‘ALS JE SINGLE BENT, DENKEN MENSEN SNEL DAT JE EEN AFWIJKING HEBT’

Ja, ze ziet er verrukkelijk uit. Ja, ze speelde mee in The Mummy. En ja: ze deelt de sponde met James Bond. Maar waarom Rachel Weisz hier écht haar plek verdient, is haar veelzijdigheid als actrice. Dat bewijst de bevallige Britse nog maar eens in The Lobster, een heerlijk absurde en originele kijk op liefde en relaties. ‘Er is iets vreselijk romantisch aan single en eenzaam zijn.’

Het was een poosje stil rond Rachel Weisz. Maar tweeënhalf jaar na haar laatste, allesbehalve memorabele passage op het witte doek – als boze heks in het pompeuze Oz the Great and Wonderful – is de Londense actrice helemaal terug. En niemand met een beetje goede smaak die daarover zal klagen.

Weisz mag niet alleen Michael Caines dochter incarneren en de meest melancholische blikken richting Paolo Sorrentino’s camera werpen in Youth, een mooie mijmering over verwelkende liefdes en lijven, vanaf volgende week is ze ook te zien aan de zijde van Colin Farrell in The Lobster, een film die, net als Youth, over romantiek en relaties gaat, tussen ernst en scherts schippert en zich grotendeels afspeelt in een luxehotel. Eén groot verschil evenwel: The Lobster gaat over een dystopische maatschappij waarin single zijn bij wet verboden is en alle eenzame harten exact 45 dagen de tijd krijgen om een partner te vinden. Lukt dat niet, dan verandert de overheid hen in een dier.

Nee, u hebt bovenstaande synopsis niet verkeerd gelezen of per abuis paddo’s geslikt. En geen paniek: een flauwe sciencefictionfarce boordevol bizarre special effects hoef je niet te verwachten. The Lobster, dat zijn volkomen absurde premisse volkomen serieus neemt, komt namelijk uit het brein van de Griekse regisseur Yorgos Lanthimos gekropen. Die deed eerder al oneigenlijke dingen met kurkdroge humor, dierenmishandeling en incest in Dogtooth (2009), en hield daar een wereldwijde culthit, een Oscarnominatie, de Un certain regard-prijs in Cannes én de adoratie van Weisz aan over.

‘Ik heb Dogtooth gezien toen hij net uit was’, bekent de inmiddels 45-jarige English Rose, die altijd al op haar fraaist bloeide wanneer ze van de Hollywoodpaden mocht afdwalen. Zoals in Fernando Meirelles’ The Constant Gardener (2005), waarvoor ze de Oscar voor de beste vrouwelijke bijrol kreeg. Of in Terence Davies’ The Deep Blue Sea (2011), waarin ze een vrouw speelt die verscheurd wordt tussen man en minnaar. ‘Ik vond Dogtooth een geweldige, volkomen unieke film. Ik had nog nooit zoiets gezien. Aangezien Yorgos al een tijdje in Londen woont, heb ik hem gecontacteerd. Daarna zijn we samen thee gaan drinken. Ik vroeg hem of hij geen interesse had in een project dat ik toen mee aan het ontwikkelen was, maar dat voorlopig op de lange baan is geschoven. Hij vertelde me dat hij voor het eerst iets in het Engels aan het schrijven was, en dat hij misschien wel een rol voor me had.’

Je hebt dus geen auditie moeten doen?

WEISZ: Nee. Ook niet voor Youth trouwens, maar daar ging het anders. Paolo Sorrentino heeft me de rol aangeboden. Zijn script was al klaar. Ik ontmoette hem in New York en hij had zijn ideale cast al in zijn hoofd samengesteld. Gelukkig bleek ik daar deel van uit te maken.

Begreep je meteen waar Lanthimos naartoe wilde toen je voor het eerst zijn bizarre script las?

