Waarom voor ‘Euphoria’-ster Zendaya het beste nog altijd moet komen

Haar Emmy ruikt nog naar nieuw, de twee tussendoorafleveringen van Euphoria zijn emotioneel nog niet verwerkt en daar is Zendaya al met haar volgende zet: de passionele quarantainefilm Malcolm & Marie. Een portret van de piepjonge ster die maar blijft rijzen.

Een van de weinige zekerheden in de film- en entertainmentindustrie is dat geen enkele ster blijft rijzen. Vroeg of laat volgt een terugval. Die wetmatigheid geldt blijkbaar niet voor Zendaya. De nog maar 24-jarige itgirl zit namelijk al elf jaar aan een stuk in de lift.

In september leek het er heel even op dat ze een piek had bereikt. Toen won ze ten koste van Jennifer Aniston en Olivia Colman als jongste vrouw ooit de Emmy voor beste hoofdrolspeelster in een dramareeks voor haar vertolking van een jonge drugsverslaafde in Euphoria. Die spraakmakende, duistere, taboeloze HBO-serie maakt de lusten, gevoeligheden en demonen van generatie Z voelbaar voor jong en oud.

Voor Zendaya was de emotioneel veeleisende rol ideaal om zichzelf en de rest van het universum te bewijzen dat ze ook als volwassen actrice aan de top kan meedraaien. Zendaya, Z of Daya voor vriend of volger, had het voordien ook goed gedaan in de twee Spider-Man-films met Tom Holland in de titelrol. Maar hoe grappig en stoer ze Michelle Jones ook neerzet en hoe snel ze het hart van Peter Parker ook doet kloppen, dat is een ondankbare het-liefje-van-de-held-rol. Euphoria daarentegen laat weinig ruimte voor twijfel: Zendaya is erin geslaagd om de overgang van kindster naar volwaardige actrice te maken. Nota bene zonder, zoals Miley Cyrus, naakt op een sloopkogel plaats te nemen.

Uithangbord

Zendaya Maree Stoermer Coleman is de dochter van twee leerkrachten, een zwarte vader en blanke moeder. Over haar lichtere huidskleur zei ze in 2018 strijdlustig: ‘Ik ben de voor Hollywood aanvaardbare versie van een zwart meisje en dat moet veranderen. We zijn veel te mooi en veel te interessant, ik mag echt niet het enige uithangbord zijn.’

Na wat modellenwerk en dansoptredens versierde Zendaya op haar dertiende een rol in Shake It Up, een populaire kinderserie van Disney Channel. Met haar vader verhuisde ze van Oakland naar Los Angeles. School maakte plaats voor privéleerkrachten die desnoods meekwamen naar de studio. Op haar zestiende was ze de jongste deelnemer in de tv-hit Dancing with the Stars, waarin ze de tweede plaats behaalde. Disney wilde haar voor een nieuwe serie over een schoolmeisje dat eigenlijk een spionne is. Zendaya ging pas op het voorstel in nadat haar eisen waren ingewilligd. De naam van haar personage en de titel van de serie moesten veranderen van Super Awesome Katy in K.C. Undercover want ‘Katy is geen naam voor mij’. Haar familie moest zwart zijn en haar personage geen clichématig meisje maar een wiskundegenie dat karate kan.

Niet met zich laten sollen en voluit uitgaan van haar eigen kracht en macht is Zendaya’s handelsmerk. Haar achttiende verjaardag boog ze om in een inzamelingscampagne voor hongerende kinderen in Haïti. Een half jaar later praatte ze zichzelf binnen op de Oscaruitreiking. Een tv-presentatrice die er de rode loper versloeg, vond dat haar dreadlocks naar ‘patchouli of weed’ roken. Zendaya reageerde met een vlammende Instagrampost. ‘Dreadlocks zijn het symbool van schoonheid en kracht. Er bestaan al genoeg clichés over de haartooi van Afro-Amerikanen. Sommige mensen zouden beter eerst nadenken alvorens ze hun mond opendoen en oordelen.’ Zangeres Solange, actrice Viola Davis en regisseuse Ava DuVernay sprongen haar bij. Mattel bracht een limited edition uit van een barbiepop met Zendaya’s Oscarkapsel.

Haar stijl en haar talent om met rake outfits evenementen te maken van haar verschijningen op de rode loper bleven niet onopgemerkt. Voor Tommy Hilfiger mocht ze een eigen modelijn uitwerken. Vogue plaatste haar twee keer op de cover. Voor Lancôme is ze het uithangbord van het parfum Idôle.

Haar bijberoep als influencer met 84 miljoen volgers op Instagram leidt niet tot minder mondigheid. Zendaya wordt liever geen activiste genoemd omdat ze dat een levensstijl vindt die een dagelijkse toewijding aan de goede zaak vergt. ‘Uiteindelijk ben ik gewoon een actrice, weet je wel.’ Toch kan ze niet ontkennen dat ze positie durft in te nemen en haar bekendheid durft uit te spelen. ‘Ik heb een hart, ik wil het juiste doen. Ik geef om mensen dus dit is een pijnlijke periode’, zegt de door de media tot boegbeeld van generatie Z uitgeroepen jongedame tijdens Amerika’s woelige Black Lives Matter-zomer. Toen American football-speler Colin Kaepernick in 2016 de wind van voren kreeg omdat hij als protest tegen politiegeweld had geknield tijdens het Amerikaanse volkslied, nam Zendaya het resoluut voor hem op. In 2019 was het geen fansite of glossy die ‘Zendaya Seems to Be on Track to Change the World’ kopte, maar wel The New York Times. Vorig jaar drukte ze haar generatiegenoten meermaals op het hart om te gaan stemmen. Veel ruis zat er niet op haar boodschap. ‘Vote this mf out’, klonk het begin november op haar sociale media.

