Van geuzen tot vluchtelingen, in Oostende mag iedereen mee op het vlot

Jan Braet, cultuurredacteur van Knack, bezocht de expo Het Vlot. Kunst is (niet) eenzaam in de stad Oostende. ‘Wellicht zien ook beleidsmakers zichzelf als diehards die in magere jaren Oostende boven water houden.’

Tijdens scoutskampen, teambuildings en survivalweekends voor jonge managers wordt weleens een vlot te water gelaten, maar dat is voor de lol. In bittere ernst nemen landverhuizers die hun leven riskeren op zee soms hun toevlucht tot een opblaasbaar vlot. Het is dan een passende metafoor voor een situatie van hopeloos isolement waarin men alleen of met een handvol mensen in een gevaarlijke omgeving vecht om te overleven.

Théodore Géricault schilderde met Het vlot van de Medusa het iconische beeld van een hoopje menselijke ellende, drijvend op zee na een schipbreuk. Hij stak extreme emoties en drama in zijn schilderij, gaf het een volmaakte compositie en effectvolle kleuren. Hij verleende schoonheid aan iets wat te mensonterend is voor woorden. De meeste kunstenaars die op de expo Het vlot. Kunst is (niet) eenzaam op 22 bijzondere locaties in Oostende een werk tonen, gaan op dezelfde manier te werk als de oude meester.

Jan Fabre, de zelfverklaarde ‘krijger van de schoonheid’, werd samen met Joanna De Vos als curator aangezocht. Hij exposeert zijn eigen miniatuurvlot, dat fitnessfaciliteiten en zelfs een klein wapenarsenaal bevat.

Wellicht zien ook beleidsmakers zichzelf als diehards die in magere jaren Oostende boven water houden met de ene culturele injectie na de andere. Desnoods nemen ze het alleen op, zoals de zorg voor hun Mercator, de schitterende driemaster die ze voor 1 euro overnamen van de Vlaamse Gemeenschap.

Ze spiegelen zich aan de Zeeofficier op het schilderijtje waarmee Luc Tuymans het schip voor de duur van de tentoonstelling nog in waarde doet stijgen. Op een verlaten strand buigt de officier diep voorover. Een waardevolle vondst? Of een poging om, zoals de kapitein van de Medusa, het bewijs van zijn onbekwaamheid onder het zand te stoppen?

Op het Marie-Joséplein herinnert een kunstenaar de stadsmeesters aan hun voorvaderen die Oostende zo heldhaftig verdedigden. Zij aan zij met de geuzen hielden ze van 1601 tot 1604 de Spaanse belegeraars af. De verdedigers hadden een dijk afgegraven, zodat ze omringd waren met water en via de zee konden worden bevoorraad. Ze leden de nederlaag na een waar bloedbad.

Enrique Marty vond inspiratie in deze episode om drie, op het eerste gezicht klassieke standbeelden te maken. Vals klassiek in vals brons zo blijkt, Fake monuments in kunsthars. Een Spaanse vos kijkt de haan van de geuzen uit de boom. Generaal Ambroglio Spinola verorbert een kippenboutje. De derde hertog van Alva neemt een hurkende houding aan na het nuttigen van zo’n hoenderachtige, zo’n geus.

In de ene kerk dwarrelen onbeschreven blaadjes neer (Alberto Garutti), in een andere is een boot uit PET-flessen gestrand (Michael Fliri). In een toren hangen huiden te drogen op een rooster (Berlinde De Bruyckere).

Torenhoog in het Europacentrum is het uitzicht op de zee en op de stad adembenemend. Video’s van Elisabetta Benassi en Pieter Geenen lijken de schoonheid ervan te versterken. Blijkt het toch weer over die ellendige bootvluchtelingen te gaan.

In Mu.ZEE projecteert Bruna Esposito beelden van een opblaasbaar vlot vol stakkerds op een glazen tafelblad tussen drinkbekers en kopjes. Enrique Ramirez installeert in zijn video een immigratieloket op een vlot met wachtende asielzoekers, drijvend op de stroom van hun dromen en verlangens. Alleen Kelly Schacht gebruikt het woord, zoals ze in de Venetiaanse gaanderijen op een houtpalletje mooi ingepakte exemplaren aanbiedt van Het Narrenschip, een oude vertelling over een stuurloze boot vol dwazen, maar zonder kapitein. Dat is iets voor de burgemeester, die schoonheid eerder vindt in ‘woorden en concepten dan in beelden.’