Bozar brengt diversiteit cultureel Afrika in kaart

Met ‘GEO-graphics. A map of art practices in Africa, past and present’ plaatst Bozar de diversiteit van de artistieke productie op het Afrikaanse continent in de kijker.

Bij Afrikaanse kunst denken de meeste mensen nog steeds spontaan aan etnografische beelden. Bozar en het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika grijpen de 50-jarige onafhankelijkheid van 17 Afrikaanse landen aan om die idee wat bij te schaven. Met hun festival ‘Visionair Afrika’ willen ze de diversiteit van de Afrikaanse kunst in de verf zetten.

Zoals de titel aangeeft, combineert de hoofdtentoonstelling ‘GEO-graphics. A map of art practices in Africa, past and present’ traditionele met hedendaagse Afrikaanse kunst.

Bovendien verklapt de titel de indeling van de expo: die is niet chronologisch of per land ingedeeld, maar wel geografisch. Bij de inkom ligt dan ook letterlijk een landkaart, waarop de belangrijkste geografische gebieden zoals de woestijn, het woud en de sahel aangeduid zijn.

Kleurrijke leidraad

Doordat de tentoonstellingszalen per geografisch gebied één en dezelfde kleur kregen ontstaat er voor de bezoeker een visuele eenheid. Aangezien die kleuren ook overeenstemmen met het landkaartje, weet de bezoeker op elk moment in welk gebied hij zich bevindt.

Die geografische indeling kwam er op aangeven van artistiek directeur David Adjaye. Volgens deze architect met Ghanese roots heeft de natuurlijke omgeving namelijk invloed op de culturele productie. GEO-graphics is ingedeeld in zes themagebieden, namelijk sahel, mahgreb, woestijn, savanne, woud en de bergen/hoogvlaktes.

Enorme diversiteit

Per gebied komt zowel etnografische kunst, die vooral een rituele basis kent, als hedendaagse kunst aan bod. Op die manier confronteert de expo meteen ook de stad met het platteland: de traditionele kunst komt vooral van de stammen op het platteland, de stad blijkt een ideale voedingsbodem voor de hedendaagse kunst. Bovendien neemt de stedelijke ontwikkeling sinds 2007 een hoge vaart.

Net dat woekerende stedelijke landschap vormt de derde pijler per gebied. David Adjaye reide de voorbije tien jaar Afrika rond om het op beeld vast te leggen.

In totaal bundelt de expo zo’n 220 etnografische stukken. Die stammen uit het museum van Tervuren, private en openbare verzamelingen. Binnen dit luik is de diversiteit enorm: zowel maskers, fetisjbeelden, meubels als muziekinstrumenten, die dateren uit de 16e tot 20e eeuw komen aan bod.

Statement

Om het hedendaagse luik in te vullen nodigde Bozar acht centra voor hedendaagse kunst uit. Zo presenteert het Senegalese Raw Material Company, met Dakar als thuisbasis, bijvoorbeeld het hedendaagse luik van de – oranje – Sahel en toont het Nigeriaanse Centre for Contemporary Art Lagos (CCA Lagos) foto’s van George Osodi als hedendaagse artistieke productie uit het – donkergroene – woudgebied. Zijn indringende beelden behandelen de moeilijke levensomstandigheden in de olierijke streek rond de Nigerdelta.

Door deze centra uit te nodigen in Brussel wil Bozar bovendien een debat rond de ‘broosheid’ van de Afrikaanse culturele instellingen op gang brengen. Hedendaagse kunst krijgt in Afrika namelijk weinig tot geen steun van overheidsinstellingen of politiek. Om het publiek een beter inzicht te geven in de ontwikkeling van de Afrikaanse cultuursector begint de tentoonstelling daarom met een tijdslijn.

Daarnaast vormt GEO-graphics de eerste stap in een onderzoek naar de ideale presentatie van etnografische kunst. Aangezien het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika van Tervuren voor ingrijpende renovatiewerken staat, loopt dat experiment de komende drie jaar verder in het Paleis voor Schone Kunsten.

Elien Haentjens

‘GEO-graphics. A map of art practices in Africa, past and present’, tot 26 september in de Brusselse Bozar.