Geen surplace

Het gevaar bekend te staan om de bekendheid ontmijnde ze volledig met haar vertolking in Euphoria. Die Emmy leverde haar opnieuw flink wat plaatswinst op in Hollywoods pikorde. ‘Welcome to Zollywood’, is de bombastische titel van het coververhaal van de nieuwste editie van het stijlblad GQ. Overdreven? Misschien, maar minder dan u denkt. Zelfs in het rotjaar dat de film- en entertainmentsector tot een lange surplace dwong, zette Zendaya haar verovering van de wereld verder. Al schrok ze in het voorjaar van 2020 wel toen de opnames voor het tweede seizoen van Euphoria in het water vielen en vernam dat de release van Dune, de scififilm waarin regisseur Denis Villeneuve haar aan Timothée Chalamet koppelt, een jaar wordt uitgesteld.

Door de quarantaine had ze voor het eerst sinds haar dertiende niets te doen. In GQ vertelde ze hoe die onverwachte stilstand tot een existentiële crisis leidde. Plots vroeg ze zich af wie ze is zónder haar werk. ‘Dat was heel angstaanjagend en lastig, want ik ken helemaal geen Zendaya buiten de Zendaya die werkt. Ik besefte ineens hoezeer mijn job en mijn kunst onderdeel zijn van mijn identiteit.’

Vage plannen om piano te leren spelen of een nieuwe taal te leren raakten niet in een volgend stadium. Aan een zelfgebakken bananenbrood waagde ze zich evenmin. Wel praatte ze urenlang met Sam Levinson, de showrunner en regisseur van Euphoria die veel van zichzelf in haar getroebleerde personage stak. Na een paar maanden praten daagde ze hem uit om samen een film te maken binnen de beperkingen van de coronamaatregelen. Levinsons eerste idee: een horrorfilm waarin Zendaya de trappers verliest en denkt dat ze nog steeds K.C. Undercover is. Ze vindt het maar niks.

Het tweede idee, een intiem kamerspel over twee geliefden die botsen, is intussen wel gerealiseerd. Onder de titel Malcolm & Marie kunt u de film vanaf 5 februari bekijken via Netflix. Hij gaat over een gehypete regisseur die na de succesvolle avant-première van zijn nieuwe film thuiskomt bij zijn vriendin. Zijn geestdrift botst echter op een koude muur. Hoewel de film voor een groot deel op ervaringen van zijn vriendin is gebaseerd, vergat hij haar tijdens zijn dankwoord te vermelden. Dat vindt ze veelzeggend en zo ontstaat een hevige echtelijke storm. Denk, het liefst in prachtig gestileerde zwart-witbeelden, aan een op één locatie gedraaide Marriage Story of Blue Valentine. Een hommage aan de grote Hollywoodromances, ook dat is Malcolm & Marie.

Levinson deed in de zomer van 2020 aan reverse engineering en vertrok voor zijn project met Zendaya van wat wél nog mogelijk was: één locatie, twee acteurs en een minimale, dankzij Euphoria perfect op elkaar ingespeelde crew. In amper twee weken namen ze alles op in een adembenemend huis in de kuststad Carmel, de enige plek in Californië waar geen filmvergunning nodig is. Als tegenspeler voor Zendaya strikte Levinson John David Washington, de hoofdrolspeler uit Christopher Nolans blockbuster Tenet. Het leek Levinson leuk om hem ‘van de grootste naar de kleinste film van het jaar over te hevelen’. Een studio of groot filmbedrijf kwam er niet aan te pas. Zowel Zendaya als Washington zette het petje van producer op en stak geld in de film. De gok draaide goed uit. Netflix kocht Malcolm & Marie, naar verluidt voor 30 miljoen dollar. Iedereen die aan de film meewerkte, deelt in de winst.

Zendaya trekt wel aan het langste eind. Door het spervuur van dialogen, de waaier aan oplaaiende emoties en de grote schermtijd is Marie een droomrol voor elke actrice die haar kunnen wil etaleren. Zendaya zelf is vooral laaiend enthousiast over haar betrokkenheid achter de schermen. ‘Ik was nooit eerder van bij de geboorte bij een film betrokken. Ik vond het geweldig maar ook beangstigend om van scratch af aan iets te beginnen. De kans dat zoiets mislukt, is er altijd, en dat zou ik verschrikkelijk gevonden hebben. Ik ben het soort mens dat daar niet tegen kan’, zei ze na een digitale avant-première. ‘Het was niet alleen een grote uitdaging voor mezelf als actrice. Ook als zakenvrouw leerde ik enorm veel bij. Malcolm & Marie is niet alleen emotioneel van mij, het is ook écht van mij.’

Eind oktober trok Zendaya naar Atlanta voor de opnames van een derde Spider-Man-film. Die zijn nog niet afgerond. In de kerstperiode schitterde ze in de eerste van twee speciale afleveringen van Euphoria. Seizoen twee is slechts uitgesteld. Ooit gaan de bioscopen weer open en dan komt Dune alsnog uit.

De piek is nog niet in zicht. Voor Zendaya moet het beste nog altijd komen.