moet je voorstellen wat die ‘big bang’ voor de gemiddelde Rus betekende. Na een leven van vaste prijzen werd van de ene dag op de andere de vrije markt geïntroduceerd. Opeens moest je geld gaan verdienen.

Is men vandaag nostalgisch naar de Sovjetperiode?

Blommaert: Dat blijft al bij al beperkt. Wat veel mensen ons wel vertelden, is dat het belang van een vriendenkring is afgenomen. In de Sovjettijd waren vrienden echt een toevluchtsoord: men deelde de ellende. Het klinkt cru, maar vandaag hebben ze dat minder nodig.

Jan Balliauw: De anarchistische jaren negentig waren een beproeving, maar Vladimir Poetin heeft het centraal gezag hersteld en de stabiliteit is teruggekeerd.

Is Poetin echt zo’n held bij de Russen?

Blommaert: Men heeft ontzag voor hem vanwege de rust en economische groei die hij heeft gebracht. Onze oud-lerares Russisch, een intelligente vrouw, vindt zelfs dat Rusland iemand als Poetin – een halve dictator met andere woorden – nodig heeft!

Balliauw: Al kunnen de Russen ook lachen met bijvoorbeeld die foto’s waarop hij in blote bast staat te jagen. Het is een vooroordeel dat Russen geen gevoel voor humor hebben.

Blommaert: Dat en andere clichés willen we doorbreken. Zo is het ook een misverstand dat Russen geen democratie willen. Die willen ze wel, alleen is een beetje materiële welvaart een grotere prioriteit. Een cliché dat dan weer klopt, is de corruptie: die lijkt maar moeilijk uitgeroeid te raken.

In dit Canvasprogramma zijn jullie persoonlijkheden, veeleer dan journalisten. Was dat aanpassen?

Blommaert: Toch wel. Als journalist zijn we gewend om de camera te volgen, maar deze keer volgde de camera ons. Back in the USSR is opgevat als een persoonlijk reisverhaal, verteld door Jan en mij.

Balliauw: Al was het nooit de bedoeling dat het een personalityshow zou worden. Er werd ook niets in scène gezet. Als we iemand voor het eerst in jaren weer ontmoetten, dan had de cameraman maar één take: dat gingen we niet opnieuw doen.

Twee ‘grand reporters’ in één programma, werd dat geen egoclash?

Blommaert: Helemaal niet. Jan en ik kennen elkaar al van in 1980! We waren allebei gefascineerd door Oost-Europa, wat toen nog een ongrijpbare mythe achter het ijzeren gordijn was. We zijn ook vaak samen op reis geweest, naar Polen, Bulgarije, Rusland…

Balliauw: In de jaren tachtig was Oost-Europa ‘de vijand’, en ons heeft het altijd gefascineerd om verder te kijken. Op een bepaald moment was het mogelijk om als freelancer naar die landen te trekken, en na verloop van tijd ben ik gaan werken voor de nieuwsdienst van de toenmalige BRT-radio, waar Stefan al aan de slag was, en ten slotte voor de televisie. Die had daarvoor niemand permanent in Moskou zitten.

En sindsdien sta je gebrandmerkt als onze man in Moskou?

Balliauw: Tja, wat wil je met mijn naam: ‘Dit was Jan Balliauw vanuit Moskou.’ Hoewel ik al jaren geen vaste correspondent meer ben, gebeurt het nog dat ik in eigen land op straat word aangesproken: ‘Hier zie, met vakantie?’ (lacht) (H.V.G.)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content