WEISZ: Ongeveer. Ik kende het territorium waarin zijn films zich afspelen. Ik had alleen geen idee hoe het resultaat er zou uitzien. Yorgos heeft ook een heel aparte manier van werken. Je hoeft geen research te doen, voor zover dat met zo’n premisse mogelijk is. En de personages hebben geen psychologische achtergrond, geen ironie, geen cynisme. Ze hebben zelfs geen naam (Weisz speelt the Short Sighted Woman, nvdr.). Je moet het avontuur gewoon ondergaan en de juiste toon zien te vinden. Dat is cruciaal. Het is grappig en absurd, maar je mag het niet uitvergroten, want er zit een melancholische, fragiele ziel in de film. Als je erover gaat, wordt het grotesk en valt alles in duigen. Werken met Yorgos is drie weken lang in een circus op een koord balanceren, met allerlei clowns en wilde beesten om je heen, zonder dat je een spier mag vertrekken of in de lach mag schieten. Hij is van nature heel erg speels en anarchistisch, maar niet als je in zijn circus komt. Dan is hij een heel strenge directeur die strikte regels stelt. Vergelijk het desnoods met Ingmar Bergman die een film van Federico Fellini zou regisseren.

The Lobster kun je op veel manieren interpreteren. Waarover gaat de film volgens jou?

WEISZ: Over romantiek. Over verliefd worden. En over eenzaamheid. Er is iets ongelofelijk romantisch aan single en eenzaam zijn. Er zijn veel mensen die verliefd zijn op het idee van verliefd te zijn. En ik begrijp dat. Zo was ik vroeger, toen ik een twintiger was, eigenlijk ook. Hunkeren naar die ene, ware liefde maar ze niet vinden, heeft iets verslavends, iets escapistisch. Onze maatschappij zet ook heel veel druk als het om relaties gaat. Alsof er iets met je scheelt of je een afwijking hebt als je single bent. Liefde is een consumptieproduct geworden. Kijk maar naar al die datingsites. Enkele jongeren vroegen me of de film over Tinder gaat. Ik wist niet eens wat dat was. (lacht)

Je hebt ook de voice-over van de film ingesproken. Had Lanthimos daarover specifieke instructies?

WEISZ: Ja. Zorg dat het dé anti- Terrence Malick-voice-over wordt. Géén gefluister, géén poëtisch, lyrisch gedoe. Ik hou van Malick (hoewel hij Weisz uit zijn film To the Wonder knipte, nvdr.) en van de voice-overs in zijn films, maar in dit geval heb ik Yorgos’ instructies braafjes opgevolgd en het zo feitelijk mogelijk gehouden.

Auteursfilms als Youth en The Lobster liggen mijlenver af van The Mummy, The Bourne Legacy of Oz the Great and Wonderful. Doe je die grote Hollywoodproducties voor…

WEISZ:(vult aan) Het geld? Dat ook. Maar er worden nog goede films gemaakt in Hollywood, hoor. Ik heb nog nooit een film gedaan zonder dat ik daarvoor een goede reden had. Behalve in het begin van mijn carrière misschien. Maar als rookie heb je niks te eisen en alles te leren. Plus: ik was toen blij dat ik werk had, wat op zich een goede reden was. Trouwens: jezelf als actrice overeind houden tussen digitale zandstormen, enge monsters en soms tamelijk ridicule dialogen is misschien wel moeilijker dan werken met topacteurs, een topscript en een topregisseur. Ik kijk zeker niet neer op populair werk. Het vereist minstens evenveel discipline als een auteursfilm. Plus: ik hou van een leuke actie- of avonturenfilm op zijn tijd. Stel je voor dat alle films doodserieus of avant-gardistisch waren. Dan zouden we geen rode maar zwarte lopers hebben, en ik hou van rood.

Hou je ook van Oz the Great and Wonderful?

WEISZ:The Wizard of Oz is een van mijn favoriete films, en Sam Raimi is een regisseur met wie ik altijd al wilde werken. Dat waren goede redenen om Oz te doen. Ik kies in de eerste plaats voor de regisseur. Het maakt me niet uit of die Amerikaans, Grieks, Italiaans of Frans is. Of hij binnen Hollywood werkt of ver daarbuiten. Wat telt, is dat hij een unieke stem heeft. En dat geldt voor Sam, voor Yorgos, voor Paolo, voor Darren (Aronofsky, haar ex, met wie ze The Fountain maakte, nvdr.) en alle andere grote regisseurs met wie ik mocht werken.

Het valt op dat je alleen mannen opsomt.

