Rodrigo Braga kruipt in de huid van een zandzaksoldaat

Rodrigo Braga, artist-in-residence in het museum In Flanders Fields.

Hoe je een sinister knekelhuis zo veel leven kunt inblazen, blijft het geheim van het museum In Flanders Fields (IFFM). En nooit slapen ze er op beide oren. Vanaf de oprichting in 1988 werd het Ieperse museum geprezen om zijn innoverende, multimediale aanpak.

Inmiddels zit er al wat sleet op de meest theatraal uitgewerkte delen in het verhaal over de Grote Oorlog (1914-1918) in de loopgraven van de IJzervlakte. Het IFFM, onlangs nog bekroond met de Museumprijs, sluit in december voor een maand de deuren, en vanaf september 2011 voor een half jaar. Een radicale verbouwing van de Lakenhalen wordt benut om ook de permanente tentoonstelling helemaal op te frissen.

We bidden – en eigenlijk durven we wedden – dat de drie ijzersterke punten onveranderd zullen blijven: het inwijdingsritueel, de persoonlijke identificatie en het artist-in-residence programma. Terwijl je nog op je toegangskaartje staat te wachten, trekt de slepende melodie van Will’ye go to Flanders? in de hartverscheurende vertolking van June Tabor je al onder de koepel met het groepsportret van de deelnemers – soldaten, familieleden, liefjes, burgers, een van hen ben jij.

Je krijgt ook een reisgezel: het volstaat om je ticket regelmatig in een box te activeren om gekoppeld te blijven aan iemands persoonlijke oorlogstraject. We hadden dit keer meer geluk dan anders. Onze jonge Australische smid William Pickering viel in Frankrijk wel ten prooi aan Duitse mosterdgasgranaten, maar herstelde, keerde terug naar het front en overleefde de oorlog.

Gastkunstenaar
Ten derde is er de jaarlijkse gastkunstenaar, uitgenodigd om zich in te leven in een oorlog van zijn of haar overgrootvader. De opdracht is, met nieuw werk een actuele band met het onderwerp smeden. Het jaar met de opgezette, stervende paarden van Berlinde de Bruyckere (2000) blijft in het geheugen gegrift. Ook de jonge Braziliaan die dit keer werd gekozen, pakte het serieus aan.

Rodrigo Braga (°1976) bezocht de slagvelden, snuisterde in de verzameling en de archieven en kroop ten slotte in de huid van een sandbag soldier. Geheel uitgedost in jute, de stof waaruit zandzakjes gemaakt zijn, zien we hem op video een visuele krachtmeting verliezen met een wassenbeeldsoldaat (Front), ingedrilde handelingen stellen uit het repertoire van het universele militariaat (Sandbag Soldiers Stories), en met prikkeldraad een veilig nest tussen twee bomen weven (Cocon). Braga kiest hier een ironische toon boven de dramatiserende die in het IFFM wordt gevoerd. Maar in een album met inkjetdrukken naar foto’s van verminkte gezichten, legt hij een elegische ernst. Hij omfloerst zijn onderwerpen, als wou hij ze zacht helen. De gruwel is niet meer weg te wissen.

Jan Braet