Het gemiddeld jaarinkomen van een beeldend kunstenaar? 13.786 euro

Els Van Steenberghe
Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

Gisteren stelde Vlaams Minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) het onderzoek ‘Loont passie? Een onderzoek naar de sociaaleconomische positie van professionele kunstenaars in Vlaanderen’ voor.

Initiatiefnemers van het onderzoek zijn: Kunstenpunt, Kunstenloket, Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL), Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten (SFP), ACOD-Cultuur, Overleg Kunstenorganisaties (oKo) en het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Doel van het onderzoek is een beter inzicht krijgen in de positie van kunstenaars zodat de ondersteuning van hun artistieke praktijk kan verbeterd worden.

Meer dan 2.700 kunstenaars vulden een online-enquête in. De onderzoekers verwerkten de antwoorden van 92 regisseurs en scenaristen, 716 beeldend kunstenaars, 308 auteurs (fictie) en illustratoren, 899 muzikanten en componisten en 391 podiumkunstenaars. De onderzoeksresultaten laten verschillen zien tussen de onderzochte disciplines ? film, beeldende kunsten, literatuur, muziek en podiumkunsten. Maar er zijn ook algemene vaststellingen te maken.

Kunstenaars combineren diverse jobs en tonen zich ware ‘ondernemers’

De belangrijkste algemene vaststelling: kunstenaars hebben vaak verschillende jobs naast en na elkaar, binnen en buiten de kunsten, uit artistieke interesse en uit financiële noodzaak. Lesgeven is voor velen een belangrijke nevenactiviteit, naast hun artistieke werk. Ruim 40% van de beeldend kunstenaars en van de schrijvers en illustratoren heeft een niet-kunstgerelateerde job. Dit geldt ook voor ongeveer 30% van de muzikanten en componisten, 27% van de filmmakers en 25% van de podiumkunstenaars.

Kunstenaars zijn naast hun hoofddiscipline ook regelmatig actief in andere kunstdisciplines. Podiumkunstenaars wijken het vaakst uit naar andere kunstvormen: meer dan drie op de vier zijn ook actief in (vooral) beeldende kunst, muziek en film. Als ‘ondernemerschap’ staat voor het vermogen om de nodige middelen (mankracht, financiële en materiële middelen) te mobiliseren om eigen plannen te kunnen realiseren, tonen kunstenaars zich ware ondernemers.

Kunstenaars werken en leven in onstabiele omstandigheden

Hoewel kunstenaars (net) meer dan de helft van hun tijd aan artistiek werk besteden, zijn hun inkomsten voor minder dan de helft afkomstig uit die activiteiten. Slechts een kleine groep van kunstenaars haalt zijn of haar inkomsten enkel en alleen uit zijn of haar artistieke werk.

Een blik op de totale netto-inkomsten voor wie werkt in het statuut van werknemer, leert dat beeldend kunstenaars het laagste netto jaarinkomen hebben, met een mediaan op € 13.786. Daarop volgen de mediaannetto-inkomens van de podiumkunstenaars (€ 17.142), de regisseurs en scenaristen (€ 18.000) en de acteurs (€ 19.000). De kunstenaars uit de literatuur en de muziek die onder het statuut van werknemer werken, zitten relatief het hoogst met een mediaan van ongeveer € 20.000. In vergelijking met andere sectoren op de arbeidsmarkt zijn dit beperkte inkomsten. Zo ligt de mediaan van het netto belastbaar inkomen van alle belastingplichtigen in inkomstenjaar 2013 op € 24.664.

Genderloonkloof

Het blijkt voor vrouwen moeilijker om zich te handhaven in de kunstensector. De beroepen in film en muziek blijken erg ‘mannelijk’, met meer dan 70% mannen. Terwijl de verdeling in de beeldende kunst, podiumkunsten en literatuur 50/50 is. Achter deze gelijke verdeling op groepsniveau schuilt echter een sterke uitval van vrouwen doorheen de leeftijd. De genderloonkloof die we kennen van de reguliere arbeidsmarkt, tekent zich ook duidelijk onder kunstenaars af. De genderkloof is het kleinst bij de jongste groep (-35 jaar), en wordt groter bij de oudere groepen. Film en muziek kennen een oververtegenwoordiging van mannen, maar de genderkloof in inkomsten is hier kleiner dan in de beeldende kunst en literatuur, waar de kloof het grootst is. In de leeftijdsgroepen van 35-44 jaar en 55-64 jaar verdienen mannelijke schrijvers en illustratoren bijna het dubbele van de vrouwelijke.

Passie maakt kwetsbaar

Kunstenaars zijn bijzonder tevreden over de inhoudelijke kenmerken van hun job. Hun grote gedrevenheid maakt hen echter kwetsbaar. Het onderzoek toont dat kunstenaars heel wat artistiek (en gerelateerd) werk leveren waar geen vergoeding tegenover staat. Achter dit fenomeen schuilen verschillende verklaringen. Een daarvan is dat de grote drive van kunstenaars hen in een zwakkere positie plaatst bij onderhandelingen.

(EVS)

Meer info: http://kunsten.be/dossiers/kunstenaarcentraal

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content