Paul Baeten

‘In vergelijking met de VS is onze democratie er een met steunwieltjes’

Paul Baeten Columnist bij Knack Focus

Paul Baeten,schrijver van onder meer Wanderland, Straus Park, de novelle Een smerig dier en de tv-reeks Over water, duikt elke week in de populaire cultuur.

Media zijn in een verhaal beland waarin er maar twee soorten mensen bestaan: Trump en Biden, extreemrechts en extreemlinks, boer en snob, achterlijk en woke, rood en blauw, platteland en stad, auto en bakfiets, drankprobleem en drinkbus, K3 en Kapitein Winokio, brullen en huilen… enfin, en ga zo maar door.

Ik geloof daar niet in. Wat in realiteit een waaier aan eindeloze combinaties, variaties en nuances is, wordt gemakshalve in twee grote groepen ingedeeld.

Dat is een heel schadelijk fenomeen. Ik weet niet in welk leerjaar de klokcurve van normale verdeling wordt onderwezen, maar zelfs voor wiskundenitwits als ik is het helder dat de extremen per definitie nooit de norm zijn.

Wat kan gebeuren, is dat een hele groep in een bepaalde richting opschuift, maar heel erg snel of ingrijpend gebeurt dat zelden.

In vergelijking met de VS is onze democratie er een met steunwieltjes.

Toch lijkt het voor wie enkel media en politieke spin volgt zo dat heelder bevolkingen bestaan uit oerconservatieve dommeriken en overgevoelige progressieven. Nu moet je maar eens een heel ingewikkelde test doen om na te gaan of dat in de realiteit ook echt zo is, en die test bestaat uit: eens naar buiten gaan.

Toegegeven, dat is momenteel iets minder gemakkelijk dan anders, maar je moet voorlopig dan maar in je hoofd reizen naar het recente verleden en bedenken hoeveel van die extreemrechtse of -linkse gevallen je in het normale leven herkent tussen je collega’s, de treinconducteur, de kapper, de buren… Er zullen er wel zijn, maar het is niet de massa. Och zeg, er zal toch geen sprake zijn van normale verdeling?

Daar komt bij dat de archetypes die media en politiek gebruiken dienen om – laten we eens niet van slechte intenties uitgaan – de zaken voor ons te vereenvoudigen. In het echte leven is een individu echter vaker een wirwar van eigenschappen. Goed, er bestaan zeker clichés en mensen willen ook graag tot een bepaalde groep behoren, maar ga zover om een heterogene massa in twee kampen op te delen en natuurlijk krijg je de bedrieglijk simpele indruk dat we in een tijd van extremen leven.

In de VS is dat vele malen duidelijker omdat er daar effectief maar twee partijen zijn, wat misschien voordelen heeft maar ook elke vorm van nuance meteen wegveegt.

Bij ons is het iets subtieler omdat we een breder scala aan politieke kleuren kennen. Daar komt wel bij dat we een groot deel van de kiezers nooit confronteren met de gevolgen van hun stem, waardoor er ook nooit een echte tegenreactie op een beleid kan komen, zoals op 7 november wel gebeurde in de VS. Onze democratie is er in die zin een met steunwieltjes.

Democratie omhelzen houdt ook in dat je aanvaardt dat de helft van de mensen nu eenmaal minder slim/empathisch/verantwoordelijk dan het gemiddelde is. Je kan dus niet van iedereen verwachten dat ze doordacht en genuanceerd een mening vormen, dat is gewoon niet hoe het gaat. Daarom is responsabilisering van de extremen nodig door ze eens te laten leven met hun keuzes. Dat bleek ook in de VS de enige manier om de al bij al gematigde massa te engageren en een maatschappelijke sfeer te keren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content