Berlinde De Bruyckere nu ook in Londen

De tentoonstelling in het S.M.A.K. loopt storm, maar Berlinde De Bruyckere heeft tevens een tentoonstelling in Londen. De internationale galerie Hauser & Wirth toont tot 10 januari 2015 recent werk. Ze liggen in de lijn van wat in Gent te zien is en toch ontstaat een vreemd gevoel voor wie haar werk van nabij volgt.

De titel van de expositie luidt Met tere huid / Of tender skin. Waar slaat die op? Op haar werk of op haar leven? Vermoedelijk een vorm van beide, intenser dan ze ooit zei of liet uitschijnen. De begeleidende folder begint met drie werken After Cripplewood, gevolgd door vijf Met tere huid / Of tender skin, een vierde After Cripplewood, twee Met tere huid (zonder Engelse vertaling) om te besluiten met drie van haar traditionele stolpen, Glassdome with Cripplewood. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat de opstelling berekend gebeurd is.

Eenmaal voorbij de receptie ligt prominent in het midden van de rechterzaal een boomwortel, een kussen waaruit forse takken van een paar meter lang steken. Ze halen de marmeren lichamen op de siergraven in de kathedralen te voorschijn. Ze liggen op een catacombe. Ook hun hoofd rust op een kussen. Er zijn er bij waar man en vrouw, meestal jong, zo dicht naast elkaar liggen dat ze één lichaam vormen. Sterven met twee is minder erg dan alleen. Ook de tweede, in een andere zaal, verwekt de indruk een koppel te zijn. Uit één wortelkussen stammend zijn ze gesplit en vrij snel met elkaar vergroeid. Alsof ze de liefde bedrijven. De wreedheid die veel van haar werk kenmerkt, is de wreedheid als de turbine van wat de liefde is.

De dood in kruipen

De twee nieuwe werken op houten planken met ijzeren schragen. Houten schragen doen denken aan wandelstokken, ijzeren aan krukken. Zoals zij het voorstelt zijn de stronken mensen aan het eind van hun leven, nog innig met elkaar verbonden. Ze kruipen de dood in. De scheiding tussen leven en dood wordt benauwder. Sluit ook nauwer aan bij haar vorige periode, waarin de dode paarden in ijzeren staketsels hangen. Door in te zoomen op de schragen en staketsels wordt het belang hiervan benadrukt. Stronken en schragen, en staketsels hebben een (haast) even groot aandeel in het geheel van het kunstwerk. Bij Berlinde De Bruyckere zijn er geen onderdelen, is er geen verkwisting.

Wat de stolpen betreft. Zijn het dode kinderen, niet de geboorte en dus het leven gegund, uit een ondefinieerbare tijd? Het achter glas tableau non vivant is van begin tot einde gecodeerd. Er zit beweging in maar geen ritme. De kijker moet met de stilte van de maskerade tevreden zijn. De functionaliteit ervan wordt door de stolp sans paroles extra benadrukt. Ze in hun geheel, vorm en inhoud, als vervangende functie van dromen zien is Berlinde De Bruyckere kleineren. Ze zijn integendeel de manifestatie van een innerlijk conflict, een deel van het verslindende vruchtbare. De slagvelden van leven zijn slechts delen van het bestaan en zij fantaseert dat tot geheel.

De wax, vervaalde stukken stof, de kleverige draden, het stijve leder, oud hout, verzuurde ijzer, versteende hars van het gareel zet het voltage van de halsgordel als liefdesband of strop, chaqu’un son amour, onder hoogspanning. Het geheel zorgt voor een magische trance, wat heel wat beelden uit de hedendaagse kunst sinds lang niet meer gewoon zijn.

Poëtische ademhaling.

Tot slot zijn er twee waterverfschilderijen, penseel op papier, en vier identieke met als extraatje dat ze collages zijn. De eerste twee behoren tot het domein After Cripplewood. Alle verrassingen die de kunstenares na de strijd, van de worsteling om tot een beeld van het kreupelhout te komen, zijn in deze portretten weergegeven. Ze behoren tot haar poëtische ademhaling. Uitgestrekt, substantieel en met weerklanken, kortom hartstochten. De collages, behorend tot het domein van Met tere huid, vangen alles wat in het eerste deel van deze alinea staat, maar door de gebruikte techniek zijn ze inniger, met het zuivere gevoel van een oud kind dat de dood als deel van het bestaan ziet. Sommige stroken lossen aan de hoeken of lijken met te weinig lijm bevestigd. Het is maar schijn. Ze verheffen het neutrale tot een soort actief geheel waarin een vaste vorm niet bestaat. Het zijn papieren bas-reliëfs. Naast breedte en hoogte is er diepte aan toegevoegd. Heel subtiel, fragiel – zoals Berlinde De Bruyckere in wezen is.

Wie in de kerstmaand tot vier dagen na Driekoningen in Londen is, is de tentoonstelling een absolute aanrader. Vlakbij Picadilly Circus. Regent Street in en 100 meter verder een zijstraat. Aansluitend op de rechtse hoek aan het eind ervan is de galerie. 23 Saville Row. Je kan niet missen.

www.hauserwirth.com