Jazz is géén merknaam – De redacties van Jazz Magazine en Oor interpreteren ‘jazz’ wel érg rekkelijk. J’accuse!

Cathelijne Beijn e.a.

Uitgeverij Carrera, Amsterdam, 464 blz., euro34

‘Jazz swingt. Jazz vecht. Is waar. Is echt. Geen loze kreet. Geen leeg gebaar.’ Het zijn ware woorden van de Nederlandse dichter Jules Deelder in zijn beroemde gedicht Jazz. Ik koester ze. Bovendien valt er nogal wat te zeggen voor de Nederlandse jazz. Die kerels swingen doorgaans als de neten, en ik benijd hen hun avant-garde.

Maar soms zou je die gasten wurgen. Zoals nu. Uit de grachtengordel bereikte ons namelijk een boekje, geschreven door lui die zichzelf bijna pijn doen in hun poging om hip te zijn. All That Jazz – gewéldige vondst, die titel – wil alle discussies aanwakkeren, zo claimt het. Het zit namelijk zo: het handjevol auteurs beschouwt jazz als een paar coole sneakers. Of als een zuinige stadsauto. Als een stuk marketing, in elk geval. ‘Jazz is ook soul, en urban, hiphop, blues, singer-songwriters en world, van latin tot afro. Omdat jazz een merknaam van formaat is geworden in andere kunstdisciplines en onze eigen leefomgeving, van cocktail tot auto. Jazz is een algemeen levensmotto geworden, een lifestyle vol kwaliteit en puur genot, met muziek als motor.’

Met die stelling als excuus wordt hier een amalgaam van houterig geformuleerde portretten, geschiedenissen, columns en garnaalrecepten gepresenteerd, waarin Miles Davis, Duffy en DJ Maestro op hetzelfde schap worden gezet. Nu weet iedereen dat Nederlanders sjacheraars zijn, maar u en ik – goeiige Belgen met een onfeilbare bullshitmeter – worden hier toch al te schaamteloos bedrogen. Jazeker, jazz is van nature wereldmuziek, een genre dat leeft dankzij zijn flexibiliteit en aanpassingsvermogen aan andere genres. En het is inderdaad gezond dat jonge muzikanten uit de hiphop en de soul er hun gang mee gaan. Maar mág ik er even mee lachen dat een popzanger als José James in de categorie ‘jazzidolen’ wordt opgenomen tussen Keith Jarrett en Wayne Shorter? Dat glossen als Jamie Lidell en Joss Stone het nieuwe hoofdstuk in de geschiedenis van de soul zouden zijn?

Wel, Nederlandse vrienden, j’accuse. Omdat ik niet voor purist wil worden uitgekreten als ik de link tussen jazz enerzijds en Eminem en Bruce Springsteen anderzijds flinterdun vind. Omdat dit boek vaak zo krakkemikkig geschreven is. Omdat het concept onder het mom van een open geest de vervlakking promoot. Omdat ik te veel respect heb voor jazzmuzikanten om hen te laten afwegen tegen Shakira. Omdat jazz geen loze kreet is, geen leeg gebaar.

Bart Cornand