DRIEDUBBEL GEDROGEERD Na het boek en de film, de striproman. Philip K. Dicks briljante sf-drugsfabel is er nu ook als graphic novel.

A Scanner Darkly

PHILIP K. DICK

ROMAN: KNOPF, 288 BLZ., euro 10,00

STRIPROMAN: PANTHEON, 208 BLZ., euro 19,00 (RELEASE: 4 JULI)

Op 7 juli opent in de VS de verfilming van sf-schrijver Philip K. Dicks cultmeesterwerk A Scanner Darkly, een van de grappigste en tegelijk meest aangrijpende portretten van door drugs veroorzaakte waanzin ooit. Hallucinaties, paranoia, verlies van identiteit, maar ook alledaagse zelfbegoocheling en verveling werden zelden zo entertainend tastbaar gemaakt als in deze afrekening met de drugscultuur van de jaren 60 en 70. Het boek speelt in drugsparadijs Zuid-Californië, waar het verschil tussen junkies, dealers en narcotica-agenten stilaan onbestaande is. Undercoverdetective Fred gebruikt zelf het dodelijk verslavende Substance D, kwestie van beter te kunnen infiltreren. Helaas beseft hij niet dat de dealer/junkie die hij op de hielen zit, een zekere Bob Arctor, zijn eigen schizofrene alter ego is – het schrikbarende, maar ook bijzonder vermakelijke effect van de drug. Zelfs de holografische camera die Freds oversten stiekem in Bobs stulpje plantten ziet het verschil niet, aangezien Fred zoals de meeste undercoveragenten een scramble suit draagt die hem voortdurend van gedaante doet verwisselen en onherkenbaar maakt.

De roman was lange tijd out of print, maar werd in 1991 in de befaamde Vintage-reeks opnieuw uitgegeven, en nu opnieuw, naar aanleiding van de langverwachte verfilming. Charlie Kaufman schreef ooit een script, er waren geruchten dat Chris Cunningham op het project zat te zwoegen, maar uiteindelijk werd het Richard Linklater die er voor Warner Bros. een ’tot leven gewekte graphic novel’ van maakte. Via digitale rotoscopie (de gesofisticeerde upgrade van het oude rotoscopieprocedé, waarbij liveactie een geanimeerd overjasje krijgt) worden de belevenissen van hoofdrolspeler Keanu ‘Bob/Fred’ Reeves en zijn gezellen (Robert Downey Jr., Woody Harrelson, Winona Ryder) comic in beide betekenissen van het woord.

Van de geanimeerde verfilming van de in 1977 gepubliceerde roman werd nu ook nog een striproman afgeleid, voornamelijk bestaand uit stills en dialogen van de film. Harvey Pekar ( American Splendor) zorgde voor sporadische verhalende stukken, adaptaties van Dicks oorspronkelijke tekst. Die zouden de kloof tussen de comic/graphic en de roman moeten dichten, maar sorteren veeleer het omgekeerde effect doordat ze de visuele ervaring bevriezen. Dicks onnavolgbare, onmogelijk te vatten bewustzijnsstroom was een linke cocktail van roman noir en mentaliteitssatire, van onder de huid kruipende Angst en totaal geflipt spleen – de stripversie is dat niet. Lees eerst het boek, ga vervolgens de film bekijken, en waag u dan pas aan de graphic novel – bij voorkeur met een hedendaags equivalent van Substance D in uw bloedbaan.

Hans Comijn