WEISZ: Ik weet het. Dat blijft een probleem. Er zijn zoveel getalenteerde vrouwen, zowel voor als achter de camera. Maar waar het hen vaak aan ontbreekt, is ballen. We moeten onze plek, onze rechten veel meer durven te claimen. Tuurlijk is de filmindustrie seksistisch. De wereld is fucking seksistisch. Wat zou dat in de filmwereld dan anders zijn? Maar denk je nu werkelijk dat vrouwen van nature minder creatief zijn? Minder geschikt om films te regisseren of te produceren? Om bedrijven te leiden? Om aan politiek te doen? Bullshit. Het zijn allemaal clichés, dingen die ons van kindsbeen af worden aangeleerd en opgedrongen. Ook in films trouwens.

Was er de voorbije jaren dan geen beterschap merkbaar?

WEISZ: Wél als het gaat om het aanklagen van die problematiek. Vroeger staken vrouwen vaak hun kop in het zand omdat ze bang waren voor negatieve reacties. Nu heb je veel meer actrices, Meryl Streep bijvoorbeeld, die luidop durven te zeggen waar het op staat. Als het om vrouwenrollen gaat, merk ik echter weinig verschil. In de 25 jaar dat ik in het vak zit, is het zelfs nog erger geworden. Hoofdrollen zijn sowieso zeldzaam en in de regel moeten vrouwen aardig en volgzaam zijn. Waar blijven de Bette Davissen, Barbara Stanwycks en Joan Crawfords van deze generatie? Dat waren sterke, dominante en lastige vrouwen, maar toch waren ze geliefd en populair.

Je bent sinds 2011 getrouwd met James Bond-acteur Daniel Craig. Hebben jullie het soms over dat thema, aangezien de Bond-reeks toch niet de vrouwvriendelijkste is?

WEISZ:(ontwijkend) Daniel en ik spreken over alles, behalve over ons werk. Ik neem mijn werk nooit mee naar huis. Als de regisseur ‘cut’ roept, is het voor mij gedaan. Ik ben een moeder. Dát is mijn methodacting. Ik kan het mijn zoontje (de negenjarige Henry, die ze kreeg met filmregisseur Darren Aronofsky, nvdr.) toch niet aandoen om hem in character naar school te brengen. Hij zou zich doodschamen. (lacht) Gelukkig heeft hij een heel gezonde desinteresse in wat ik doe. Ik zie hem niet meteen in mijn voetsporen treden.

Je vader, George Weisz, deed dat wel.

WEISZ: Klopt. Hij heeft op zijn 85e een documentaire geproduceerd over Regina Jonas, de eerste vrouwelijke rabbi die in Auschwitz door de nazi’s werd vermoord. Zo zie je maar dat je nooit te oud bent om van carrière te wisselen.

Je begon je carrière op je veertiende, als fotomodel. Wist je toen al dat je eigenlijk actrice wilde worden?

WEISZ: Helemaal niet. Ik kom uit een familie die niks met showbizz te maken heeft. Mijn vader was uitvinder en ingenieur, mijn moeder lerares en psychologe. Ik hoopte wel dat ik later kon gaan acteren, maar ik wilde eerst naar de universiteit gaan en zo een basis hebben om op terug te vallen. Er was niet één moment waarop ik dacht: dit is mijn roeping. Ik ging als tiener vaak naar het theater en de cinema en ik was jaloers op de mensen die ik daar zag, omdat ze elke keer iemand anders mochten spelen en nieuwe werelden konden verkennen. Dat leek me wel een leuke manier om je brood te verdienen.

Tot slot: heb je zelf nooit een Bond-girl willen zijn?

WEISZ: Nooit. Nee. Echt niet. (lacht)

THE LOBSTER

Vanaf 28/10 in de bioscoop.

YOUTH

Nu in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

Rachel Weisz ‘IK KIJK ZEKER NIET NEER OP POPULAIR WERK. JEZELF OVEREIND HOUDEN TUSSEN DIGITALE ZANDSTORMEN, ENGE MONSTERS EN RIDICULE DIALOGEN IS MOEILIJKER DAN TUSSEN TOPACTEURS, MET EEN TOPSCRIPT EN EEN TOPREGISSEUR.’

Rachel Weisz ‘TUURLIJK IS DE FILMINDUSTRIE SEKSISTISCH. WAAR BLIJVEN DE BETTE DAVISSEN, BARBARA STANWYCKS EN JOAN CRAWFORDS VAN DEZE GENERATIE?’